Në përgjithësi, konflikti midis palestinezëve dhe hebrenjve është një amalgamë e shumë faktorëve, përfshirë historinë e tyre komplekse, identitetin dhe kërkesat territoriale.
Ky konflikt nuk është i lehtë për t’u përfshirë në një kategori të vetme siç është ajo religjioze apo territoriale, por është shumë i ndërlikuar për shkak të rrethanave dhe shkaqeve të ndryshme që kanë zhvilluar ndër shekuj, duke përfshirë aspektet mitologjike politike dhe religjioze, dhe jo vetëm.
Sipas traditave hebraike, Abrahami llogaritet të ketë emigruar në Kenan rreth shekullit 19 para erës sonë (p.e.s). Ndërsa Bibla nuk jep një datë të saktë, shumica e shkencëtarëve dhe ekspertëve vlerësojnë kohën e tij të jetë rreth mesit të shekullit 19 p.e.s.
Si e njohim historinë e Abrahamit
Në traditat hebraike, Zoti i Abrahamit quhet “Jahveh” ose “Jehova”. Ky është Emri i Shenjtë që iu paraqit Abrahamit. Bibla përshkruan shpalljen e Zotit ndaj Abrahamit dhe urdhërimet, udhëzimet që ai mori nga Zoti, përfshirë atë për të shkuar dhe jetuar në Kenan. Kjo histori gjendet kryesisht në Librin e Gjenezës në Bibël.
Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se historia e Abrahamit është pjesë e traditave fetare dhe mitologjive dhe ka pasur interpretime të ndryshme nga besimtarët dhe shkencëtarët e studimeve biblike. Në fakt, nëse e shohim në kontekstin historik e arkeologjik, nuk gjejmë dëshmi se Abrahami ka ekzistuar, duke na bërë të kuptojmë se koncepti fetar ngre shumë çështje, dilema, keqinterpretime që sjellin në skenë konflikte, tregues ky se lufta e besimit në një Zot ose monoteizmi fillon si një aspiratë individuale që më vonë ka krijuar etni, komunitete popuj, kombe dhe që i kanë shërbyer një Hyjnie ose Zoti. Edhe pse ai besim ishte monoteist, Zoti kishte karakteristika, veçori, sjellje, pamje të zotave të besimeve politeiste. Kjo dokumentohet në të gjitha shkrimet e “shenjta” të tre religjioneve monoteiste.
Rrugëtimi i Abrahamit drejt besimit monoteist
Do të ishte e rëndësishme të theksohet se duke analizuar konstatojmë se si ky personazh historik dhe mitologjik i traditave fetare ka ndikuar në formimin e identiteteve që kanë këtë ndikim më shumë nacional e territorial se sa fetar edhe pse koncepti i këtij konflikti ashtu është formësuar dhe treguar për këto dy komunitete. Gjithashtu, mund të përfshihemi në një analizë të thellë të aspekteve të tjera të konfliktit, duke përfshirë periudhën moderne dhe zhvillimet politike dhe sociale.
Pra, po rikthehemi te vazhdimi i historisë, gjatë kohës së Mesopotamisë së lashtë, babai i Abrahamit është llogaritur një prift i devotshëm në qytetin e lashtë Ur në Mesopotaminë Jugore. Qyteti Ur pra ishte vendlindja e Abrahamit i cili ishte një ndjekës i rebeluar i traditave të vjetra të besimit tradicional pagan. Abrahami sipas burimeve të vjetra të traditave akkadiane ka pasuar një histori të pasur dhe një trashëgimi kulturore të thellë të besimit pagan.
Për Abrahamin, ky ambient mund të jetë një ndikim i rëndësishëm në formimin e identitetit të tij dhe rrugëtimin e tij shpirtëror. Priftëria, me devotshmërinë dhe lidhjen me botën e pasosur të Hyjnisë, mund të ketë ofruar një kuptim më të thellë të besimit dhe një ndjenjë të mëtejshme të detyrës ndaj një hulumtimi më të avancuar të shpirtit dhe qëllimit të jetës.
Në këtë kontekst, Abrahami ka filluar udhëtimin tij, duke u udhëzuar nga një dërgesë hyjnore për të adhuruar vetëm një Zot. Ky ndryshim mund të interpretohet nga një ndjenjë shpirtërore dhe një vullnet i drejtpërdrejtë i Perëndisë. Në shënime biblike, ky moment është theksuar si një moment vendimtar në rrugëtimin e Abrahamit drejt besimit monoteist. Shpjegimi i tij është se një Zot i vetëm i është shfaqur nëpërmjet një profecie ose shpallje hyjnore që ai ka përjetuar.
Megjithatë, ndërkohë që traditat fetare dhe mitologjia i japin këtij udhëtimi një ngjyrë të shenjtë dhe frymëzuese, duhet të theksohet se këto shënime janë pjesë e interpretimeve fetare dhe janë në thelb shënime të krijimeve njerëzore. Mungesa e provave arkeologjike dhe historike për disa nga ngjarjet në historinë e Abrahamit mund të sjellë ndryshime në sjelljet dhe variacione në kuptimin e tyre.
Në përgjithësi, ky rrugëtim dhe ngjarjet e tij kanë formuar thelbin e historisë së hebrenjve dhe kanë ndikuar në formimin e tyre identitar dhe marrëdhëniet me tokën. Në një kontekst më të gjerë, interpretimet e ndryshme të teksteve fetare dhe traditave janë shpesh burim i keqkuptimeve, deformimeve dhe konflikteve që kanë shpërthyer nëpër histori.
Abrahami dhe ndikimi në konfliktin mes hebrenjve dhe palestinezëve
Në vazhdim është e rëndësishme të analizojmë se si ky personazh historik dhe mitologjik i traditave fetare ka ndikuar në marrëdhëniet midis komuniteteve hebrenje dhe palestineze. Dhe më gjerë çështjet territoriale, pretendimet për pronësi të shenjta dhe ndjenjat e lidhjes me një histori të përbashkët mund të kenë shërbyer si burim për tensione dhe konflikte, veçanërisht në periudhën e sotme.
Ka shumë aspekte të tjera që mund të përfshihen për të krijuar një pasqyrë të plotë dhe të detajuar të konfliktit midis palestinezëve dhe hebrenjve. Situatat e ngjarjeve që i përcollën këta dy popuj përgjatë historisë mijëra vjeçare janë të ndërlidhura me konflikte që bazën e kanë në besim dhe territor edhe pse origjina e tyre semite nuk luan rol fare në zbutjen dhe zgjidhjen e problemeve dhe konflikteve të përgjakshme tash e mijëra vite.
Pasardhësit e Abrahamit dhe themelimi i kombit izraelit
Për të kuptuar pjesën e dytë të historisë dhe ndikimin e saj në konfliktin aktual është e rëndësishme të hedhim një vështrim më të thellë në periudhën e pasardhësve të Abrahamit dhe ngjarjet e vazhdueshme që kanë ndodhur në këtë rajon. Në historinë hebraike, pasardhësit e Abrahamit, duke filluar me Isakun dhe Jakobin, Lotin e Mojsiun formuan një komb të quajtur izraelit. Kjo periudhë karakterizohet nga periudha e mbretërve të parë të Izraelit, si Sauli, Davidi dhe Salomoni. Në këtë kohë, qyteti i Jeruzalemit u bë qendër fetare dhe politike për hebrenjtë.
Megjithatë, shpërbërja e Mbretërisë së Izraelit dhe përkatësisë së një pjese të saj në Mbretërinë e Judës çoi në periudha të ndryshme të sundimit të huaj mbi këtë territor. Sundimi babilonas, persian, helen, dhe romak ndikuan thellë në jetën dhe kulturën e hebrenjve. Përplasjet dhe ndryshimet e pushtetit, si dhe ndryshimet në kontekstin kulturor dhe fetar, kanë ndikuar në profilin dhe identitetin e tyre. Në këtë kontekst, periudha e sundimit romak e shënuar nga ndjenja e shtypjes dhe aspiratat për pavarësi. Kjo ndjesi pavarësie u shpreh përmes shpalljes së shumë revoltave, përfshirë Revoltën e Bar-Kokhba në shekullin e dytë. Megjithatë, këto përpjekje për pavarësi u shtypën dhe shumë hebrenj u shpërngulën ose u përhapën nëpër vende të ndryshme.
Pas periudhës së shpërnguljes, hebrenjtë u shpërndanë në shumë vende të ndryshme, duke krijuar komunitete dhe identitete të ndryshme e u asimiluan në komunitetet lokale ku ata gjetën strehim. Ky ndryshim në përhapjen gjeografike ka sjellë ndryshime në kuptimin e tyre fetar dhe lidhjet me tokën e premtuar. Ndërkohë, për shqetësime të ngjashme territoriale dhe identitare, palestinezët të cilët janë një popull me histori të lashtë me prejardhje nomade po përjetojnë sfida të tjera në lidhje me të drejtat dhe territoret e tyre.
Për të kuptuar se si ky kontekst historik ka sjellë konflikte dhe tensione në periudhën moderne, do të ishte e nevojshme të analizojmë ndryshimet politike dhe territoriale që kanë ndodhur në shekullin e 20-të dhe më tej. Ndërhyrjet e fuqive të mëdha, krijimi i shtetit të Izraelit, lufta për pavarësi e palestinezëve dhe konfliktet e vazhdueshme për tokat dhe burimet janë aspekte kyçe që kanë ndikuar në zhvillimet e tanishme. Narrativa e historive fetare dhe mitologjike kanë influencë thelbësore në formimin e identitetit dhe kuptim të territorit për komunitetet hebraike dhe palestineze. Këto histori kanë shërbyer si burim i kërkesave dhe tensioneve që janë evidentuar në konfliktin aktual. Për të kuptuar më mirë rrënjët e problemit dhe gjetjen e rrugëve të qëndrueshme drejt paqes, analiza e ndikimeve të historisë dhe identitetit është thelbësore.
Sot, konflikti vazhdon me sfida komplekse dhe ndërlikime. Çështja e territorit, të drejtave të njeriut dhe qëndrueshmëria e paqes janë sfida që vazhdojnë të mbeten në fokus të bisedimeve dhe përpjekjeve për zgjidhje. Ndryshimet në dinamikat rajonale dhe ndërkombëtare gjithashtu kanë ndikuar në zhvillimet e fundit të konfliktit.
Në përfundim, historia dhe ngjarjet e mëvonshme kanë krijuar një kontekst kompleks dhe të ndërlikuar për konfliktin midis palestinezëve dhe hebrenjve. Për të gjetur një rrugë drejt paqes dhe qëndrueshmërisë është e rëndësishme të kuptohen thellësisht rrënjët historike dhe identiteti fetar që kanë ndikuar në këtë konflikt.
Ky artikull është pjesa e tretë e një cikli shkrimesh që do të publikohen nga Shqip.com në vijim.
