Fjalimi i Senatorit francez
Claude MALHURET
Evropa është në një pikë kthese kritike në historinë e saj. Mburoja amerikane po tërhiqet, Ukraina rrezikon të braktiset, Rusia forcohet. Uashingtoni u bë oborri i Neronit, një perandor zjarrvënës, oborrtarë të nënshtruar dhe një bufon i nen efektin e ketaminës (lloj droge) i ngarkuar për spastrimin e shërbimit civil.
Është një tragjedi për botën e lirë, por para së gjithash është një tragjedi për Shtetet e Bashkuara. Mesazhi i Trump është se nuk ka kuptim të jesh aleati i tij pasi ai nuk do t’ju mbrojë, ai do t’ju vendosë më shumë taksa doganore sesa armiqve e tij dhe do të kërcënojë se do t’ju pushtojë territoret duke mbështetur diktaturat që ju pushtojnë.
Mbreti i marrëveshjes po tregon se cili është arti i marrëveshjes. Ai mendon se do të frikësojë Kinën duke u shtrirë para Putinit, por Xi Jinping, i përballur me një fatkeqësi të tillë, padyshim që po përshpejton përgatitjet për pushtimin e Tajvanit.
Asnjëherë në histori një president i Shteteve të Bashkuara nuk ka kapitulluar para armikut. Askush nuk ka mbështetur kurrë një agresor kundër një aleati. Askush nuk e ka shkelur kurrë Kushtetutën Amerikane, nuk ka nxjerrë kaq shumë dekrete të paligjshme, nuk ka shkarkuar gjyqtarët që mund t’i pengojnë, ka shkarkuar papritmas stafin ushtarak, ka dobësuar të gjitha kundërshtaret dhe ka marrë kontrollin e rrjeteve sociale.
Ky nuk është një lëvizje jo-liberale, është fillimi i konfiskimit të demokracisë. Le të kujtojmë se u deshën vetëm një muaj, tre javë dhe dy ditë për të rrëzuar Republikën e Vajmarit dhe Kushtetutën e saj. Unë kam besim në forcën e demokracisë amerikane dhe vendi tashmë po proteston. Por në një muaj, Trump i ka bërë më shumë dëm Amerikës sesa në katër vitet e presidencës së tij të fundit. Ne ishim në luftë kundër një diktatori, tani po luftojmë kundër një diktatori të mbështetur nga një tradhtar.
Tetë ditë më parë, pikërisht kur Trump po i vinte dorën Macronit mbi supe në Shtëpinë e Bardhë, Shtetet e Bashkuara po votonin në OKB me Rusinë dhe Korenë e Veriut kundër evropianëve që kërkonin largimin e trupave ruse. Dy ditë më vonë, në Zyrën Ovale, streha e shërbimit ushtarak i dha mësime morale dhe strategjie heroit të luftës Zelensky përpara se ta “shkarkonte”, duke e urdhëruar të dorëzohej ose të jepte dorëheqjen.
Mbrëmë, ai hodhi një tjetër hap turpi duke ndaluar dorëzimin e premtuar të armëve. Çfarë duhet bërë përballë kësaj tradhtie? Përgjigja është e thjeshtë: përballoni.
Dhe para së gjithash, mos bëni gabim. Humbja e Ukrainës do të ishte disfata e Evropës. Shtetet baltike, Gjeorgjia, Moldavia janë tashmë në listë. Qëllimi i Putinit është kthimi në Jaltë ku gjysma e kontinentit iu dorëzua Stalinit.
Vendet e Jugut presin përfundimin e konfliktit për të vendosur nëse duhet të vazhdojnë ta respektojnë Evropën, apo janë tani të lirë ta shkelin atë. Ajo që dëshiron Putini është fundi i rendit të vendosur nga Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj 80 vjet më parë, me parimin e parë ndalimin e marrjes së territoreve me forcë. Kjo ide është pikërisht në parimet e OKB-së, ku sot amerikanët votojnë në favor të agresorit dhe kundër të sulmuarve, sepse vizioni Trumpian përkon me atë të Putinit: një rikthim në sferat e influencës, me fuqitë e mëdha që diktojnë fatin e vendeve të vogla.
Grenlanda, Panamaja dhe Kanadaja janë të miat, Ukraina, shtetet baltike dhe Evropa Lindore janë tuajat, Tajvani dhe Deti i Kinës janë të tijat. Ky thuhet, në mbrëmjet e oligarkëve të Gjirit të Mar-a-Lago, dhe quhet “realizëm diplomatik”.
Pra jemi vetëm. Por ideja se Putinit nuk mund t’i rezistohet është i rremë. Ndryshe nga propaganda e Kremlinit, Rusia është në gjendje të keqe. Në tre vjet, e ashtuquajtura ushtri e dytë në botë ka arritur të rrëmbejë vetëm thërrime nga një vend tre herë më pak i populluar. Shifrat e interesit në 25%, rënia e rezervave të monedhës dhe arit dhe kolapsi demografik tregojnë se është në buzë të humnerës. Mbështetja e Amerikës ndaj Putinit është gabimi më i madh strategjik i bërë ndonjëherë në luftë.
Tronditja është e dhunshme, por ka një virtyt. Evropianët po dalin nga mohimi. Ata e kuptuan brenda një dite në Mynih se mbijetesa e Ukrainës dhe e ardhmja e Evropës janë në duart e tyre dhe se kanë tre alternativa që nuk presin.
Përshpejtimi i ndihmës ushtarake për Ukrainën për të kompensuar neglizhencën amerikane, në mënyrë që ajo të mund të mbajë, dhe natyrisht të imponojë praninë e saj dhe të Evropës në çdo negociatë. Do të jetë e shtrenjtë. Ne duhet t’i japim fund tabusë së përdorimit të aseteve të ngrira ruse. Do të jetë e nevojshme të anashkalohen bashkëpunëtorët e Moskës brenda vetë Evropës nga një koalicion i vetëm vendeve të gatshme, sigurisht me Mbretërinë e Bashkuar.
Së dyti, të kërkohet që çdo marrëveshje të shoqërohet me kthimin e fëmijëve të rrëmbyer, të burgosurve dhe garanci absolute të sigurisë. Pas Budapestit, Gjeorgjisë dhe Minskut, ne e dimë se sa vlejnë marrëveshjet me Putinin. Këto garanci kërkojnë forcë të mjaftueshme ushtarake për të parandaluar një pushtim të ri.
Së fundi, dhe kjo është më urgjenca, sepse është ajo që do të zgjasë më shumë. Ne duhet të ndërtojmë mbrojtjen evropiane që është lënë pas dore, nga shpresa e ombrellës amerikane që nga viti 1945 dhe e shembur që nga rënia e Murit të Berlinit.
Është një detyrë herkuliane, por liderët e Europës së sotme demokratike do të gjykohen në librat e historisë për suksesin apo dështimin e tyre.
Friedrich Merz sapo ka deklaruar se Evropa ka nevojë për aleancën e saj ushtarake. Ajo pranon se Franca ka pasur të drejtë për dekada në lutjet për autonomi strategjike. Mbetet për t’u ndërtuar. Do të jetë e nevojshme investimi masiv, forcimi i Fondit Evropian të Mbrojtjes jashtë kritereve të borxhit të Mastrihtit, harmonizimi i sistemeve të armëve dhe municioneve, përshpejtimi i hyrjes në Bashkimin e Ukrainës, që është sot ushtria kryesore evropiane, rivlerësimi i vendit dhe kushteve të parandalimit bërthamor bazuar në aftësitë franceze dhe britanike, rinisja e mburojës anti-raketë dhe programet satelitore. Plani i shpallur dje nga Ursula von der Leyen është një pikënisje shumë e mirë. Por do të duhet shumë më tepër.
Evropa do të bëhet sërish një fuqi ushtarake vetëm duke u bërë sërish një fuqi industriale. Me një fjalë, raporti i Draghit do të duhet të zbatohet. Një herë e mirë.
Por riarmatimi i vërtetë i Evropës është riarmatimi i saj moral.
Ne duhet të bindim opinionin publik përballë lodhjes dhe frikës nga lufta, dhe veçanërisht përballë miqve të Putinit, ekstremit të djathtë dhe të majtë ekstrem, këtu tek ne. Ata u lutën sërish dje në Asamblenë Kombëtare, zoti Kryeministër, para jush, kundër unitetit evropian, kundër mbrojtjes evropiane. Ata thonë se duan paqe. Ajo që as ata dhe as Trump nuk thonë është se paqja e tyre është kapitullimi, paqja e disfatës, zëvendësimi i De Gaulle Zelensky me një Petain ukrainas nën gishtin e Putinit. Paqe për bashkëpunëtorët kur që prej tre vitesh, refuzojnë çdo ndihmë për ukrainasit.
A është ky fundi i Aleancës Atlantike? Rreziku është i madh. Por ditët e fundit, poshtërimi publik i Zelenskit dhe të gjitha vendimet e çmendura të marra gjatë muajit të kaluar më në fund i kanë bërë amerikanët të reagojnë. Sondazhet po bien. Zyrtarët e zgjedhur republikanë priten nga turma armiqësore në zonat e tyre elektorale. Edhe Fox News po bëhet kritik. Trumpistët nuk janë më në madhështinë e tyre. Por ata kontrollojnë ekzekutivin, Parlamentin, Gjykatën e Lartë dhe mediat sociale.
Por në historinë amerikane, ata që favorizojnë lirinë kanë fituar gjithmonë, dhe po fillojnë të ngrenë krye. Fati i Ukrainës po luhet në llogore, por varet gjithashtu nga ata në Shtetet e Bashkuara që duan të mbrojnë demokracinë, dhe këtu nga aftësia jonë për të bashkuar evropianët, për të gjetur mjetet e mbrojtjes së tyre të përbashkët dhe për ta rikthyer Evropën në fuqinë që ka qenë dikur në histori dhe që heziton të bëhet sërish. Prindërit tanë mundën fashizmin dhe komunizmin me çmimin e të gjitha sakrificave. Detyra e brezit tonë është të mposhtim totalitarizmat e shekullit të 21-të.
Rroftë Ukraina e lirë, rroftë Evropa demokratike.
