Rreth mesnatës së 6 shkurtit 2024, Policia Kombëtare e Ekuadorit kreu kontrolle në një vilë ngjyrë bezhë, dykatëshe në një komunitet luksoz me porta në periferi të Guayaquil, qyteti port më i madh në Ekuador. Brenda autoritetet ekuadoriane gjetën një nënë me vajzën e saj të vogël, dhe gjithashtu armë zjarri dhe municione të shumta. Por ai për të cilin policia kreu bastisjen, biznesmeni shqiptar Dritan Gjika nuk gjendej askund.
Bastisja ishte pjesë e një spastrimi shumë më të madh të zbatimit të ligjit. Atë natë, policia në Spanjë dhe Ekuador arrestoi 31 anëtarë të dyshuar të një organizate ndërkontinentale të trafikut të kokainës. Autoritetet akuzuan organizatën për kontrabandë me tonelata kokainë nga Kolumbia përmes Ekuadorit në Evropë dhe lidhën anëtarët e rrjetit me konfiskimet në total mbi 9.5 tonë kokainë. Pas operacionit, autoritetet ngrinë asete me vlerë mbi 51 milionë dollarë.
Dritan Gjika, drejtuesi i dyshuar i grupit, akuzohet për ndërtimin e një operacioni të sofistikuar trafikimi me ndihmën e biznesmenëve me ndikim të lidhur me nivelet më të larta të qeverisë dhe të mbrojtur nga shefi i policisë së Ekuadorit. Operacioni zbuloi se si Gjika dyshohet se u bë një nga trafikantët më të shquar shqiptarë në tregtinë e drogës në Ekuador në vitet e fundit. E ndërsa një pjesë e madhe e rrjetit të tij duket se është përfshirë, vetë Gjika mbetet i paqartë.
Lëvizja në Ekuador
Përveç faktit se Gjika ka lindur më 28 dhjetor 1976, në qytetin e quajtur Shkodër në veri të Shqipërisë, ka pak gjurmë të jetës së tij të hershme. Në fakt në Shqipëri ka fare pak gjurmë të tij.
“Në Shqipëri nuk ka asnjë provë që të tregojë përfshirjen e tij në ndonjë aktivitet të paligjshëm. Ndaj tij nuk është regjistruar asnjë hetim penal apo çështje gjyqësore dhe ai nuk ka asnjë pronë apo biznes të regjistruar në emrin e tij”, tha Dorjana Bezat, një gazetare shqiptare që ka hetuar Gjikën për InSight Crime.
Gjika shkoi për herë të parë në Ekuador në nëntor të vitit 2009, kur ishte 33 vjeç. Në vitin 2013, atij iu dha shtetësia dhe u vendos në Guayaquil, zemra ekonomike e Ekuadorit. Aty filloi të ndërtonte perandorinë e tij të trafikut të drogës. Ai ishte një nga trafikantët e parë shqiptarë që hapi dyqan në Ekuador, duke u paraqitur si biznesmen.
“Gjika është një pionier në drejtim të rritjes së rrjedhës së sipërme dhe pozicionimit të tij si një ofrues kryesor i kokainës,” tha për InSight Crime Fatjona Mejdini, një studiuese për Iniciativën Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional.
Gjika dhe një tjetër shqiptar blenë një kompani eksporti të quajtur Cresmark SA në 2014 dhe Gjika u vendos si menaxher i përgjithshëm. Në të njëjtin vit, ai filloi një kompani ndërtimi me biznesmenin ekuadorian Rubén Cherres. Cherres nuk ishte i huaj për autoritetet. Në vitin 1999, ai ishte arrestuar me akuzën e trafikut të drogës pasi një bastisje e policisë çoi në sekuestrimin e 108 pakove me kokainë. Ai u shpall i pafajshëm në 2000 pasi disa figura me ndikim dhanë dëshmi që kërkonin lirimin e tij, duke përfshirë Danilo Carrera, kunati i presidentit të atëhershëm të Ekuadorit, Guillermo Lasso. Përveç lidhjeve të tij me politikën, Cherres ishte gjithashtu i lidhur mirë me biznesin dhe elitat politike të Ekuadorit, duke e bërë atë një aleat të fuqishëm për skemën e dyshuar të trafikut të drogës të Gjikës.
Megjithëse është e paqartë saktësisht se kur dyshohet se Gjika filloi të trafikonte kokainë në Evropë, është e qartë se ai ishte në vendin e duhur kur, në Kolumbinë fqinje, qeveria dhe Forcat e Armatosura Revolucionare të Kolumbisë ( Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia – FARC ) nënshkruan marrëveshjen historike të paqes në 2016. Kur FARC u çmobilizua në 2017, disidentët e Frontit të 48-të të FARC mbajtën armët dhe territoret e tyre në kufirin Kolumbi-Ekuadori. Në mungesë të kontakteve me blerësit ndërkombëtarë, ata krijuan një aleancë me Constru, një rrjet trafiku droge që dominonte rrugët për në provincën e Ekuadorit të Sucumbíos. Constru lidhi mbetjet e FARC me blerës ndërkombëtarë, shumë nga Ballkani, përfshirë Gjikën. Sipas policisë ekuadoriane dhe spanjolle, organizata e Gjikës fillimisht trafikonte kokainë në tufa prej qindra kilogramësh në kontejnerë që i përkisnin kompanisë së Gjikës apo kompanive të tjera bashkëpunëtore.
Në vitin 2018, Gjika me sa duket u përpoq të rriste biznesin e tij. Ai bleu aksione në një kompani të dytë eksporti, Agricomtrade, e cila dërgonte banane në kompani të ndryshme evropiane. Një prej tyre, importuesi shqiptar Alba Exotic Fruit, është përdorur për të importuar kokainë në Shqipëri, sipas prokurorit publik shqiptar. Në total, Agricomtrade dërgoi më shumë se 150 dërgesa në Alba Exotic Fruit.
Për të mos ndotur duart, Gjika dyshohet se kontraktoi detyra me një rrjet të gjerë operativësh, duke komunikuar me ta kryesisht përmes Skype.
“Ai kurrë nuk preku asnjë gram drogë,” i tha InSight Crime një zyrtar i policisë ekuadoriane kundër narkotikëve, i cili kërkoi të mbetet anonim për shkak të shqetësimeve të sigurisë. “Ai ishte, siç thonë ata këtu në Ekuador, duke parë demat nga larg.”
Sipas raporteve të policisë spanjolle, organizata e kishte burimin e kokainës nga një furnizues në Kolumbi, i cili dorëzonte katër tonë drogë çdo muaj në qendrat e ruajtjes në Ekuador. Pagesat për dërgesat e kokainës u depozituan duke përdorur llogari bankare që i përkisnin një anëtari të rrjetit të Gjikës, sipas prokurorëve ekuadorianë. Pasi kokaina mbërriti në Ekuador, nënkontraktorët ekuadorianë trajtuan magazinimin dhe transportin. Organizata e Gjikës i paguante këta nënkontraktorë me kokainë, sipas zyrtarit antinarkotik. Në këtë mënyrë, Gjika shmangte në masë të madhe lënien e gjurmëve të letrës që do ta lidhnin atë me çdo aktivitet të trafikut të drogës.
Gjika i padukshmi
Nëpërmjet lidhjeve të tij me disa nga biznesmenët kryesorë të Ekuadorit dhe zyrtarët e qeverisë, Gjika ndërtoi një rrjet që mbronte operacionet e tij të supozuara nga ndjekja penale. Kontakti i tij më i rëndësishëm, thonë autoritetet, ishte Tannya Varela, e cila ishte kreu i policisë së Ekuadorit midis marsit 2021 dhe janarit 2022, i cili tani është nën hetim nga prokurori i Ekuadorit në lidhje me Gjikën.
Ligjvënësit ekuadorianë pretenduan se Varela filloi të punonte me Gjikën kur ajo u postua në një aeroport në provincën e Guayas. Ajo supozohet se ka ndihmuar Gjikën duke vendosur oficerë policie të besuar në lokacione kyçe për të lehtësuar operacionet e tij të trafikut të drogës, besojnë ata.
Për të siguruar marrjen e kokainës në Evropë, Gjika punoi me Mario Sánchez Rinaldi, një biznesmen argjentinato-italian me qendër në Costa del Sol të Spanjës. Rinaldi luajti një rol kyç në pastrimin e fitimeve të organizatës, sipas autoriteteve spanjolle dhe ekuadoriane. Së bashku, ata kishin kontroll total mbi një rrugë kokaine nga Kolumbia në Evropë.
Plasaritjet e para
Ndërsa presioni i forcave të rendit mbi operacionet e tij rritej, Gjika dukej se po përshtatej, duke ndryshuar metodat e kontrabandës kur ishte e nevojshme. Në vitin 2020, policia holandeze sekuestroi një ngarkesë prej 1.1 ton kokainë që dyshohet se i përkiste Gjikës. Si përgjigje, Gjika me sa duket kaloi nga përdorimi i kompanive të tij në përdorimin e një metode të njohur si rip-on rip-off, në të cilën hapen kontejnerët e transportit të palëve të treta jo bashkëpunëtore dhe shtohen barnat. Pasi kontejnerët mbërrijnë në portin e destinacionit, droga hiqet nga anëtarët e bandës, shpesh të ndihmuar nga punonjës të korruptuar të portit.
Njohuritë dhe kontaktet e Gjikës në sektorin e eksportit dyshohet se ishin kyçe në këtë tranzicion. Organizata e tij kishte akses në infrastrukturën portuale në Ekuador dhe të dhëna të privilegjuara të transportit detar, sipas policisë ekuadoriane dhe spanjolle. Në një ditë të vetme në qershor 2021, Gjika dhe Cherres themeluan tetë kompani, shumica në sektorin e ndërtimit. Që atëherë, gjashtë prej tyre janë nën hetim për pastrim parash. Midis 2015 dhe 2024, organizata ka pastruar të paktën 31 milionë dollarë përmes këtyre dhe kompanive të tjera, sipas prokurorit publik të Ekuadorit.
Megjithatë, në mesin e vitit 2021, policia kundër narkotikëve e Ekuadorit nisi një hetim që identifikoi Gjikën si kreun e një skeme trafiku kokaine që përfshinte Cherres dhe biznesmenë të tjerë ekuadorianë. Varela, në atë kohë shef policie, duket se i ka shpëtuar nga ndjekja penale. Ajo i hoqi hetuesit nga çështja në shtator 2021 dhe i ricaktoi në zona anembanë Ekuadorit. Çështja u mbyll muaj më vonë në janar 2022, menjëherë pasi Varela u hoq nga detyra nga presidenti i atëhershëm Lasso.
Perandoria shkërmoqet
Gjika u vu nën një vëzhgim gjithnjë e më të madh në fillim të vitit 2023, kur një mori raportimesh mediatike përmendën emrin e tij në lidhje me një skemë korrupsioni të nivelit të lartë. Më 9 janar 2023, gazeta ekuadoriane La Posta publikoi detaje rreth një skeme ryshfeti të kryesuar nga Carrera dhe Cherres. Ndërkohë Lasso pohoi mbështetjen e tij për Carrera. Më pas, më 13 shkurt 2023, La Posta publikoi hetimin e zbuluar të policisë së 2021-shit që lidhte Cherresin dhe në vazhdimësi, Carrera, me Gjikën dhe rrjetin e tij të trafikut të drogës. Kjo zbuloi për publikun operacionet e Gjikës dhe çoi në rihapjen e hetimeve policore të mbyllura në janar 2022.
Dhe, më në fund, më 23 shkurt 2023, një grup ligjvënësish të udhëhequr nga gazetari dhe anëtari i atëhershëm i kongresit Fernando Villavicencio publikuan një raport me më shumë detaje mbi lidhjet e Gjikës me trafikun e drogës. Raporti jepte gjithashtu detaje mbi marrëdhënien e dyshuar mes Varelës dhe Gjikës dhe pretendonte se Lasso kishte ditur për lidhjet mes Carrera, Cherres dhe trafikantit shqiptar të drogës që nga korriku i vitit 2021.
Zhurma e mëvonshme kombëtare e vuri Lasso nën një vëzhgim intensiv mbi aktivitetet e supozuara të kunatit të tij dhe përpjekjet e qeverisë së tij për t’i mbuluar ato. Hetimi për Carrera u rihap dhe lidhjet e mundshme me trafikantët shqiptarë të drogës kontribuan në një skandal politik që kulmoi me një proces shkarkimi kundër Lasso. Villavicencio u vra muaj më vonë gjatë fushatës së tij politike për presidencën.
Gjika thuhet se u largua nga Ekuadori më 9 janar 2023, në të njëjtën ditë me publikimin e parë të informacionit nga La Posta. Që atëherë, është e paqartë nëse ai ka vazhduar operacionet e tij të trafikut të drogës. Në mars 2023, partneri i tij afatgjatë i biznesit Cherres u vra . Cherres kishte qenë dëshmitar kyç në procedurën gjyqësore kundër rrjetit të trafikut të drogës së Gjikës. Carrera është nën hetim nga Prokurori i Përgjithshëm i Ekuadorit për drejtimin e një rrjeti korrupsioni së bashku me Cherres. Ai nuk iu përgjigj kërkesës së InSight Crime për koment. Përgjimet e publikuara në mars 2024 sugjerojnë se Gjika mund të ketë kërkuar vdekjen e Cherres për një borxh të papaguar.
Gjithashtu duket se Gjika ka hedhur aksione në disa nga kompanitë e tij të tjera, përfshirë Agricomtrade, mbi anëtarët e organizatës së tij kriminale. Këta anëtarë janë akuzuar më pas për pastrim parash për organizatën e Gjikës nëpërmjet transaksioneve të paligjshme duke përdorur këto kompani.
Operacioni i përbashkët në shkurt 2024 çmontoi një pjesë të madhe të infrastrukturës së dyshuar të trafikimit të Gjikës, pasi shumë anëtarë të rangut të lartë të organizatës së tij u arrestuan. Ata aktualisht po përballen me gjyq për trafik droge dhe pastrim parash në Ekuador.
Megjithatë, aktiviteti ekonomik i Gjikës në Ekuador ka vazhduar pavarësisht mungesës së tij. Në tetor 2023, ai themeloi kompaninë Riomel Gold Corporation, e dedikuar për tregtimin e metaleve të çmuara. Riomel Gold është ende aktiv që nga sot, sipas regjistrit të biznesit të Ekuadorit. InSight Crime nuk mundi të kontaktonte as Gjikën dhe as Riomel Gold për koment. Që nga rrëzimi i aleatëve të dyshuar të Gjikës, autoritetet në Ekuador nuk kanë arrestuar asnjë trafikant tjetër të madh shqiptar të drogës. Por kërkesa për kokainë në Evropë mbetet e lartë dhe rrjetet e tjera transatlantike po mbushin hendekun në kërkesë.
