Në qershor, Organizata Botërore e Shëndetësisë rekomandoi që shkencëtarët të vazhdojnë të hulumtojnë të gjitha origjinat e mundshme të pandemisë Covid-19, duke përfshirë një rrjedhje laboratorike. Dy studime të publikuara rishtazi marrin qasje krejtësisht të ndryshme, por arrijnë në të njëjtin përfundim: Tregu i ushqimeve të detit Huanan në Wuhan, Kinë, ka shumë të ngjarë të ishte epiqendra e koronavirusit.
Studimet u postuan në internet si studime paraprake në shkurt, por tani i janë nënshtruar rishikimit nga kolegët dhe janë publikuar të martën në revistën Science.
Në njërin prej studimeve, shkencëtarët nga e gjithë bota përdorën mjete hartash dhe raporte të mediave sociale për të bërë një analizë hapësinore dhe mjedisore. Ata sugjerojnë se edhe pse “rrethanat e sakta mbeten të paqarta”, virusi ndoshta ishte i pranishëm në kafshët e gjalla të shitura në treg në fund të vitit 2019. Kafshët mbaheshin afër njëra-tjetrës dhe mund të kishin shkëmbyer lehtësisht mikrobe. Megjithatë, studimi nuk përcakton se cilat kafshë mund të kenë qenë të sëmurë.
Studiuesit përcaktuan se rastet më të hershme të Covid-19 ishin të përqendruara në treg midis shitësve që shisnin këto kafshë të gjalla ose njerëzve që bënin pazar atje. Ata besojnë se ka pasur dy viruse të ndara që qarkullonin te kafshët që u përhapën te njerëzit.
“Të tetë rastet e COVID-19 të zbuluara para 20 dhjetorit ishin nga ana perëndimore e tregut, ku shiteshin edhe specie gjitarësh”, thotë studimi. “Grupimi është shumë, shumë specifik,” tha të martën bashkëautori i studimit Kristian Andersen, një profesor në Departamentin e Imunologjisë dhe Mikrobiologjisë në Scripps Research.
Modeli “i jashtëzakonshëm” që doli nga hartimi i këtyre rasteve ishte shumë i qartë, tha një tjetër bashkëautor, Michael Worobey, kreu i departamentit të Ekologjisë dhe Biologjisë Evolucionare në Universitetin e Arizonës. Studiuesit hartuan rastet më të hershme që nuk kishin lidhje me tregun, vuri në dukje Worobey, dhe ata njerëz jetonin ose punonin në afërsi të tregut.
“Ky është një tregues që virusi filloi të përhapet te njerëzit që punonin në treg, por më pas filloi përhapjen … në komunitetin lokal përreth pasi shitësit shkonin në dyqanet lokale, infektuan njerëzit që punonin në ato dyqane,” tha Worobey. Studimi tjetër merr një qasje molekulare dhe duket se përcakton kur infeksionet e para të koronavirusit kaluan nga kafshët te njerëzit. Versioni më i hershëm i koronavirusit, tregon ky studim, ndoshta ka ardhur në forma të ndryshme që shkencëtarët i quajnë A dhe B. Linjat e gjakut ishin rezultat i të paktën dy ngjarjeve të transmetimit midis specieve te njerëzit.
Studiuesit sugjerojnë se transmetimi i parë nga kafsha te njeriu ndoshta ka ndodhur rreth datës 18 nëntor 2019 dhe ka ardhur nga linja B. Ata gjetën llojin e linjës B vetëm te njerëzit që kishin një lidhje të drejtpërdrejtë me tregun Huanan. Autorët besojnë se linja A u fut te njerëzit nga një kafshë brenda javësh apo edhe ditësh pas infektimit nga linja B. Linja A u gjet në mostrat e njerëzve që jetonin ose qëndronin afër tregut. “Këto gjetje tregojnë se nuk ka gjasa që SARS-CoV-2 të qarkullonte gjerësisht te njerëzit para nëntorit 2019 dhe përcaktojnë dritaren e ngushtë midis kohës kur SARS-CoV-2 u hodh për herë të parë te njerëzit dhe kur u raportuan rastet e para të COVID-19”, thuhet në studim. “Ashtu si me koronaviruset e tjerë, shfaqja e SARS-CoV-2 ka të ngjarë të rezultojë nga ngjarje të shumta zoonotike.”.
