Nga Martin Leka/
Qysh kur në Zyrën Ovale ndodhi ajo që çuditi botën, përplasja verbale midis Donald Trump e JD Vance me Volodymyr Zelensky, janë shtruar shumë pyetje nga shumë njerëz, përfshirë të mëdhenj e të vegjël. Që nga politikanë amerikanë, demokratë e republikanë, senatorë e kongresmenë, e më tej udhëheqës e kryetarë shtetesh, kryeministra e liderë organizatash nacionale e transnacionale. Nga të gjitha kontinentet.
Duhej të ishte një marrëveshje për partneritet ekonomik mes Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Ukrainës për mineralet, por u shndrrua në një shfaqje të shëmtuar aspak diplomatike. Ku dy të fortët, Trump, dhe si të mos mjaftonte ky i vetëm, dhe zëvendësi i tij JD Vance, ju sulën verbalisht një presidenti në luftë tej çdo parashikimi edhe në skenarët më të kualifikuar të një regjisori hollivudian.
Pra, si të mos mjaftonte konflikti trevjeçar mes Rusisë sulmuese dhe Ukrainës së sulmuar dhe kur bota pret me ankth ditën e përfundimit të kësaj lufte, hapet një “vatër e re lufte” nga ai që u premtoi amerikanëve dhe botës para zgjedhjeve në Amerikë se “do ta pushonte luftën Rusi-Ukrainë për 24 orë”. Kjo vatër e re lufte i pati fillesat ditë më parë. Filloi me një “chok” kur Trump e cilësoi presidentin ukrainas Zelensky “diktator” dhe vazhdoi me disa përkëdhelje dashurore për Vladimir Putin, diktatorin dhe agresorin mbi ukrainasit.
Me tej, vazhdoi me përjashtimin nga bisedimet për paqe të Ukrainës. Trump dhe Putin dërguan delegacionet e tyre në këto bisedime, me në krye kryediplomatët respektivë. Pra. Trump e kërkon paqen me agresorin pa pyetur fare për viktimën. A mund të quhet kjo një paqe e drejtë?!… Por jo vetëm kaq. Në bisedime për paqen u shmang edhe një kontinent, Evropa. Le të supozojmë për një çast: nëse për arsye koniukture po e marrim për të mirëqenë një mungesë (që mund të ishte vetëm e përkohshme) të Ukrainës në këto bisedime, pse u shmang Evropa si një garanci për Ukrainën në bisedime, kur dihet botërisht kontributi i saj si aleate dhe kontributore e ndihmës ushtarake dhe morale?!
Ai që duket si përfituesi më i madh nga sulmi verbal që i’u bë presidentit-hero të Ukrainës në Zyrën Ovale është pikërisht Putini, dhelpra që rrinte e vështronte debatin nga Kremlini. U duk qartë në gjuhën fyese të përdorur ndaj presidentit ukrainas nga ndihmësit, zëdhënësit e mediat e tij menjëherë pas debatit në Shtëpinë e Bardhë e daljes prej saj të Zelenskit. Vetëm para disa orësh, Ministri i Jashtëm rus Lavrov sulmoi ashpër Zelenskin me gjuhë gjarpëri: “Eshtë bërë një “nazist i pastër” dhe një tradhëtar i popullit”. Deklaratat e kryediplomatit rus vijnë pikërisht në kohën kur udhëheqësit evropianë u mblodhën në Londër dhe shprehën njëzëri mbështetjen e tyre për Zelenskin.
Bota në fakt është nën ankth që pas ardhjes së një tregtari e një miliarderi në Shtëpinë e Bardhë. Flitet për ndryshim të rendit botëror e gjithfarë lloj hipotezash se çdo të ndodhë me rendin global. Sherri në Zyrën Ovale, ku kamerat për herë të parë u lanë hapur në një transmetim direkt si në një “big brother”, tregoi se presidenti amerikan nuk e ka harruar telefonatën e presidencës së parë me Zelenskin ku i kërkoi atij të dhëna e informacion për djalin e rivalit të tij Joe Biden, kërkesë që mori refuzimin e presidentit ukrainas. Ndoshta këtu e ka zanafillën e vet një marrëdhënie tensioni mes Trump dhe Zelenskit e që kulmoi me tentativën për poshtërimin e tij në Zyrën Ovale. Mllefi i zëvëndëspresidentit JD Vance u duk qartë kur ky i doli në ndihmë shefit të tij në agresivitetin verbal ndaj Zelenskit kur i përmendi takimin me zëvëndëspresidenten Harris në Pensilvani gjatë zgjedhjeve.
Gjithçka ndodhi në Zyrën Ovale, u duk si një përpjekje për të poshtëruar presidentin e një populli që prej më shumë se 1100 ditësh nuk fle ose fle zgjuar nga agresioni rus. Zelenski është përfaqësues i një populli e vendi të madh, me një kredibiletet të jashtëzakonshëm për shkak të qëndresës ndaj një sulmi barbar e të pajustifikuar të një pushtuesi. Nisur nga ky rast, imagjinata jonë shkon tek shqiptarët. Kosova është një rast për precedent nisur nga ngjarjet e viteve te fundit. Pyetja që shtrohet në këtë rast është e thjeshtë, por mister mbetet përgjigja. Çdo të ndodhë me Albin Kurtin në një rast të ngjashëm në Zyrën Ovale?
Shumë analiza nga autorë, diplomatë e media prestigjioze kanë shprehur opinionet, analizat e pikpamjet e tyre pas debatit shokues mes Trump e Zelenskit. Bota është ndarë në pro e kundra. Por ai që duket indiferent dhe hesht është pikërisht ai prej të cilit duhet të shqetësohet “tregtari i 25 përqindëshit taksë”. Ky është Xi dhe Kina. Ndërkohë, Evropa ka filluar të shkundet pas një gjumi letargjik jo të shkurtër. Një tjetër Donald, por polak, i kujtoi Evropës atë që ajo e kishte harruar: rolin e saj si fuqi globale. Në Samitin e kësaj të diele në Londër, Donald Tusk, kryeministri polak, dha një leksion me një fjali ironike: “Kjo që po ndodh është një paradoks, 500 milionë evropianë u kërkojnë 300 milionë amerikanëve ti mbrojnë nga 140 milionë rusë”. Siç e thamë, po flitet shumë për “një Rend të Ri Global”. Kjo realizohet mbi bazë aleancash të reja. Sa për rendin demokratik, ndoshta bota perëndimore duhet ti rikthehet përsosjes së sistemit të saj të demokracisë. Sepse ndonjëherë, demokracia prodhon edhe idiotë!
