The New York Times
Sulmet e Houthi në Detit të Kuq, një nga qendrat më kritike të tregtisë, po shkaktojnë goditje të reja në ekonominë botërore, tashmë të shkatërruar nga një mori krizash gjeopolitike.
Rreziku që konflikti në Gaza të përshkallëzohet dhe të përhapet në Lindjen e Mesme më të gjerë është më i fundit në një seri krizash të paparashikueshme, pas pandemisë së koronavirusit dhe luftës në Ukrainë.
Mirëpo, veç të gjithave, brenda vitit të ri që njerëzimi po përgatitet të mirëpresë, është e dukshme një valë destabiliteti politik, me efekte potencialisht të thella dhe afatgjata, në funksion të dhjetëra proceseve zgjedhore.
Mbi dy miliardë njerëz në rreth pesëdhjetë vende, nga India, Meksika dhe Afrika e Jugut, natyrisht në Shtetet e Bashkuara dhe Europë, do të shkojnë në votime.
Në total, votuesit në këto zgjedhje “olimpike” të vitit 2024 do të vendosin për 60% të prodhimit ekonomik botëror, raporton abcnews.al.
Fituesve do t’u kërkohet të ndërmarrin politika kritike, duke përcaktuar subvencionet e industrisë, lehtësimet tatimore, tranzicionet teknologjike, evolucionin e inteligjencës artificiale, kontrollet rregullatore, kanalet tregtare, investimet, lehtësimin e borxhit dhe tranzicionin e energjisë.
Garat elektorale ka të ngjarë të sjellin në pushtet populistët e zemëruar, të cilët mund të nxisin kontrolle më të forta mbi tregtinë, investimet e huaja dhe ndryshimet në menaxhimin e imigracionit.
Politika të tilla mund ta çojnë ekonominë globale në “një botë shumë të ndryshme nga ajo me të cilën jemi mësuar”, tha Diane Coyle, profesoreshë e politikave publike në Universitetin e Kembrixhit.
Në shumë vende, skepticizmi për globalizimin është rritur nga të ardhurat e pakta, rënia e standardeve të jetesës dhe rritja e pabarazive. Megjithatë, siç vëren Coyle, “një botë e tregtisë në tkurrje është një botë e të ardhurave në tkurrje”, raporton abcnews.al.
Garat vendimtare elektorale
Zgjedhjet më të mëdha të vitit të ardhshëm sipas popullsisë janë në Indi, ekonomia me rritjen më të shpejtë në botë duke u përpjekur të konkurrojë me Kinën si një qendër globale e prodhimit.
Megjithatë, zgjedhjet në SHBA do të jenë më të rëndësishmet për ekonominë globale. Për shembull, javën e kaluar Uashingtoni dhe Brukseli ranë dakord të pezullojnë, deri në zgjedhje, tarifat për çelikun dhe aluminin europian për uiskin dhe motoçikletat amerikane.
Kjo marrëveshje thuhet se favorizon Joe Biden, i cili, me votën popullore, duket se po mban një qëndrim të ashpër ndaj marrëveshjeve tregtare.
Nga ana tjetër, ish-presidenti Donald Trump, si kandidati i supozuar republikan dhe kampion i proteksionizmit tregtar, ka propozuar vendosjen e një takse 10% për të gjitha mallrat e importuara në SHBA, një veprim agresiv që në mënyrë të pashmangshme do të çonte në hakmarrjen e vendeve të tjera, raporton abcnews.al.
Zgjedhjet presidenciale të Tajvanit në janar kanë potencialin për të përshkallëzuar tensionet midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës. Në Meksikë, procesi zgjedhor do të përcaktojë qasjen e qeverisë ndaj energjisë dhe investimeve të huaja. Ndërsa një president i ri në Indonezi mund të ndryshojë politikën për mineralet kritike si nikeli.
Trump, në përputhje me udhëheqësit e tjerë të qeverive autoritare, ka lënë të kuptohet gjithashtu se ai mund të “ngrijë” bashkëpunimin e Amerikës me Europën, të tërheqë mbështetjen për Ukrainën dhe të mbajë një qëndrim më konfrontues ndaj Kinës.
“Rezultati i garave elektorale mund të çojë në ndryshime të gjera si në çështjet e politikës së brendshme ashtu edhe të jashtme, si ndryshimi i klimës, rregullimi i tregut dhe aleancat globale,” vëren firma konsulente EY-Parthenon në një raport të fundit.
Për momentin, perspektiva ekonomike globale për vitin e ardhshëm është e përzier. Rritja në shumicën e vendeve të botës mbetet e ngadaltë, ndërkohë që dhjetëra vende në zhvillim janë në rrezik të mospagimit të borxheve të tyre qeveritare.
Nga ana tjetër, rënia e mprehtë e inflacionit po shtyn bankierët të ulin normat e interesit. Kostot më të ulëta të huamarrjes janë përgjithësisht një nxitje për investime dhe blerje banesash.
Ndërkohë, në muajt e fundit, aktorë më të vegjël gjeopolitikë si Jemeni, Hamasi, Azerbajxhani dhe Venezuela kërkojnë të ndryshojnë status quo-në, tha Courtney Rickert McCaffrey, një analiste gjeopolitike dhe autore kryesore e raportit të fundit të EY-Parthenon.
“Edhe nëse këto konflikte janë më të vogla, ato mund të ndikojnë në zinxhirët e furnizimit global, duke sjellë të papritura.
Fuqia gjeopolitike është gjithnjë e më e fragmentuar. Dhe kjo intensifikon likuiditetin”, tha ajo.
Konfirmimi i kësaj janë sulmet e Houthi-t ndaj anijeve nga e gjithë bota në ngushticën Bab-el-Mandeb, në skajin jugor të Detit të Kuq, të cilat kanë rritur çmimin e mallrave dhe të naftës, ndërsa kanë devijuar trafikun detar, duke çuar në një rrugë shumë më të gjatë dhe të kushtueshme rreth Afrikës, raporton abcnews.al.
Megjithatë, pasiguria ka një efekt frenues në ekonomi.
“Paqëndrueshmëria e vazhdueshme në marrëdhëniet gjeopolitike dhe gjeoekonomike midis ekonomive të mëdha është shqetësimi më i madh për menaxherët e rrezikut si në sektorin publik ashtu edhe në atë privat,” sipas një sondazhi të Forumit Ekonomik Botëror./abcnews.al
