Në një ditë kur presidenti, një manjat i pasurive të paluajtshme, bëri lajme të ndryshimit të epokës për Ukrainën dhe tarifat globale, mezi dukej se ai po përpiqej të angazhonte Shtetet e Bashkuara për të reduktuar stokun e tyre prej rreth 3,800 armësh bërthamore.
“Ne duam të shohim nëse mund të çnuklearizojmë dhe mendoj se kjo është shumë e mundur”, tha Trump në një audiencë në Forumin Ekonomik Botëror në Davos, Zvicër.
“Nuk ka asnjë arsye që ne të ndërtojmë armë të reja bërthamore, ne tashmë kemi kaq shumë”, shtoi ai.
“Së bashku me Rusinë dhe Kinën, SHBA-ja po shpenzon shumë para që ne mund t’i shpenzonim për gjëra të tjera që janë në të vërtetë, shpresojmë shumë më produktive”, vazhdoi Trump.
Për anëtarët e përjetshëm të Fushatës për Çarmatimin Bërthamor, duhet të ketë qenë kurioze të shohin një njeri që ata nuk e duan, të shprehë një ambicie të tillë.
Në vazhdën e Luftës së Ftohtë, një varg presidentësh amerikanë kanë kërkuar të zvogëlojnë rezervat bërthamore në botë, duke u përpjekur të largojnë ndjenjën e tmerrshme të frikës që fëmijët e viteve 1960 mund ta mbajnë mend mirë.
Pas nënshkrimit të Traktatit të Forcave Bërthamore me Rreze të Mesme (INF) me Rusinë në 1987, duke eliminuar të gjitha raketat me rreze të mesme dhe të shkurtër, Ronald Reagan çmontoi 2700 armë bërthamore.
Por përpjekja ka dështuar vitet e fundit, me vetë Trump që e tërhoqi Amerikën nga traktati INF në 2019-ën, shkruan The Telegraph.
Pra, çfarë ka ndryshuar mendjen e presidentit?
Trump duket se po parashikon një botë në të cilën lufta në Ukrainë ka përfunduar, Vladimir Putin është qetësuar dhe kërcënimi i luftës bërthamore zvogëlohet.
Duke iu drejtuar turmës së Davosit, ai tha se do të kërkonte të zhvillonte bisedime për çarmatimin me Putinin sapo të “i rregullojnin të gjitha” në Lindjen e Mesme dhe Ukrainë.
“Një nga takimet e para që dua të kem është me presidentin Xi të Kinës, presidentin Putin të Rusisë. Dhe unë dua ta përgjysmojmë buxhetin tonë ushtarak. Dhe ne mund ta bëjmë këtë. Dhe unë mendoj se do të jemi në gjendje”, tha Trump. Por, përfundimi i këtyre luftërave dhe vendosja e Kinës në këtë linjë, do të jetë e vështirë.
Nën drejtimin e Xi Jinping, Ushtria Çlirimtare Popullore Kineze po angazhohet në një program jashtëzakonisht të shpejtë të armatimit bërthamor, me arsenalin e saj aktual prej 500 kokash luftarake që do të arrijë në 1000 deri në vitin 2030.
Rritja mendohet të jetë e lidhur me kërcënimin e përsëritur të Xi për të pushtuar Tajvanin, diçka që ai nuk ka gjasa të heqë dorë.
Megjithatë, Trump duket i sigurt se mund të bëjë marrëveshje me të fortët e botës përmes një sërë bisedash. Bëhet e ditur se në vitin 2019, presidenti propozoi një pakt për çarmatimin bërthamor – por dështoi. Në fjalimin e tij, Trump sugjeroi dy arsye kryesore pse ai është gati të rrezikojë përsëri “t’i thyhet zemra”.
E para është e thjeshtë dhe strategjike.
Gjeneralët në Pentagon kanë konsideruar prej kohësh ndërtimin bërthamor si jetik në një ekuilibër “delikat” me kundërshtarët e Shteteve të Bashkuara.
Ata argumentojnë se nëse Kina investon në raketën Dongfeng-27, të pajisur me një mjet rrëshqitës hipersonik, SHBA-ja duhet të ketë diçka të ngjashme, ose më të mirë.
Por një mendim i tillë është gjithnjë e më i vjetëruar.
Sipas një numri të madh studiuesish bërthamorë, duke kaluar momentin kur dikush zotëron një rezervë bërthamore mjaft të madhe për t’i mbijetuar një përpjekjeje për ta rrëzuar atë, përfitimet zvogëlohen më shpejt. Siç qëndron, Amerika, Rusia dhe Kina ndajnë këtë privilegj.
Sipas fjalëve të Trump, SHBA-ja ka mjaftueshëm për të shkatërruar botën “50 herë, 100 herë më shumë”.
Edhe nëse katër ose pesë raketa mungojnë në një sulm, kjo është e mjaftueshme për të shkatërruar qendrat kryesore të popullsisë.
Ndryshe, krahu kryesor i Partisë Republikane nuk pajtohet me pikëpamje të tilla.
Raportohet se Roger Wicker, kryetari i Komitetit të Shërbimeve të Armatosura të Senatit, dëshiron të rrisë shpenzimet e mbrojtjes me 200 miliardë dollarë në vit, një kërcim prej afërsisht një të pestës së buxhetit total vjetor, pjesërisht për të modernizuar arsenalin bërthamor të SHBA-së.
Eldridge Colby, i cili ka të ngjarë të konfirmohet si nënsekretari i mbrojtjes për politikën e Trump, është një mbështetës i zellshëm i përhapjes bërthamore.
Ekonomitë e shumë zonave të Kongresit të mbajtura nga republikanët mbështeten në punët e ofruara nga industria e armëve bërthamore. Por arsyeja e dytë – dhe me sa duket më e rëndësishmja në mendjen e Trump – është kostoja.
SHBA po shpenzon rreth 50 miliardë dollarë në vit për forcat e saj bërthamore. Heqja e programit Sentinel, i cili do të modernizonte krahun tokësor të treshes bërthamore të Amerikës, do të kursente 310 miliardë dollarë. Të bësh të njëjtën gjë për kokën shoqëruese W87-1 do të shtonte 15 miliardë dollarë, ose 700 milionë dollarë në vit.
Ben Friedman, një analist në institutin e ekspertëve Defence Priorities, ka argumentuar se SHBA mund të ruajë lehtësisht parandalimin vetëm përmes flotës së saj të nëndetëseve bërthamore, siç bën Britania me programin Trident.
Ndoshta Trump, atëherë, mund të kursejë shumë përpjekje për të arritur objektivin e tij për një shkurtim prej 2 trilion dollarësh në shpenzimet vjetore të qeverisë amerikane. Por, për ta bërë këtë, ai do të duhet të kalojë përmes Putinit, Xi dhe një pjese të mirë të partisë së tij.
