Presidenti i Bjellorusisë, Alexander Lukashenko, i njohur si “diktatori i fundit i Europës”, ka filluar të dalë nga izolimi diplomatik shumëvjeçar, duke shfrytëzuar rikthimin e Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë.
Gjatë një takimi me një delegacion amerikan në pallatin presidencial në Minsk, Lukashenko pranoi me buzëqeshje një dhuratë personale nga Trump, një palë butona me stemën e Shtëpisë së Bardhë, simbolikë e një afrimi të papritur me Washingtonin, pas vitesh ku ai shihej si një paria ndërkombëtar.
Trump, i kthyer zyrtarisht në pushtet në janar 2025, ka hapur derën për kontakte me liderin bjellorus, duke sugjeruar madje edhe një takim të drejtpërdrejtë me të. Brenda administratës Trump, Lukashenko po shihet si një ndërmjetës i mundshëm me Vladimir Putinin për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë.
Sipas burimeve diplomatike, Keith Kellogg, i dërguari special i Trump për Ukrainën, e ka vlerësuar lart njohjen që Lukashenko ka për liderin rus.
Një hap i kujdesshëm jashtë hijes së Moskës
Që prej vitit 2020, kur Lukashenko u mbajt në pushtet me një zgjedhje të manipuluar dhe protestat u shtypën me forcë, ai u përqafua fort nga Moska, duke pranuar ndihmë financiare, energjetike dhe ushtarake nga Kremlini. Madje, territori bjellorus u kthye në një bazë logjistike për pushtimin rus të Ukrainës, dhe më vonë edhe në vendstrehim për armë bërthamore ruse.
Megjithatë, Lukashenko ka refuzuar të dërgojë ushtarë bjellorusë në Ukrainë, duke e ditur se kjo do të ishte e papranueshme për opinionin publik dhe për ushtrinë e tij.
Në të njëjtën kohë, ekonomia e vendit është në vështirësi të mëdha. Sanksionet perëndimore, varësia nga Rusia dhe humbja e tregjeve kanë shkaktuar mungesa të ushqimeve bazë dhe eksod masiv të fuqisë punëtore.
Në përpjekje për të rifituar njëfarë pavarësie nga Moska, Lukashenko ka liruar disa të burgosur politikë, një lëvizje që është parë si një gjest taktik ndaj Perëndimit. Si rezultat, SHBA hoqi përkohësisht disa sanksione ndaj Belavia, linjës ajrore kombëtare bjelloruse, lëshimi i parë i tillë që prej viteve të krizës.
Në ndërkohë, BE ka nisur diskutime të brendshme mbi efektivitetin e politikës së izolimit ndaj regjimit të Lukashenkos. Disa diplomatë europianë po pyesin nëse është koha për të ofruar një alternativë ndaj dominimit rus në Bjellorusi, duke e tërhequr ngadalë vendin në orbitën perëndimore, megjithë rreziqet që një qasje e tillë mbart.
Analistët pajtohen se Lukashenko nuk është gati të prishë lidhjet me Putinin, por po e përdor kontaktin me Trump si një mjet presioni ndaj Moskës dhe një sinjal ndaj Europës.
“Diktatorët nuk e duan varësinë,” thotë një studiues bjellorus për gazetën The Guardian. “Lukashenko gjithmonë ka kërkuar të ketë hapësirë për të manovruar.”
Për momentin, është e paqartë se sa larg do ta lejojë Moska këtë manovër diplomatike, dhe sa i gatshëm është Perëndimi për ta pranuar sërish Lukashenkon në tryezën ndërkombëtare.
