Nga Amélie Zaccour/
Pas lirimit të katër pengjeve në Gaza, Katari futi në xhep sukseset më të rëndësishme diplomatike të luftës Hamas-Izrael deri më sot. Një sukses, por mbi të gjitha një kujtesë se ai është bashkëbiseduesi thelbësor në këtë konflikt dhe që as Shtetet e Bashkuara dhe as shteti hebre nuk mund të bëjnë pa ndërmjetësimin e tij. Një ilustrim i mirë, gjithashtu, se përse Uashingtoni dhe Tel Avivi pranojnë që shteti i gazit të ketë zyrën politike të Hamasit, përveç pagesës së 30 milionë dollarëve në muaj Gazës për të shmangur kolapsin e saj ekonomik.
Perëndimorët e kanë miratuar gjithmonë këtë status quo, duke menduar se ajo do të përmbante indirekt lëvizjen islamike. 7 tetori u vërtetoi se e kishin gabim. Por tani për tani, vetëm kreu i inteligjencës saudite, Turki al-Faisal, ka kritikuar publikisht financimin e Hamasit nga Katari, ndërsa ka akuzuar Izraelin për “kanalizimin” e këtyre transferimeve. Për më shumë se njëzet vjet, Emirati e ka ndërtuar fuqinë e tij duke përdorur mjete të ndryshme, duke përfshirë diplomacinë e fraksionuar. Territori i tij i vogël është shtëpia e bazës amerikane Centcom, si dhe e një bazë tjetër ushtarake të përhershme turke, duke i dhënë Ankarasë një prani në Gjirin Persik. Doha fitoi statusin e madh të aleatit jo-NATO me Shtetet e Bashkuara dhe gjithashtu nënshkroi një marrëveshje bashkëpunimi për mbrojtjen me Francën.
Në të njëjtën kohë, ai mbështeti lëvizjet politike pranë Vëllazërisë Myslimane. Ai ishte mikpritës i zyrës politike të talebanëve afganë, më pas asaj të Hamasit, duke u pozicionuar si mbrojtës i zjarrtë i çështjes palestineze dhe duke përjashtuar çdo normalizim me Izraelin. Doha gjithashtu ka vazhduar të dënojë “forcat pushtuese izraelite” që nga fillimi i luftës, me Emirin Tamim ben Hamad al-Thani që ka arritur deri aty sa të sulmojë vendet që mbështesin Izraelin të martën, duke e akuzuar ata se i ka dhënë atij “autorizim për të vrarë”. Shteti i gazit gëzon gjithashtu marrëdhënie të mira me Iranin, me të cilin ndan një nga fushat më të mëdha detare në botë. Por në Lindjen e Mesme pas 7 Tetorit, qëndrueshmëria e kësaj politike mund të vihet në pikëpyetje.
Në lidhje me partnerët e saj perëndimorë, dhe duke pasur parasysh mizoritë e kryera nga Hamasi kundër civilëve izraelitë, a është e mundur që Doha të mbajë zyrën politike të Hamasit në tokën e saj? “Ju nuk mund t’i kërkoni Hamasit të lirojë të gjithë pengjet dhe pastaj t’u thuash atyre se do të dëbohen nga vendi, kjo nuk është një strategji negocimi”, thotë për “l’Orient Le Jour”, Andreas Krieg, profesor-studiues në King’s College në Londër dhe i afërt me linjën e Dohas. Si shenjë shqetësimi me këtë pyetje, sekretari amerikan i Shtetit Antony Blinken e shmangu me kujdes gjatë një konference për shtyp më 21 tetor, pas lirimit të dy robërve amerikanë. “Gjithçka që mund të them për Katarin është se në këtë rast ne e vlerësojmë shumë ndihmën e tyre”, tha ai.
Thelbësore për lirimin e pengjeve
Roli i domosdoshëm i Katarit në lirimin e pengjeve, ndërkohë që 220 mbeten në duart e Hamasit dhe Xhihadit Islamik në Rripin e Gazës sipas autoriteteve izraelite, i jep atij një kartë të artë për të mbajtur pozicione gjeopolitike që mund të duken kontradiktore, ndoshta duke e lejuar atë të kursejë Presioni amerikan. Emirati është dalluar edhe në shtator në një çështje të ngjashme, duke lehtësuar nëpërmjet tij lirimin e pesë pengjeve amerikane në Iran, në këmbim të shkrirjes së 6 miliardë dollarëve të fondeve iraniane. “Mbajtja e zyrës së Hamasit në Doha është tani më e rëndësishme se kurrë”, tha Sulltan Barakat për “L’Orient le Jour”, drejtor i Institutit Global për Kërkime Strategjike dhe profesor në Universitetin Hamad bin Khalifa.
“Është e rëndësishme të bëjmë analogji me kohën kur zyra politike e talebanëve ishte në Katar. Washingtoni kishte këmbëngulur për ta mbajtur atë sepse përbënte një kanal të rëndësishëm diplomatik”. Por kjo çështje e mprehtë do të varet edhe nga shkalla e operacionit që Izraeli po përgatit në Gaza dhe deri në çfarë mase Tel Avivi do të ketë sukses në shkatërrimin e grupit islamist. “Nëse Hamasi nuk qeveris më Rripin e Gazës, do të jetë më e lehtë për Shtetet e Bashkuara të kërkojnë mbylljen e zyrës në Doha dhe për Katarin të bëjë të njëjtën gjë”, parashikon Andreas Krieg.
Pra, çfarë qëndrimi do të marrë Katari nëse Hamasi shkatërrohet në ofensivën izraelite?
Është një bast i sigurt që lëvizja islamiste e mbështetur nga Irani do të dalë të paktën e dobësuar dhe se do të ketë nevojë për mbështetje nga anëtarët e saj jashtë vendit për të ristrukturuar veten. “Mbajtja e zyrës në Doha mund të përfaqësojë një vështirësi të veçantë”, tha gjyqtari David Rigoulet-Roze për “L’Orient Le Jour”. “Për momentin, Katari është thelbësor. Por është e sigurt që nuk do të mund t’i rikthehemi gjendjes së mëparshme dhe do të lindin pyetje të pashmangshme në planin afatgjatë». Aq më tepër që argumenti sipas të cilit kreu politik ndahet nga krahu i armatosur i grupit për disa duket se nuk është i besueshëm.
“Për luftëtarët e Hamasit të vrarë, ne gjetëm planin e shtëpive dhe numrin e njerëzve që do të vriteshin. Ishte precize. Pra, nuk është një improvizim i Brigadave al-Kassam dhe është e vështirë të imagjinohet se nuk ka pasur asnjë vendim nga dega politike”, thotë studiuesi. Kufijtë e hendekut diplomatik. Mbetet për t’u parë se çfarë do të ndodhte me liderët politikë të Hamasit nëse ata do të zhvendoseshin nga Katari. Lideri i lëvizjes islamike dhe anëtarët e tjerë janë kthyer “me mirësjellje” nga Turqia ku ndodheshin më 7 tetor, sipas medias online “Al-Monitor” – informacion i mohuar nga Ankaraja. I afërt me Vëllazërinë Myslimane, presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan, ka heshtur mbështetjen e tij për vëllazërinë vitet e fundit në një përpjekje për t’u afruar më shumë me Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Arabinë Saudite.
“Nëse Ismaïl Haniyé dhe Khaled Mechaal (udhëheqësi politik i Hamasit dhe numri 2 i tij) dëbohen nga Doha, alternativa do të ishte që ata të vendoseshin në Liban, nën krahun e Hezbollahut, ose në Iran, gjë që nuk është në interes të asnjërit”, thotë sërish Andreas Krieg. “Është më mirë që ato të mbahen afër, në një vend partner të Shteteve të Bashkuara. Një pozicion që mund të lejojë një dialog indirekt me synimin për t’i dhënë fund krizës në të ardhmen”, vazhdon ai. Por, pavarësisht nga pikat e forta dhe pozicioni i saj i privilegjuar si ndërmjetës në kontakt me të gjitha palët, diplomacia e Katarit tashmë i ka treguar kufijtë e saj. “Në konfliktin afgan, Shtetet e Bashkuara në dukje falënderuan Dohën, falë së cilës evakuimi i Kabulit u bë i mundur kur talebanët rifituan pushtetin në gusht të vitit 2021”, kujton David Rigoulet-Roze.
“Por pritshmëritë amerikane nuk u përmbushën plotësisht. Ata shpresonin se Katari do të arrinte t’i bindte talebanët që të mos vënë në pikëpyetje aksesin në arsimin e vajzave në veçanti. Por nuk ndodhi kështu”. Në luftën Hamas-Izrael, a do të arrijë Emirati të ketë rezultate të qëndrueshme? Doha megjithatë po bën një përpjekje, duke sugjeruar të dielën se personat e tjerë të rrëmbyer mund të lirohen “shumë shpejt”, ndërkohë që shifra prej afro 50 personash qarkullonte në disa media të hënën. “Do të ishte një sukses spektakolar nëse Katari do të arrinte të lironte të gjithë pengjet civilë të mbajtur nga Hamasi”, vazhdon studiuesi.
“Por ne nuk jemi ende në atë pikë”.
