Boris Johnson po i thotë Britanisë që të bëhet se shumë shpejt mund të kthehet në Australi. Me këtë, ai nuk do të thotë që ne mund të presim me padurim të zhvendosemi në hemisferën jugore në kohën e duhur për një krishtlindje me rrobe banje dhe gjel deti në plazhin Bondi.
Kjo do të thotë se ai po kërcënon të bëjë një dimër të zymtë të Covid edhe më të errët. Kur ai flet për një të ardhme “të tipit Australian” për Mbretërinë e Bashkuar, kjo është një eufemizëm për dështimin total të negociatave me BE dhe Britaninë që dalin nga tregu unik pa ndonjë marrëveshje tregtare zëvendësuese në fund të vitit.
Njerëzit më fanatikë të Brexit-it përreth kryeministrit do të jenë plotësisht të relaksuar – edhe të kënaqur – nëse ky është rezultati. Një makth për shumë njerëz, është një ëndërr për ta. Ata godasin buzët në mendimin e Brexit-eve më të vështira. Siç thotë një i veteran i Partisë Konservatore: “Boris do të ketë Dominic Cummings dhe Lee Cain në veshin e tij duke thënë, ‘Le ta mbajmë vendin de fakto në BE dhe të festojmë duke fundosur ca varka franceze në Ditën e Vitit të Ri”.
Ndjenja të ngjashme – le të hedhim në erë gjithçka – mund të gjenden në mesin e deputetëve ekstremistë pro Brexit në Dhomën e Komunave.
Për fat të mirë për Britaninë, këto nuk janë zërat e vetëm në veshin e kryeministrit. Ka disa njerëz më racionalë në qeveri, njerëz që jetojnë në botën reale, sesa një univers i bazuar në fantazi, dhe ata gjithnjë e më shumë terrorizohen nga perspektiva e një shkatërrimi në fund të Dhjetorit. Ata që janë shumë të shqetësuar për këtë rezultat përfshijnë lojtarët kryesorë në kabinet.
Kolegët e Michael Gove raportojnë se ai është alarmuar vazhdimisht për sa keq do të vuajë Britania. Fermerët e mbarështimit të viçave dhe të qengjave do të përballen me tarifa prej 40% deri 100%, gjë që do t’i largonte shumë nga tregu.
Prodhuesit e makinave do të përballen me detyrime eksporti prej 10%, gjë që do ta bënte shumë të dyshimtë qëndrueshmërinë e disa prej fabrikave të tyre. Si ministër, me përgjegjësinë kryesore për planifikimin e rasteve pa marrëveshje, z. Gove e di më mirë se shumica se, çfarë do të thotë.
Vetë “skenari i arsyeshëm më i keq” i qeverisë sugjeron që deri në 70% të kamionëve që udhëtojnë në BE mund të mos jenë të gatshëm për kontrolle të reja doganore dhe shkalla e rrjedhës nëpër Kanalin e La Manshit përmes Dover dhe Eurotunel mund të shkurtohet deri në 80%. Valët e mëdha të përçarjes do të përfshijnë tregtinë jetësore në mes të dimrit, një sezon kur Britania varet veçanërisht nga importet e ushqimit nga kontinenti, të shpërndara në një bazë të saktë në kohë.
Më thanë që z. Gove kohët e fundit bëri një paraqitje zyrtare në ministri, duke detajuar se sa para shtesë do të kërkoheshin për të zbutur ndikimin e menjëhershëm të një Brexit pa marrëveshje.
Do të kishte shumë shpenzime të mëdha nga menaxhimi i bllokimit kolosal në rrugët për në portet e La Manshit deri te vendosja e transportit ajror të urgjencës për t’u përpjekur të sigurohej që furnizimet me ilaçe kritike për jetën mund të hynin në Britani.
Shuma e kërkuar nga z. Gove përshkruhet nga ata që e njohin paraqitjen si “gjëmë”. Madhësia e faturës e la thesarin të tronditur. Ministri i Financave, sidoqoftë, mund të jetë i kënaqur fshehurazi, madje mund ta ketë inkurajuar Z. Gove të japë atë paralajmërim për kostot e ndëshkimit të një Brexit pa marrëveshjeje.
Rishi Sunak ishte një tjetër entuziast për Brexit, por ai është bërë gjithnjë e më i druajtur për atë shkatërrim që do t’i shkaktonte një ekonomie tashmë të dërrmuar nga pandemia.
Ministri i Financave nuk pranon argumentin, që nxitet nga disa komentatorë të djathtë e që përkrahet pa u menduar mirë nga “Numrit 10(Kryeministri), që pasojat e një dalje pa marrëveshje disi mund të fshihen nga publiku duke fajësuar ankthin ekonomik që rezulton si pasojë e pandemisë.
Ndikimi më i keq i koronavirusit ka rënë në sektorët e shërbimit të brendshëm siç janë hoteleria dhe shërbimet. Një Brexit pa marrëveshje do të shkaktonte goditjet e tij më të vështira në zona të ndryshme: shërbimet financiare dhe eksportuesit, të tilla si industria kimike dhe farmaceutike.
Tronditja e dyfishtë e një rrëzimi; si nga Covid 19 ashtu dhe Brexit do të godiste të dy fytyrat e ekonomisë në të njëjtën kohë, me pasoja të tmerrshme për aktivitetin e biznesit, duke shtuar papunësinë.
Ministri i Financave ka arsye të tjera bindëse për të pasur frikë nga një Brexit pa marrëveshje. Ai tashmë ka shpenzuar shuma të mëdha për të paguar të papunët gjatë pandemisë.
Ai është nën presion për të ofruar më shumë ndihmë financiare për njerëzit në numrin në rritje të qyteteve dhe qarqeve ku kufizimet e Covid po shtrëngohen dhe aktiviteti i biznesit po ulet në përgjigje të valës së dytë të infeksionit të koronavirusit.
Një përplasje do t’i shtonte një tjetër oqean me bojë të kuqe një borxhi kombëtar që tashmë po fluturon. Kështu që ministri i Financave po udhëheq atë që një burim shumë i mirë informuar e përshkruan si një grup i kauzës: “Brexit pa marrëveshje është çmenduri” brenda ministrave të kabinetit.
Në krye të pasojave të tmerrshme ekonomike, një përplasje do të amplifikojë forcat që ndajnë trupin tonë të stresuar politik. Siç vërejta javën e kaluar, ndjenja e solidaritetit kombëtar që shoqëroi fazën e parë të përballjes me pandeminë po prishet.
Përgjigja ndaj krizës po bëhet ashpër kritikuese dhe skandaloze. Shtoni një katastrofë Brexit në një virus të tmerrshëm dhe ne do ta gjejmë veten në një mbretëri edhe më të përçarë dhe me shumë mundësi në rrugën e shkërmoqjes së saj.
Sondazhi më i fundit sugjeron se ka mbështetje rekord në Skoci për pavarësinë, e një Brexit shkatërrimtar do t’i jepte një nxitje të madhe çështjes nacionaliste. Ndaj shumë Tories po frikësohen se mund të bjerë zilja e vdekjes së Mbretërisë së Bashkuar. Ky është një spektër tjetër që e ndjek z. Gove, i cili vetë është një skocez.
Nëse fatkeqësia mund të shmanget, do të varet shumë nga aspekti i personalitetit të Boris Johnson që mbizotëron në momentin e vendimit përfundimtar. Ekziston një dimension i kryeministrit që ende dëshiron një sukses nga negociatat – ose të paktën diçka që ai mund ta veshë për mbështetësit e tij si një fitore. Dikush që është ulur në kabinet me z.Johnson vëren: “Nëse ai nuk merr ndonjë lloj marrëveshje, ai do të ketë dështuar dhe Borisit nuk i pëlqen të shihet si një dështim”.
Me siguri, ai padyshim do të përpiqej të merrte fajin për një negociatë të prishur mbi errësirën e lëvizjeve kontinentale perfide, por kjo do ta linte atë si njeriun që u tha votuesve dhjetorin e kaluar se ai “mund të garantonte absolutisht se do të arrijmë një marrëveshje” dhe se do të ishte një marrëveshje “fantastike” e tregtisë së lirë.
Sado energji që ai dhe elementët e mediave të krahut të djathtë të mund të vendosnin për të grindur BE-në, ai do t’i duhej ende t’u përgjigjej votuesve të tij pse “marrëveshja e gatshme e futur në furrë” ishte djegur. Pajtohem me ata që sugjerojnë se është ndoshta më e lehtë politikisht për të që të shesë një marrëveshje si një triumf të madh (edhe nëse nuk është e tillë) sesa është që ai të përpiqet të shpjegojë pse nuk e ka arritur pakt.
Kjo bën që shumë njerëz të besojnë se gjyshi që sulmon BE-në po bën blof për kompromisin, pasi dëshiron vërtet një marrëveshje. Për të gjitha kërkesat e tij për një “ndryshim thelbësor të qasjes” nga BE dhe për të gjitha mashtrimet se një shkatërrim mund të jetë një “rezultat i mirë”, ai nuk e ka prishur ende tryezën. Asgjë e thënë deri më tani nuk do të thotë që perspektivat e një marrëveshje kanë vdekur përfundimisht.
Megjithatë, shanset për një rezultat katastrofik sigurisht që po rriten. Imagjinoni në mënyrë optimiste se të dy palët mund të kapërcejnë ndryshimet në pozicionet e tyre në lidhje me standardet rregullatore, ndihmën shtetërore, peshkimin dhe një mekanizëm mosmarrëveshjesh.
Çdo marrëveshje duhet të shndërrohet në një tekst ligjor dhe më pas të miratohet nga të gjithë liderët e BE-së dhe Parlamenti Evropian. Shumica e vëzhguesve të informuar mendojnë se duhet një muaj për të arritur një marrëveshje. “Unë mendova se ishin 60 me 40 shanset që do të bëhej një marrëveshje. “Tani jemi 55 me 45”, thotë një figurë e vjetër me përvojë shumë vjeçare në negociatat e BE-së. “Vetëm kur udhëheqësit flasin, gjërat ndodhin me të vërtetë,sepse vetëm ata kanë autoritetin të bëjnë shkëmbime të mëdha. Problemi është se tani ka mbetur shumë pak kohë që të zhvillohet e gjithë koreografia dhe të gjitha detajet që të merren vesh me njëri-tjetrin.
Biografia e re e Tom Bower na kujton se kryeministri është një personalitet kaotik, i cili është i tmerrshëm në përmbushjen e afateve dhe një lojtar bixhozi i egër, i cili shpesh ka bërë një zgjedhje të qëllimshme luajtur me zjarrin dhe për të vendosur në momentin e fundit.
Ai njëherë tha: “Nëse vjen një moment ku duhet të vendosni dinamitin nën binarët e tramvajit , gjëja që duhet të bëni është largohuni binarët. Pastaj shikoni çfarë do të ndodhë”. Edhe nëse supozojmë se kërcënimet e tij të fundit për të prishur negociatat me BE-në janë thjesht një problem, ato janë ende shumë të rrezikshme.
Problemi në një lidhje është se ndonjëherë, pavarësisht nëse e keni planifikuar apo jo, do të jeni në grip të prishjes së relacionit. E ky është një vallëzim buzë një humnere. Është një lojë që duhet të luajë vetëm një kryeministër shumë i sigurt. Por ne e dimë se Boris Johnson nuk është kështu!/ The Guardian/ Përkthim i Shqip
* Andrew Rawnsley është Kryekomentuesi politik i Observer
