Kamala Harris gaboi gjithçka në rrugën e fushatës. Por ish-presidenti ishte ai që “komplotoi” për vite me radhë: transparent në publik, aspirant për “kingmaker ” prapa kuintave. Dhe kështu, ai shkatërroi partinë. E cila tani nuk di si ta gjejë veten.
Humbja dramatike elektorale e Kamala Harrisit nuk ishte vetëm për shkak të gabimeve të shumta të kandidates demokrates.
Shkaqet strukturore të atij dështimi në fakt vijnë nga larg. Dhe ato kanë një fajtor kryesor: Barack Obaman. Edhe pse nuk mban poste formale në Partinë Demokratike, dihet se ish-presidenti vazhdon të jetë një nga figurat më me ndikim të klasës së saj në pushtet. Ai vetë kontribuoi në krijimin e kushteve të krizës në të cilën ra partia që ka simbol gomarin. Për ta kuptuar këtë, megjithatë, duhet të bëjmë një hap prapa.
Kur u shfaq si kandidat presidencial në vitin 2008, Obama ishte një figurë anti-establishment: ai mundi Hillary Clintonin në zgjedhjet paraprake demokrate atë vit dhe republikanin John McCain në zgjedhjet presidenciale. Ai ishte, me fjalë të tjera, një kandidat alternativ i sistemit dhe shumë pranë punonjësve blu të Brezit të Ndryshkut (Rust Belt), zonës së vendit me traditë industriale, e goditur rëndë nga kriza. Pastaj, ndodhi diçka.
Pasi fitoi nominimin e partisë së tij, ai bëri paqe me pushtetin kundër të cilit fillimisht kishte luftuar. Gjatë zgjedhjeve primare demokratike të 2016-ës, Obama i dha mbështetje Clintonit, duke zhgënjyer të gjithë atë pjesë të së majtës amerikane, e cila, përkundrazi, mbështeste kandidaturën anti-sistem të Bernie Sandersit. Jo vetëm kaq. Për ish-zonjën e parë, Obama u përplas edhe me zëvendësin e tij, Joe Biden, i cili në vitin 2015 kishte lënë të kuptohet se donte të konkurronte për vitin e ardhshëm. Humbja e Clintonit nuk e dëmtoi shumë pushtetin e Obamës në parti. Aq sa u rishfaq katër vjet më vonë.
Zgjedhjet primare të demokratëve në vitin 2020 ishin të mbushura me turma njerëzish. Dhe, në vend që të lejonte zhvillimin e një dialektike të brendshme të aftë për të rinovuar klasën drejtuese, Obama ndërhyri përsëri nga lart. Siç u raportua në atë kohë nga NBC News, ish-presidenti u zhvendos në prapaskenë për të shtyrë kandidatët e ndryshëm të tërhiqen dhe të mbështesnin Joe Bidenin, i cili kishte patur një nisje të tmerrshme, duke humbur për shembull në zgjedhjet primare në New Hampshire.
Mbështetja e garantuar nga Obama për Bidenin nuk vinte për shkak të miqësisë apo admirimit: të dy nuk e duan njëri-tjetrin dhe, në të vërtetë, Biden si zëvendëspresident shpesh mbahej në një cep nga numri një i Shtëpisë së Bardhë. Jo: objektivi ishte, edhe një herë, të bllokohej ngritja elektorale e Sandersit. Në fund, Biden fitoi kandidimin dhe më pas presidencën, duke siguruar, gjithashtu për shkak të lidershipit të tij të dobët, një ndarje të detyrave në administratën e tij midis aleatëve të Obamës (si Lloyd Austin ose Janet Yellen) dhe atyre të Clintonit (si Jake Sullivan).
Dhe këtu vijmë te thelbi. Jo vetëm që Partia Demokratike vazhdoi të qëndronte nën thembrën e një institucioni që pengonte një dialektikë të brendshme. Por Obama i bëri gabim llogaritë. Skema e tij ishte të transformonte Bidenin në një president tranzicioni: i cili do të duhej të hiqte dorë nga kandidatura e tij në verën e 2023, për t’u zëvendësuar nga një personalitet më i fortë vitin e ardhshëm.
Dhe këtu erdhi e papritura: Bideni, i shtyrë nga gruaja e tij Jill dhe djali i hetuar Hunter, papritur refuzoi të tërhiqej nga gara për rikonfirmimin. Zgjedhja tronditi dhe irritoi Obamën, i cili, pavarësisht se zyrtarisht deklaroi besnikëri ndaj ish-zëvendësit, u kërkoi anëtarëve të rrethit të tij historik, duke filluar nga David Axelrod, të gjuanin “me topuzë” drejt tij. Biden, pa rivalë seriozë në fushë, ndërkohë fitoi zgjedhjet paraprake të demokratëve 2024, megjithëse në kushte gjithnjë e më të pasigurta psikofizike.
Pika e kthesës erdhi në maj, kur menaxherja e fushatës së presidentit, Jen O’Malley Dillon, de facto pranoi një debat televiziv midis kandidatit të saj dhe Donald Trumpit: një pozicion disi i çuditshëm, duke pasur parasysh situatën shëndetësore – veçanërisht mendore – të Bidenit. Mund të jetë një rastësi, por O’Malley Dillon ka një histori politike të lidhur kryesisht me Obamën. Dhe kështu arrijmë në përballjen televizive me Trumpin më 27 qershor, në CNN. Biden u gremis. Dhe, në atë moment, struktura e partisë u kthye hapur kundër tij.
Presidenti u përpoq të rezistonte, por nën presionin e Obamës dhe Nancy Pelosit, ai u dorëzua në fund të korrikut. Obama ia arriti qëllimit. Por… me shumë vonesë. Zgjedhjet ishin vetëm tre muaj larg. Dhe yjet në rritje të Partisë Demokratike – Gavin Newsom, Josh Shapiro dhe Gretchen Whitmer – nuk donin të rrezikonin të sakrifikoheshin: ishte më mirë që ata të prisnin deri në vitin 2028. Prandaj, vetëm Harris mbeti në dispozicion. Biden i dha ftohtë mbështetjen në të njëjtën ditë të tërheqjes së tij. Obama e dinte se ajo ishte një kandidate e dobët, ai do të kishte preferuar Newsomin. Por, siç u përmend, ky i fundit dhe pretendentët e tjerë të mundshëm u tërhoqën.
Prandaj, ish-presidenti priti përpara se të merrte anë. Dhe ndërsa situata nuk u zgjidh, pavarësisht kësaj ai i dha miratimin e tij zëvendëspresidentes, duke ndërhyrë në një fushatë elektorale në ekuilibër, gjë që i bëri Harrisit më shumë dëm sesa mirë: mjafton të kujtojmë kur, disa javë para zgjedhjeve, ish-presidenti irritoi elektoratin mashkullor afrikano-amerikan, duke e akuzuar për seksizëm, sepse po tregonte mungesë entuziazmi ndaj kandidates demokrate.
Edhe Shapiro dhe Whitmer, ndonëse zyrtarisht e mbështesnin, nuk kishin interes real për një fitore të Harrisit, sepse, në një skenar të tillë, ambiciet e tyre presidenciale për vitin 2028 do të ishin komprometuar. Me fjalë të tjera, Obama ishte viktimë e mekanizmit që vetë nxiti. Makiavelizmi i tij iu kthye kundër. Ai pengoi një diskutim të brendshëm të shëndetshëm për të rinovuar klasën qeverisëse demokrate. Gjatë dekadës së fundit, ai ka sakrifikuar sistematikisht krahun e klasës punëtore të partisë në favor të krahut liberal të Bregut Perëndimor. Në fund, ai ekzekutoi një grusht shteti të brendshëm që prodhoi një efekt bumerang.
Po, sepse, pas humbjes së Harrisit, filluan të fluturojnë goditjet. Sanders akuzoi Partinë Demokratike se kishte “braktisur” klasën punëtore. Për më tepër, deputetë të ndryshëm të demokratëve, si Tom Suozzi, kanë pranuar se ekstremizmi Woke kontribuoi në humbjen e zgjedhjeve nga demokratët. Është e qartë se këto kritika kanë një objektiv specifik: Obamën.
Ish-presidenti e di mirë që ka përfunduar në bangën e të akuzuarve. Dhe për të fajësuar Bidenin për humbjen, ai nxorri dikë që shkruante fjalimet e tij: Jon Favreau. “Vendimi i Joe Bidenit për të kandiduar sërish për president ishte një gabim katastrofik”, tha Favreau pas zgjedhjeve. Kjo është një tezë e cila, e përkrahur edhe nga Pelosi, fut ujë dhe e cila nuk ka gjasa të pranohet nga Partia Demokratike, si në nivel parlamentar ashtu edhe në atë elektoral.
Obama tani e sheh pushtetin e tij të brendshëm të lëkundur, ndërsa Newsom, Shapiro dhe Whitmer po ngrohin motorët për të kandiduar për nominimin presidencial të 2028-ës. Duhet parë nëse ata do të kenë forcën për të arkivuar përfundimisht ata emra që, duke filluar me Obamën dhe Clintonin, e çuan partinë e tyre drejt humbjes. Shapiro dhe Whitmer, guvernatorët e Pensilvanisë dhe Miçiganit, përkatësisht, mund të jenë në avantazh, pasi ata përfaqësojnë Brezin e Ndryshkut nga i cili duhet të fillojë përsëri fitorja. Pra, këto janë profile që, të paktën në letër, mund të jenë në gjendje të rikuperojnë një dialog politik me punëtorët e asaj zone.
