Njëqindvjetori i Charles Bukowski, i lindur më 16 gusht 1920, është i destinuar të ngjallë shumë kujtime dhe nostalgji veçanërisht tek ata që e kanë lexuar që fëmijë, në vitet shtatëdhjetë të tra zuara dhe vizionare. Sidomos në Europë, sepse kulti lindi në Gjermani, në Francë dhe në Itali, ku Feltrinelli botoi, midis viteve 1975 dhe 1980, tre librat e tij themelorë. Kjo pasuri e hershme europiane ishte fati i shumë artistëve të mëdhenj amerikanë të fundit të shekullit XX.
Është e vërtetë që Bukowski, djali i një ushtari amerikan dhe një nënë gjermane, lindi në Gjermani, në Andernach, ku shtëpia, ende në këmbë, është një destinacion për pelegrinazhe. Por, shumë shpejt familja u transferua në Baltimore, dhe Bukowski e pa vendlindjen vetëm në 1978, tani në kulmin e famës së tij, gjatë një turneu triumfal. Më shumë sesa në romane, kulti ishte i bazuar në tregime të shkurtra, dhe mbi të gjitha në lidhjen poetikisht jetësore midis formës së shkurtër dhe narracionit të personit të parë. Kishim përshtypjen të dëgjonim një mik, shumë të mençur dhe shumë të trazuar, në përmasa të ndryshme. Seksi dhe alk ooli bënë pjesën e tyre, ashtu si ndodhi për shumë yje të rrokut, por ato janë elementë të jashtëm të një madhështie që, për të zgjatur ashtu si ndodhi, duhej t’i përkisnin artistit, dhe jo “karakterit”.
Duke i rilexuar ato sot, ato histori qesharake zbulojnë vërtet virtyte letrare të një përsosjeje të madhe: ndjenjën e një detaji domethënës, ekonominë e mençur të mjeteve, epigamin e paharrueshëm (mund të ndërtosh libra të tërë, të bëra vetëm nga citatet e Bukowski). Por, mbi të gjitha, mbizotëron një ndjenjë e qenies njerëzore me një intensitet të jashtëzakonshëm dhe besueshmëri psikologjike: ajo e “der rit të vjetër” është një zhgënj im i lirë i cini zmit, një realizëm ironik që rrjedh nga një aftësi e pakufizuar për empatinë dhe dhembsh urinë. Rezultati është një imazh i botës që është shumë i ndryshëm nga ai që mbizotëron në kulturën e rrahur, të cilën Bukowski vazhdimisht e mbështet për prirjen e përfaqësuesve të saj për të vendosur veten si mjeshtër të mençurisë dhe për të ekzagjeruar kuptimin e përvojës.
“Unë jam duke dalë për birra”, Bukowski shprehet me krenari ndërsa të gjithë në Kaliforninë e tij futen në të vërtetat përfundimtare me LSD. Më mirë i dehur sesa i shkolluar, dhe ai kishte të drejtë, sepse njeriu është një kafshë komike, mpik sje e dëshirave dhe sekreteve, dhe artisti nuk është prift, por ai që skandalizon priftërinjtë. Ajo që god iti lexuesit e parë të Bukowski, fëmijë të një shekulli filozofish dhe lidhjesh detyruese, ishte liria për të mos u dukur si askush: madje as si Hemingway i dashur.
Kjo nuk do të thotë, sot që dimë shumë më tepër për njeriun dhe punën, që nuk mund të përmendim gjenealogjitë e mundshme. Njëra është interesante, dhe është një histori vje dhjesh. Bukowski e adhuroi John Fante, aq sa ai e vuri re në shtratin e tij kur ishte në spital, i sëmurë me diabet dhe tani i verbër ai i diktoi librin e tij të fundit, “Bunker Hill Dreams”, për gruan e tij. Ai gjithashtu shkroi disa poema të mrekullueshme për mjeshtrin që vdiste. Epo, ai e kishte zbuluar Fante duke vjedhur nga një bibliotekë publike një kopje të “Ask the Plust”: një nga ato leximet fatale që zbulon një djalë të ri për veten e tij. Por Fante, rreth dhjetë vjet më i vjetër, rrëfen një episod të ngjashëm. Edhe ai, kur ishte ende në kërkim të stilit të tij, kishte shkatërruar një bibliotekë publike, duke marrë me vete një kopje të “Fame” së Knut Hamsun, e cila kishte ndryshuar jetën e tij.
Le ta bashkojmë kryeveprën norvegjeze, i cili u botua në 1890, “Ask the Plust”, i cili u botua në 1939, dhe Fletorja e një derri të Vjetër (1969). Ata janë libra shumë të mençur, por duket se kanë shkruar vetë, me stilolapsin e zhytur drejtpërdrejt në ngjyrën e jetës. Duke mos pasur asgjë për të mësuar askënd, ato janë shprehje të pastra të artit më të vështirë për t’u mësuar, që është të jesh në botë, të kuptosh se kush jemi jashtë dhe kush jemi brenda nesh, të shtrydhim të gjithë lëngun e mundshëm nga gabimet tona, sepse rruga e jetës është e shtruar me gabime.
Njeriu që bota e përcakton si një të dësh tuar është shpesh një njeri i aftë për të mirën më të çmuar, që është të mashtrojë vetveten. Madje nuk ka rëndësi se çfarë. Në njërën nga poezitë që ai shkroi vitet e fundit, Bukowski thotë se, duke u rikthyer nga garat e natës vonë, ai merr shishen nga kuzhina dhe e pyet veten: çfarë ka për të festuar? Ndoshta vetëm një ditë tjetër pa bërë vetëvrasje. “Kjo / ose / çfarëdo tjetër që ekziston, / nuk ekziston, / do të jetë, / nuk do / do të jetë / ashtu si tani”. Nuk ka asgjë që nuk ia vlen një dolli.
