Bordi Editorial, The Washington Post
Ec përpara “DOGE”. Presidenti Donald Trump krijoi një agjenci në Shtëpinë e Bardhë që përdor teknologjinë për të përmirësuar qeverinë.
Kryeministri shqiptar Edi Rama e ka tejkaluar këtë, duke emëruar një bot inteligjence artificiale në kabinetin e tij. Rama njoftoi këtë muaj se “Diella” do të bashkohet me qeverinë si ministër.
Diella tashmë shfaqet për të përshëndetur vizitorët në faqen e qeverisë e-Albania. Detyra e saj e re: të mbikëqyrë prokurimet publike. Ajo nuk do të ketë nevojë të jetë plotësisht e pandotur për të tejkaluar sistemin aktual.
Vitin e kaluar, Shqipëria mori 42 nga 100 në indeksin e Transparencës për perceptimin e korrupsionit (Corruption Perceptions Index) të Transparency International, që mat përhapjen e ryshfetit, nepotizmit dhe formave të tjera të korrupsionit.
(Danimarka ishte më e larta me 90; Shtetet e Bashkuara me 65.) Rama thotë se inteligjenca artificiale mund të ndihmojë në shpalljen e prokurimeve publike në mënyrë më të drejtë.
Rama, një populist me gjatësi 2 metra (përafërsisht), është në pushtet që nga viti 2013. Ai ka çuar vendin drejt të qenit pjesë e Bashkimit Evropian ndërkohë që përballet me shqetësime për korrupsionin dhe rrëshqitjet demokratike.
Sigurisht, titulli “ministrja Diella” është një truk. Kushtetuta e Shqipërisë kërkon që anëtarët e kabinetit të jenë qenie njerëzore; çfarëdo roli që AI të luajë në shpërndarjen e burimeve qeveritare, njerëzit duhet të vendosin për buxhetin dhe prioritetet e qeverisë.
Qeveria shqiptare ka hasur vështirësi me teknologjinë më parë. Në vitin 2022, shërbimet qeveritare u paralizuan për javë të tëra nga një sulm i madh kibernetik iranian që Rama e krahasoi me një fushatë bombardimesh.
Do të ishte interesante të shijohej nëse një sulm kibernetik që “vret” një ministër do ta detyronte Ramën të kërkonte ndihmën e nenit të mbrojtjes së përbashkët të NATO-s?
Por duke kaluar te teknologjia e re për të adresuar korrupsionin, madje edhe vetëm simbolikisht, është një shtysë e dobishme. Në vend që të presim ardhjen e AI “gjenerale” superinteligjente, qeveritë në mbarë botën mund të kërkojnë mënyra për të përmirësuar qeverisjen me AI-në që ekziston sot.
Në Shtetet e Bashkuara, qeveria ka mbetur prapa sektorit privat në adoptimin e AI-t. Rreth 150 projekte ligjore mbi temën u shqyrtuan në legjislaturat shtetërore vitin e kaluar, sipas National Conference of State Legislatures.
Por nuk po ecën mjaft shpejt. Siç raportoi “The Post”, Kina po tejkalon çdo vend Perëndimor në shpërndarjen dhe përdorimin e AI-t — në spitale, fabrika dhe zyra qeveritare. Janë ditë të hershme në epokën e AI-t. Por në botën burokratike që shmang riskun, Shqipërisë i duhet dhënë merita që hodhi hapin drejt diçkaje të re.
