E ardhmja është një hapësirë e përbashkët evropiane, përfshirë Ballkanin Perëndimor, thekson Zef Mazi, negociatori kryesor i Shqipërisë me BE.
Kryenegociatori i Shqipërisë me BE, Zef Mazi, është një nga diplomatët që besojnë në zgjerimin dhe idenë evropiane. Sipas tij, Shqipëria, e cila është kandidate zyrtare për anëtarësimin në BE që nga 2014, si edhe Sllovenia, do të ketë shumë përfitime pas anëtarësimit të plotë.
Në një intervistë për Delo, ai vlerësoi se ka ende shumë hapësirë për forcimin e bashkëpunimit ekonomik të Sllovenisë me Shqipërinë. Ai gjithashtu shpreson që pandemia e Covid-19 të marrë fund sa më shpejt të jetë e mundur e që jeta mund të vazhdojë pa mbyllur kufijtë dhe masa të tjera kufizuese.
A është qëllimi i vendosur nga Komisioneri i Zgjerimit të BE Olivér Várhelyi në prezantimin e paketës së zgjerimit në Bruksel, sipas të cilit Shqipëria pritet të fillojë negociatat e pranimit me BE këtë vit?
Në raportin e Komisionerit, i cili gjithashtu u paraqit në Parlamentin Shqiptar, theksohen të gjitha kërkesat e Komisionit Evropian për Shqipërinë. Disa kushte thelbësore pritet të përmbushen deri në fund të nëntorit. Komisioni mund të hapë konferencën e tij të parë ndërqeveritare gjatë Presidencës gjermane të BE-së. Këshilli i Çështjeve të Përgjithshme të BE-së në Bruksel do të marrë dy vendime të rëndësishme në nëntor, përkatësisht miratimin e kornizës negociuese për Shqipërinë, e cila u mbështet unanimisht nga parlamenti slloven dhe caktimi i një date për konferencën e parë ndërqeveritare.
A kanë ndryshuar pikëpamjet e tyre të patundura, Hollanda, Danimarka dhe Spanja, të cilat i dhanë karton të kuq Shqipërisë vitin e kaluar?
Unë nuk mund të flas në emër të tyre. Në takimet me kolegët hollandezë në Ministrinë e Jashtme dhe me një numër parlamentarësh dhe politikanësh hollandezë, ne u siguruam atyre informacion mbi çështje të ndjeshme, duke përfshirë shifra mbi atë që kemi bërë për të përmbushur kërkesën e Samitit të BE në Zagreb. Meqenëse ata duket se kanë qenë të kënaqur me përgjigjet, shpresoj se do të kapërcejnë shqetësimet. Bisedimet midis ministrave të jashtëm shqiptarë dhe spanjollë kanë treguar se këto janë pozicione gjeostrategjike të vendeve anëtare të BE-së që nuk kanë ndryshuar. Ka interesa të ndryshëm në lojë, disa janë më të ndjeshëm ndaj imigracionit, të tjerë ndaj pakicave, të tretët ndaj trafikantëve të drogës. Këto probleme po trajtohen kudo, jo vetëm në Shqipëri. Është e nevojshme të njihen numrat e saktë që lejojnë analizën dhe krahasimin e të dhënave midis vendeve.
Ministrat e BE-së për çështjet evropiane i kanë bërë thirrje Shqipërisë të miratojë reformën zgjedhore përpara fillimit aktual të negociatave, dmth para konferencës së parë negociatore ndërqeveritare. A nuk është në kundërshtim me pritjet e tyre reforma e legjislacionit zgjedhor, sipas të cilit partitë nuk do të lejohen më të lidhin aleanca dhe të kandidojnë me lista të përbashkëta?
Reforma e re zgjedhore u dakordua nga të gjitha partitë politike përpara se të kalonte në parlament. Kjo marrëveshje u bazua në rekomandimet e OSBE/ODIHR dhe parlamenti së pari ndryshoi kushtetutën në përputhje me marrëveshjen e palëve dhe rekomandimet e OSBE. Kjo u pasua nga një ndryshim në ligjin dhe legjislacionin zgjedhor, i cili reflekton ndryshimin e kushtetutës. Më pas u zgjodh një komision zgjedhor dhe presidenti thirri zgjedhjet e përgjithshme për 25 prill të vitit të ardhshëm.
A nuk është e diskutueshme reforma, duke qenë se do ta bëjë më të vështirë për partitë e opozitës për të luftuar Partinë Socialiste në pushtet të Kryeministrit Edi Rama, e cila qeveris pa një opozitë parlamentare të shquar?
Jo, nuk është e vërtetë. Kjo është një pamje e njëanshme. Ka të bëjë me keqkuptimin e realitetit. Vetë opozita vendosi të bojkotojë punën e parlamentit, askush nuk e përjashtoi atë nga asambleja. Në asnjë vend partitë jashtë parlamentit nuk ndikojnë në vendimet e partive parlamentare. Në çdo shoqëri demokratike në BE, kjo do të thotë që ju keni të drejtën të sundoni nëse fitoni një shumicë parlamentare 50.1% në zgjedhje. Unë nuk shoh një problem në legjislacionin zgjedhor, duke pasur parasysh që partitë mund të krijojnë aleanca pas zgjedhjeve.
Sa larg është Tirana nga përmbushja e kushteve të tilla si sigurimi i fondeve transparente për partitë politike dhe fushatat zgjedhore, ndjekja e reformës gjyqësore që plotëson parimin e pavarësisë gjyqësore dhe kontribuimi në shtetin e ligjit dhe kompletimi i strukturave për të rritur luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar?
Nevojitet një ligj për të përcaktuar bazat për kontrollimin e financimit të partive politike dhe fushatave zgjedhore. Delegacioni i OSBE-së në Tiranë është zotuar të hartojë një ligj të bazuar në praktikat ndërkombëtare. Ai pritet të përfundojë në nëntor, i ndjekur nga procedurat e duhura gjyqësore dhe parlamentare. Reforma në drejtësi është një proces i verifikimit të gjyqtarëve, prokurorëve dhe oficerëve të lartë të policisë. Kjo do të sigurojë që personeli të kontrollohet në gjyqësor dhe në gjykata në të gjitha nivelet. Midis kandidatëve për Gjykatën Kushtetuese, katër gjyqtarë u konfirmuan, dy janë ende në proces verifikimi dhe katër janë skualifikuar, gjë që zgjat procesin e konstituimit të organit më të lartë të gjyqësorit. Kjo po ndodh në të gjithë sistemin gjyqësor, i cili ka qenë shumë i korruptuar.
Për rajonin në tërësi, Komisioni Evropian ka identifikuar përparimin në lirinë e shprehjes dhe pluralizmin e medias si një sfidë kryesore dhe i bën thirrje Shqipërisë të ndryshojë legjislacionin për mediat.
Legjislacioni për media është në proces vëzhgimi. Pas një shqyrtimi të draftit, Komisioni i Venecias i Këshillit të Evropës bëri katër rekomandime. Kjo adresohet nga një grup punues parlamentar së bashku me autoritetet e radios dhe televizionit, organizatat joqeveritare, palët e tjera të interesit dhe delegacionin e BE-së. Zbatimi i rekomandimeve dhe përgatitja e projektligjit, i cili do të kalojë nëpër procedurën parlamentare, janë në fazën përfundimtare.
A jeni dakord me vlerësimin e Presidentit shqiptar Ilir Meta se Kryeministri, duke deklaruar se Kosova dhe Shqipëria do të kenë një President të përbashkët për disa vjet, ka dëmtuar procesin e njohjes së pavarësisë së Kosovës?
Unë nuk i komentoj deklaratat e politikanëve të vendit tim. Kjo nuk bie brenda fushës së shërbimit dhe mandatit tim. Unë jam përgjegjës për problemet e integrimit në BE, dhe politikanët duhet të sqarojnë vetë deklaratat e tyre.
Çfarë kuptimi ka për marrëdhëniet me Serbinë deklarata e Ministrit të Mbrojtjes Aleksandar Vulin se Tirana dhe Prishtina po vazhdojnë projektin e një Shqipërie të madhe, sepse Edi Rama deklaroi se Durrësi do të jetë gjithashtu një port i Kosovës?
Nuk do të doja të fantazoja për një Shqipëri të madhe ose të vogël. Shqiptarët janë në vendin e tyre kudo që janë në Ballkan. Shqipëria ka mbajtur një rol absolutisht konstruktiv dhe një politikë paqësore në të gjitha ngjarjet që ndodhin në Ballkan. Ajo mbështeti çdo iniciativë që promovonte dialogun midis Prishtinës dhe Beogradit. Ajo gjithashtu mbështeti marrëveshjen e Uashingtonit sepse beson se dialogu është një hap në drejtimin e duhur, edhe nëse palët nuk pajtohen. Biseda lëviz mosmarrëveshjet drejt zgjidhjes së problemit dhe kapërcen pengesat që ekzistojnë ende.
Sa seriozisht e morën ata deklaratën e Edi Ramës në Bruksel se bashkimi i Kosovës dhe Shqipërisë është një opsion realist nëse rajoni humbet mundësinë e anëtarësimit në BE?
Liderët politikë përfaqësojnë partitë e tyre. Rama është Kryeministri i vendit tim që e di se për çfarë po flet dhe është përgjegjës për të. Procesi i integrimit në BE është i mirëpritur sepse ndihmon në ruajtjen e stabilitetit, paqes dhe sigurisë në Ballkan. Kjo është gjithashtu e mirëpritur për perspektivën afatgjatë të të gjitha vendeve të BE-së. Kur vendet e Ballkanit të bashkohen me BE, kufijtë nuk do të jenë më aq të rëndësishëm sa nuk janë midis Sllovenisë dhe Italisë ose Kroacisë dhe Hungarisë. Kufijtë humbin përkufizimin e tyre, si në vendet e Shengenit, ku mund të udhëtosh nga Suedia në Kroaci pa kontroll. Është një material që vepron si ngjitës për vendet e Ballkanit Perëndimor, përfshirë Shqipërinë. Në një moment në të ardhmen, ne shohim një hapësirë të përbashkët evropiane, përfshirë Ballkanin Perëndimor. Kjo do të ishte përsëri një Evropë e vetme dhe gjithëpërfshirëse për të gjithë.
Kur mund të bëhet Shqipëria anëtare e BE, duke qenë se anëtarësimi as teorikisht nuk mund të pritet në më pak se pesë vjet për shkak të metodologjisë së re të zgjerimit?
E vështirë për tu thënë. Ne ramë dakord me metodologjinë e re të miratuar në samitin e BE në Zagreb. Shpresojmë se ai do t’i japë procesit të zgjerimit të BE, i cili është shumë i ndërlikuar me Maqedoninë e Veriut dhe Malin e Zi, dhe mënyrën tonë të afrimit, një busull politike për të shkurtuar burokracinë dhe për të shpejtuar procesin e pranimit. Nuk e di kur do të ulemi në tryezë. Kur anëtarët e BE hapin konferencën e parë ndërqeveritare, kjo do të varet nga Brukseli kur të fillojnë negociatat për kapitujt. Duke pasur parasysh përvojën e vendeve që janë bashkuar para nesh, është e vështirë të parashikosh se sa kohë do të zgjasë procesi. Çështja është që ne jemi të vendosur të negociojmë dhe të bashkohemi. Ky është një orientim politik. Nuk dua të spekuloj.
Çfarë peshe ka për Tiranën sigurimi i Ministrit të Jashtëm Slloven Anže Logar se Sllovenia do të vazhdojë të mbështesë Shqipërinë në rrugën e saj drejt BE-së?
Vendi ynë vlerëson pozicionin e Sllovenisë dhe është mirënjohës për mbështetjen e saj të vazhdueshme. Sllovenia gjithashtu mbështeti Shqipërinë në kohë të vështira, të tilla si gjatë tërmetit të vitit të kaluar, i cili goditi Shqipërinë gjatë pandemisë. Lubjana gjithashtu na ofroi ndihmë në të gjithë kapitujt kur të fillojnë negociatat. Të gjitha nivelet e shoqërisë sonë, janë të vetëdijshme se kombi slloven, shteti, parlamenti, qeveria, presidenti dhe njerëzit janë me ne. Bashkëpunimi politik midis dy vendeve është i shkëlqyeshëm, por ka ende shumë hapësirë për forcimin e bashkëpunimit ekonomik. Sidomos tani që legjislacioni i ri do t’u sigurojë investitorëve një siguri më të madhe ligjore sesa ka qenë deri më tani.
Shqipëria do të investojë 2.8 përqind të PBB-së në adresimin e pasojave ekonomike të pandemisë Covid-19. A nuk është shumë pak?
Qeveria ka caktuar një pjesë të madhe të fondeve të disponueshme brenda kornizës së buxhetit të këtij viti për të luftuar Covid-19, duke pasur parasysh se ne po i afrohemi fundit të vitit. Përdori gjithashtu rezerva buxhetore. Ne tashmë kemi marrë shumë ndihmë nga Komisioni Evropian dhe në kornizën e re ekonomike, vendet e Ballkanit Perëndimor do të marrin ndihmë edhe më shumë për të adresuar efektet e rimëkëmbjes pandemike dhe ekonomike. Shqipëria do të caktojë sa më shumë burime të nevojshme për të riparuar pasojat, sepse shëndeti i popullatës dhe burimet njerëzore janë mallrat më të rëndësishme për vendin. Ne mund të mos kemi investuar sa duhet në drejtim të PBB-së, por Covid-19 ndodhi kur buxheti ishte tashmë nën çati, dhe Shqipëria është gjithashtu një vend në zhvillim.
