Liderët evropianë do të përpiqen edhe një herë sot të marrin nën kontroll negociatat mbi luftën në Ukrainë, në një tërheqje gjithnjë e më të furishme kundër SHBA-së dhe Rusisë që mund të jetë afër një vendimi kulminant, shkruajnë Rob Picheta dhe Niamh Kennedyn për CNN.
Krerët e 27 vendeve të Bashkimit Evropian takohen sot në një samit të posaçëm në Bruksel për të diskutuar një rrugë përpara në konflikt. Por, disa kanë frikë se përfshirja e vendeve ambivalente mund të prishë përpjekjet për të hartuar një plan paqeje që mund të kënaqë Kievin dhe Uashingtonin.
”Evropa po hyn në një epokë të re”, pranoi presidenti francez Emmanuel Macron në një fjalim televiziv dje në mbrëmje duke përshkruar një lodhje të shtuar mbi ndryshimin e tonit të presidentit të SHBA Donald Trump ndaj Moskës.
“Shtetet e Bashkuara, aleati ynë, ka ndryshuar qëndrimin e saj për këtë luftë, është më pak mbështetëse për Ukrainën dhe po hedh dyshime mbi atë që do të ndodhë më pas”, paralajmëroi Macron.
Takimi i sotëm është i fundit në një varg sesionesh që synojnë gjetjen e një marrëveshjeje armëpushimi me mbështetjen e Ukrainës përpara se SHBA-ja dhe Rusia të detyrojnë një marrëveshje në Kiev.
Një samit i së dielës në Londër nuk pa asnjë përparim, pasi kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar Keir Starmer tha se një grup i vogël i kombeve evropiane do të punonte me presidentin e Ukrainës Voldoymyr Zelensky për një propozim armëpushimi, dhe më pas do ta paraqiste atë në SHBA – një zgjidhje që mund të shmangë një tjetër shkrirje në marrëdhëniet midis Trump dhe Zelensky.
Zelensky tha të mërkurën në Telegram se Kievi dhe Evropa “po përgatisin një plan për hapat e parë që do të sjellin një paqe të drejtë dhe të qëndrueshme. Ne po punojmë për të shpejt. Së shpejti do të jetë gati”.
Por, takimi i sotëm ka një ndryshim kryesor: ai përfshin çdo vend të bllokut, jo vetëm vendet që zgjodhën të merrnin pjesë në samitin e Starmer. Dhe disa vende nuk janë as të gatshme dhe as të interesuara të mbështesin luftën e Ukrainës për mbijetesë.
Kryeministri hungarez Viktor Orban i ka rezistuar vazhdimisht thirrjeve për të mbështetur ushtarakisht Kievin. Ndryshe nga shumica e homologëve të tij evropianë, ai mbështeti Trump pas argumentit të presidentit me Zelensky, duke shkruar në X se “burrat e fortë bëjnë paqen, njerëzit e dobët bëjnë luftën”.
Ndarja e barrës
Një diplomat i lartë i BE-së i tha CNN se diskutimet rreth ndarjes së barrës ka të ngjarë të shfaqen shumë në samitin e sotëm duke theksuar se barra për ndihmën e Ukrainës duhet të “ndahet në mënyrë më të barabartë” midis shteteve anëtare.
Arritja e një marrëveshjeje për këtë do të jetë e vështirë.
Pa veçuar asnjë vend, diplomati theksoi se si vendet që nuk po paguajnë “pjesën e tyre të drejtë” kur bëhet fjalë për Ukrainën, gjithashtu zakonisht dështojnë të shpenzojnë mbi 2% të PBB-së së tyre për mbrojtjen.
Megjithatë pritet një përparim serioz.
Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen njoftoi një plan për të riarmatosur Evropën në përgatitje të samitit dhe tha se blloku mund të mobilizojë fonde deri në 800 miliardë euro (862 miliardë dollarë) për ta arritur atë.
“Ne jemi në një epokë riarmatimi”, tha ajo në një deklaratë të mërkurën.
“Çështja nuk është më nëse siguria e Evropës kërcënohet në një mënyrë shumë reale,” shtoi ajo.
Një zyrtar i lartë i BE-së i tha CNN se ata presin që liderët e BE-së të hapin dritën jeshile duke lejuar që plani i mbrojtjes së Von der Leyen të çohet “përpara shumë shpejt”.
”Mbretëria e Bashkuar, Franca dhe Turqia ka të ngjarë të kontribuojnë në pjesën më të madhe të çdo force të tillë”, tha një zyrtar evropian i njohur me negociatat për CNN në përgatitjen e samitit.
Por, zyrtari shtoi se shtetet e Evropës Lindore që ishin fqinje me Rusinë ishin të shqetësuara se kontributi në forcë mund t’i linte kufijtë e tyre të prekshëm – një frikë për të cilën Polonia ka qenë veçanërisht e hapur.
“NATO-ja ka rreth 5 000 kilometra (3 100 milje) kufi lindor”, tha ai.
Zyrtari tha se ishte një “supozim i arsyeshëm” që shumica e trupave do të vinin nga Britania e Madhe, Franca dhe Turqia.
Zyrtari tha se një afat kohor për masat e ndërtimit të besimit ishte në diskutim, por tha se mund të rezultojë “sfiduese” për një armëpushim të kufizuar në Ukrainë dhe shkëmbimet e të burgosurve që të fillojnë deri në Pashkë.
Zelensky do të marrë pjesë në takimin e sotëm në Bruksel. Ai është pritur ngrohtësisht nga liderët evropianë në takimet e fundit në Paris dhe Londër, një kontrast dramatik me pritjen e tij të ftohtë në Shtëpinë e Bardhë.
Por, sot do të ketë fytyra më ambivalente në turmë.
