Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy është kthyer në Kiev pas tre ditësh të furishme, të cilat filluan me urdhërin ndaj tij për tu larguar nga Shtëpia e Bardhë pas një përballjeje të tensionuar dhe publike me presidentin amerikan Donald Trump dhe zëvendëspresidentin JD Vance të premten.
Zelenskyy gjeti një pritje më të ngrohtë në Londër në fundjavë, ku u prit nga kryeministri jashtë Downing Street, vizitoi Mbretin dhe mori mbështetje nga liderët evropianë në një samit të dielën, një kontrast i madh me skenat në Zyrën Ovale.
Pas samitit të Londrës, Sir Keir Starmer sugjeroi se liderët evropianë do të formonin një “koalicion të të vullnetshmëve” për të mbrojtur Ukrainën, por detajet se kush do të kontribuonte ishin të pakta.
Por ku qëndron marrëdhënia e Trump dhe Zelensky tani?
Në një seri postimesh në mediat sociale të shtunën në mëngjes, presidenti Zelenskyy tha se Ukraina dhe SHBA duhet të jenë “të sinqertë dhe të drejtpërdrejtë me njëra-tjetrën” për të kuptuar qëllimet e tyre të përbashkëta dhe ai donte që Amerika të “qëndronte më fort” në anën e tyre.
Duke u shfaqur në Fox News disa orë pasi u largua nga Shtëpia e Bardhë, Zelenskyy tha se përballja ishte një “situatë vërtet e vështirë” dhe shfrytëzoi rastin për të falënderuar amerikanët dhe Donald Trump. Ai gjithashtu nuk kërkoi falje të plotë, pavarësisht thirrjeve nga ligjvënësit amerikanë që ai ta bënte këtë.
Ndërsa Trump nuk ka komentuar drejtpërdrejt mbi shkëmbimin e zemëruar gjatë fundjavës, shumica e figurave republikane kanë shprehur mbështetjen e tyre për Trump dhe Vance. Këshilltari i Sigurisë Kombëtare Mike Waltz – i cili ishte në Zyrën Ovale gjatë takimit të nxehtë të së premtes – e krahasoi liderin ukrainas me një “ish-të dashur”, ndërsa kryetari Mike Johnson bëri thirrje që Zelensky të largohej.
Megjithatë, kongresmeni i moderuar republikan i Nebraskës Don Bacon tha se ishte “një ditë e keqe për politikën e jashtme të Amerikës”.
Si kanë reaguar liderët evropianë?
Postimet në mediat sociale në mbështetje të Zelensky vërshuan menjëherë pasi ai u largua nga Shtëpia e Bardhë të premten në mbrëmje. Ndër mungesat e dukshme të reagimeve ishte ai i Giorgia Melonit të Italisë, e cila dëshiron të ruajë marrëdhëniet e saj të shkëlqyera me administratën Trump, dhe Viktor Orban i Hungarisë, i cili vlerësoi Donald Trump për “qëndrimin trimërisht për paqen”.
Në kohën kur samiti i Londrës u zhvillua të dielën, kishte një ndjenjë se veprimet konkrete duhej të ndiqnin fjalët e mbështetjes, me shumicën e liderëve të kujdesshëm për të theksuar se ata ende e konsideronin mbështetjen e SHBA-së thelbësore.
Në fund të samitit, Starmer përshkroi një plan me katër pika për paqen, i cili përfshinte vazhdimin e ndihmës ushtarake për Ukrainën, një angazhim për Ukrainën për të qenë e pranishme në bisedimet e paqes, rritjen e aftësive mbrojtëse të Ukrainës për të penguar agresionin e ardhshëm rus dhe zhvillimin e një “koalicioni të të vullnetshmëve” për të mbrojtur Ukrainën, duke përfshirë dërgimin e trupave në Ukrainë.
Po garancitë evropiane të sigurisë?
Starmer tha se ideja e dërgimit të trupave në Ukrainë, e cila do të përfshinte ushtarë në tokë dhe aeroplanë në ajër, kishte mbështetjen e disa palëve, por ai ishte i kujdesshëm që t’ua linte vendeve individuale për ta diskutuar çështjen brenda vendit.
Vendet skandinave kanë sinjalizuar tashmë se do të ishin të hapura ndaj idesë. Kryeministrja e Danimarkës Mette Frederiksen tha se ajo ishte e hapur për propozimin, ndërsa suedez Ulf Kristersson tha se vendi i tij ishte gati t’i jepte Ukrainës garanci sigurie, nëse do të kishte mbështetjen e SHBA.
Giorgia Meloni e Italisë më mirë do të shtynte për një samit tjetër që përfshin SHBA-në sesa të diskutonte një kontigjent evropian në Ukrainë, një mundësi që ajo thotë se e “ngatërron” atë.
Dhe Polonia, e cila ka qenë prej kohësh një nga mbështetësit më të zëshëm të Kievit, e ka përjashtuar tashmë dërgimin e ushtarëve, megjithëse vendos pak kufij për ndihmën humanitare dhe ushtarake për Ukrainën.
Udhëheqësit evropianë do të kenë tani disa ditë për të përvetësuar zhvillimet e fundit përpara se të takohen sërish në Bruksel të enjten për një takim të posaçëm për mbrojtjen, në të cilin shefja e Komisionit Ursula von der Leyen do të prezantojë atë që ajo e ka quajtur “një plan gjithëpërfshirës se si të riarmatoset Evropa”.
Britania e Madhe hedh poshtë planin e armëpushimit të Macron
Të dielën mbrëma, gazeta franceze Le Figaro raportoi se presidenti Emmanuel Macron dhe Starmer kanë propozuar një armëpushim të mundshëm një-mujor midis Rusisë dhe Ukrainës, “në ajër dhe në det”. Detajet e çdo marrëveshjeje janë të pakta dhe ideja e paraqitur nga francezët mbetet pikërisht ajo.
Sipas hipotezës, të dyja palët do të bien dakord për një armëpushim për katër javë në ajër, në det dhe rreth infrastrukturës energjetike. Por, Macron ka sugjeruar se nuk do të mbulonte luftimet në terren përgjatë vijës së frontit, pasi do të ishte shumë e vështirë për t’u monitoruar.
Ndërkohë të hënën në mëngjes, ministri i Forcave të Armatosura të Mbretërisë së Bashkuar hodhi poshtë idenë e një armëpushimi duke këmbëngulur se “asnjë marrëveshje nuk është bërë se si duket një armëpushim”.
Luke Pollard tha për Times Radio : “Ne po punojmë së bashku me Francën dhe aleatët tanë evropianë për të parë se cila është rruga se si… ne krijojmë një paqe të qëndrueshme dhe të qëndrueshme në Ukrainë.” Çdo armëpushim do të duhej të miratohej nga Rusia dhe nuk ka ende prova se ata janë të gatshëm ta bëjnë këtë.
Çfarë ka thënë Rusia?
Edhe pse Vladimir Putin nuk e ka komentuar ende zyrtarisht takimin në Uashington, zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme të Kremlinit, Maria Zakharova tha se ishte një dështim i plotë diplomatik i Kievit. Të hënën në mëngjes, zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov më pas shtoi kritikat e tij për samitin e Londrës për Ukrainën.
“Aty u bënë deklarata rreth nevojës për të rritur fondet për Ukrainën si një çështje urgjente. Kjo padyshim nuk është pjesë e një plani paqeje, por bëhet për të vazhduar luftimet,” tha Peskov.
“Pjesa tjetër do të varet nga çfarë planesh paqeje do të hartohen dhe do të ofrohen për diskutim. Çdo mbështetje konstruktive për këtë proces do të ishte e mirëpritur tani dhe çdo iniciativë konstruktive.”
Duke komentuar më gjerësisht përgjigjen ndaj luftës, Peskov sugjeroi gjithashtu se “Perëndimi kolektiv ka filluar të humbasë pjesërisht kolektivitetin e tij”./BBC
