Nuk është krejtësisht e pazakontë që dy linja ajrore rivale të shpallin fluturime konkurruese në të njëjtin destinacion në afërsisht të njëjtën kohë.
Industria e aviacionit është rikthyer fuqishëm nga pandemia dhe, ndërsa numri i pasagjerëve kthehet drejt vendit ku ishin përpara se bota të gjunjëzohej në fillim të vitit 2020, nisjet e rrugëve të reja janë një dukuri relativisht e rregullt, shkruan Chris Leadbeater për prestigjiozen britanike “The Telegraph”.
E pazakontë është që destinacioni në fjalë të jetë Tirana.
E megjithatë, çuditërisht, dy herë në javën e fundit, kompanitë me kosto të ulët kanë deklaruar synimet e tyre për të fluturuar atje nga Britania e Madhe.
”Ryanair” do të prezantojë fluturimet nga Stansted, Manchester dhe Edinburgh më 31 tetor. Dhe ”Wizz Air” do të ofrojë kontrail të ngjashëm, me shërbime nga Liverpool, Birmingham dhe Edinburgh, që fillojnë më 19 dhjetor – një trilogji e re për të plotësuar itinerarin nga qendra e saj kryesore britanike, Luton.
Një dekadë më parë, ky skenar do të dukej absurd. Nëse nuk konsiderohej më si relike e Perdes së Hekurt të dikurshme – ishte vendi i fundit në Evropën Qendrore që hodhi poshtë zgjedhën e komunizmit, në vitin 1992 – Shqipëria padyshim shihej si një vend i veçantë për turistët. Në vitin 2017, i vetmi fluturim nga Britania e Madhe ishte një lidhje e ”British Airways” me Tiranën nga Gatwick. Në kohën kur ato linja shtesë të ”Wizz Air” të jenë funksionale për Krishtlindje, do të ketë 11 opsione për udhëtarët nga ky vend, duke përfshirë BA (tani fluturon nga Heathrow), ”easyJet” (Gatwick) dhe dyshen shqiptare ”Air Albania” & ”Albawings”.
Dalëngadalë, vendi i fundit i panjohur i bregdetit evropian është në fokus. Në vitin 2010, Shqipëria priti 1,28 milionë turistë të huaj. Deri në vitin 2019, kjo shifër ishte pothuajse trefishuar, në 3,3 milionë. Dhe nëse Covid-19 solli një rënie të pashmangshme, edhe në vitin 2021, numri ishte 2,9 milionë.
Pse? Për një arsye të mirë. Për të gjitha mbetjet e rastësishme të betonit të Luftës së Ftohtë, Shqipëria është hendeku në zinxhirin midis brigjeve gjithnjë e më të njohura të Kroacisë, Malit të Zi dhe Greqisë. Është si një copë bashkim pjesësh figurinash bregdetare, 400 kilometra vijë bregdetare, që përfshijnë shtrirjen e Adriatikut dhe Jonit – dy detet takohen në qytetin e Vlorës.
Për momentin, demografia më e madhe e udhëtarëve janë italianët, të cilët dynden në plazhet në veri të vendit, në qytetin e Durrësit. Gjashtë nga 10 linjat më të ngarkuara të fluturimeve për në Tiranë janë nga Italia. Por, lidhja më e ngarkuar është me Londrën.
Vitin e kaluar, 463 451 pasagjerë fluturuan në kryeqytetin shqiptar nga Londra.
Sipas Ministrisë së Jashtme, kjo përkthehet në 120 000 vizitorë britanikë në vit. Kjo është ende një statistikë relativisht e vogël – për krahasim, 727 555 prej nesh shijuan Kroacinë në vitin 2022, ndërsa pothuajse 4,5 milionë britanikë ishin në Greqi.
Por, ka një interes në rritje në një vend ku stërlina ka ende fuqi të konsiderueshme blerëse. Me kursin aktual të këmbimit, janë 127 lekë për paundin – një krahasim dukshëm i lumtur kur merret parasysh se çmimi mesatar i një birre në Shqipëri është afërsisht 200 lekë (1,58 paund).
Numri i turistëve britanikë do të ishte tashmë më i lartë për një sërë çështjesh.
Njëra është se operatorët turistikë me bazë në Mbretërinë e Bashkuar ende nuk kanë hyrë në fokusin shqiptar. Faqja e specializuar turistike “Sunvil”, është disi e jashtëzakonshme, pasi ka paraqitur vendin në broshurën e saj që nga viti 1996 – megjithëse, edhe me këto tre dekada përvojë, ajo shet pushime vetëm në jug të vendit, ku Saranda shkëlqen si resorti më tërheqës i Shqipërisë.
“Programi ynë shqiptar është relativisht i vogël – vetëm një turne kulturor dhe një pjesë e vogël e hoteleve në Sarandë”, thotë Dudley der Parthog i kompanisë. “Por, ka pasur një rritje të interesit nga udhëtarët e mundshëm kohët e fundit dhe ne po planifikojmë të zgjerohemi. Saranda është dyfishuar në përmasa që kur filluam – dhe tani është diçka si një qendër turistike”, shton ai.
Një çështje e dytë mbështet të parën. Në pjesën më të madhe, cilësia e akomodimit në Shqipëri mbetet ende pas asaj në vendet e tjera. Ndërsa ju mund të gjeni hotele “butik” përgjatë bregdetit të tij, shumë nga pronat më të mëdha – si ato në Durrës – datojnë në bumin e parë në ndërtimet postkomuniste, në mesin e viteve ‘90. Këta tani po tregojnë moshën e tyre. “Megjithëse turizmi po rritet me shpejtësi, ai është ende mjaft i ri dhe ka avantazhe të përafërta në krahasim me nivelet e shërbimit që vizitorët gjejnë tani në Greqi dhe Spanjë”, shton der Parthog.
Çështja e tretë, më e madhe është ajo e aksesit. Të 11 rrugët aktuale ose të afërta të fluturimit nga Britania e Madhe janë në Tiranë – një qytet magjepsës dhe gjithnjë e më i gjallë që mban trashëgiminë dhe plagët e tij me krenari. Një aeroport i dytë ndërkombëtar, ai i Kukësit, u hap në prill të vitit të kaluar – por, pothuajse në kufirin me Kosovën, është edhe më pak praktik.
Megjithatë, do të ketë një aeroport të tretë, në Vlorë. Ky megaprojekt – i cili nuk ka ardhur pa polemika, apo dëmtime të zonës ligatinore Vjose-Narte rreth saj – pritet të përfundojë në prillin e ardhshëm. Ky do të jetë një ndryshim i lojës, duke i lënë turistët pikërisht pranë plazhit. Aktualisht, “Sunvil” është në gjendje të ofrojë pushime në Sarandë vetëm duke i transportuar klientët e tij në Korfuzin ngjitur dhe duke i transportuar ata matanë. Me këtë ndërlikim në rrugën e tyre, asnjë specialist tjetër i paketave të turizmit nuk varet në bregdetin shqiptar përpara pushuesve britanikë. “Tui” mbulon vendin vetëm përmes një turneu historik shtatë netësh të shoqëruar që kalon kufirin në Maqedoninë e Veriut; “Thomas Cook” nuk shkon më larg se një grup hotelesh në Tiranë. “Jet2” e kufizon funksionimin e tij në Shqipëri në një udhëtim njëditor nga Korfuzi; “On The Beach” nuk ofron asgjë fare. Prisni që kjo pamje të jetë rrënjësisht e ndryshme kur aeroporti i Vlorës të jetë funksional.
Kjo paarritshmëri relative ka më pak rëndësi për një lloj tjetër pushuesi – ata që udhëtojnë drejt Shqipërisë duke pasur parasysh historinë. Këtu është një demografi tjetër në rritje, e tërhequr nga një vend që lulëzoi në mijëvjeçarin e parë para Krishtit si Iliria, dëshmoi shekujt e lashtë grekë dhe romakë dhe ra nën kontrollin e Perandorisë Osmane. Secila prej këtyre epokave është e dukshme në mënyrë emocionuese, në vendet arkeologjike si Apolonia dhe Butrinti, dhe në qytetet mesjetare si Berati i mrekullueshëm. Itineraret e thelluara priren t’i përfshijnë të treja.
“Ne kemi parë një rritje të konsiderueshme të interesit për Shqipërinë, e nxitur kryesisht nga perceptimi i saj si një destinacion plazhi me vlerë për paratë”, shpjegon Andrea Godfrey nga “Regent Holidays”.
“Ne nuk jemi një operator jotradicional i fluturimit”, thotë Godfrey e një kompanie që ka ekspertizë të gjatë në udhëtimet në Ballkan dhe në Evropën Lindore dhe ka shitur pushime në Shqipëri që nga viti 1971.
“Por, kjo ka një efekt për ne. Kemi parë një rritje prej 42 për qind të kërkesave dhe një rritje prej 62 për qind të rezervimeve për Shqipërinë vitin e fundit, nga klientët që kërkojnë të eksplorojnë historinë e saj të pasur dhe peizazhet e saj të bukura”, thekson ajo.
Kaq i fortë është ky interes sa Shqipëria është destinacioni më i popullarizuar ballkanik me klientët e Regent duke eklipsuar Kroacinë e famshme. Godfrey është i bindur se kjo lidhje vetëm do të intensifikohet ndërsa vendi hapet më tej. “Ne po shohim gjithashtu një klientelë më të re në moshë, për shkak të popullaritetit të resorteve të plazhit të Shqipërisë në Instagram”, thotë ajo.
