Nga Alfred Peza
Praktika na tregon senë botën demokratike ka dy kategori politikanësh, partish dhe grupimesh politike të cilët dallojnë mes tyre për nga mënyra e qasjes dhe e raportit që krijonë me fushatat elektorale, proceset zgjedhore dhe ditën e votimit. Fjalorët dhe shkollat e ndryshme politike, mund të sjellin shembuj praktikë, studimorë dhe përkufizime teorike nga më të ndryshme. Në varësi të rrymave, epokave dhe stadeve të zhvillimit demokratik.
Në grupin e parë bëjnë pjesë ato që hyjnë në garë, pavarësisht se kë kanë përballë. Për ta kundërshtari nuk zgjidhet, por mundet. Me punë. Program. Organizim. Frymë. Dhe votë. Ndërsa në grupimin e dytë, bëjnë pjesë ato që futen në garë vetëm pasi janë siguruar më parë për fitoren e sigurtë që i prêt. Duke i zgjidhur punët përmes pazareve. Kompromiseve. Hilerave proceduriale. Paracaktimit të kundërshtarit të dobët. Pasi janë garantuar paradhënie për rezultatin pozitiv që i pret, bëjnë edhe formalitetin.
Në këtë grupimin e dytë, bëjnë pjesë edhe liderët e partitë politike të “Opozitës së Bashkuar”, në Shqipëri. Ky tipar dallues i tyre, është rishfaqur këto ditë edhe në treyzën e Këshillit Politik për reformën e re zgjedhore, ku përfaqësuesit e saj ngulin këmbë tek kërkesa për krijimin e një Qeverie Tranzitore 3 muaj apo 100 ditë përpara zgjedhjeve (në vend të asaj të Kryeministrit Edi Rama). Me pretekstin, se vetëm kështu, mund të ketë garanci për standardin e procesit.
Qëndrimi i Partisë Socialiste përmes përfaqësuesit të saj Damian Gjiknuri, ka qenë i qartë në këtë pikë. Duke u rikujtuar të gjithëve, se Qeveria Tranzitore nuk është një kusht i Reformës Zgjedhore, por thjeshtë një çështje politike, e kërkuar nga përfaqësuesit e opozitës në tyrezë. Sikundër nuk është as edhe ndonjë rekomandim i bërë nga OSBE/ ODIHR, që do të përbënte një detyrim për tu adresuar nga palët në këtë proces.
Ajo për të cilën është e hapur mazhoranca socialiste për të diskutuar, debatuar dhe për të gjetur një kompromis të pranuar nga të gjitha palët, lidhet me një përpjekje serioze për ta depolitizuar gjithë procesin e administrimit zgjedhor. Që është edhe gangrena, nga ku burojnë më shumë kontestime jo vetëm nga humbësit por edhe nga partitë e vogla dhe kandidatët e pavarur, në zgjedhjet e këtyre 30 viteve të fundit.
Pra, ideja është që të mos ketë më komisionerë në ditën e votimit dhe numërues votash në qendra e administrimit zgjedhor, të caktuar nga partitë kryesore politike në vend. Por, ato të zëvendësohen si në shumicën dërrmuese të vendeve me standarde më të larta zgjedhore se ne, nga komisionerë të depolitizuar. Nga njerëz që vijnë nga radhët e atyre që gëzojnë statusin e nëmunësit civil apo të pushtetit të drejtësisë, etj.
Kjo dhe disa opsione të tjera në lojë, në lidhje me futjen e teknologjive digjitale në segmente kyçe të procesit, votimi i emigrantëve, apo mundësia e numërimit të votave në qendrat e votimit njëkohësisht në të gjithë vendin që do të ndihmonte në nxjerrjen e rezultatit brenda pak orëve, kanë qenë disa nga debatet që janë bërë. E për të cilat, nëse gjendet konsensus dhe ka vullnet për tu bërë pjesë e reformës së re zgjedhore, mund të ndihmojnë realisht në rritjen e standardeve elektorale në procet e ardhshme.
Ndërsa ideja e një Qeverie Tranzitore përveçse një temë thjeshtë e debatit dhe dëshirave politike të opozitës, është vërtetuar në të shkuarën, si një eksperiment i dështuar në Shqipëri. Qeveritë e kësaj natyre në villim të viteve ’90, më shumë se ndihmuan për rritjen e standardeve demokratike, u bënë sebepe për rritjen e tensioneve sociale, paqëndrueshmërisë politike dhe rrezikut të sigurisë së jetës në vend.
Pa harruar këtu për të risjellë në vëmëndje, edhe rastin e dështuar të 3 viteve më parë, kur pas marrëveshjes Rama- Basha të 17-18 majit 2017, opozita mori më shumë se gjysmën e portofoleve minstrore që deshi për tu siguruar që procesi zgjedhor do ishte me standarde, e sërisht më pas pretendoi të kundërtën pasi humbi zgjedhjet. Sepse për opozitën tonë, zgjedhjet janë me standarde kur i fiton ajo dhe nuk janë, sa herë që ajo i humbet!
