Në negociatat me Pekinin mbi një traktat të ri investimesh, Brukseli ka konfirmuar autonominë e tij nga Uashingtoni. Një fokus për të drejtat e njeriut mund të riparojë përçarjen transatlantike.
Nga Joseph De Weck, Eyck Freymann/ Në fund të vitit 2020, Bashkimi Evropian dhe Kina përfunduan negociatat mbi Marrëveshjen Gjithëpërfshirëse për Investime (CAI), traktati i tyre i parë dypalësh i investimeve, pas shtatë viteve negociata. Traktati gëzon një mbështetje të gjerë midis qeverive të vendeve anëtare të BE dhe ka të ngjarë të shpejtojë përmes Këshillit Evropian.
Por, opinioni publik në Evropë po zhvendoset me shpejtësi kundër Kinës. Parlamenti Evropian, i cili duhet të ratifikojë gjithashtu marrëveshjen, është nën presion. Nëse administrata e Biden dëshiron të prishë marrëveshjen në një përpjekje për të izoluar Kinën, ajo duhet të lobojë tek anëtarët e parlamentit të BE për të marrë një qëndrim më të ashpër ndaj praktikave kineze të punës së detyruar. Kjo është strategji e shëndoshë dhe gjëja e duhur për të bërë. Nëse ndodh kjo, 2021 mund të jetë viti kur Pekini do të fillojë të paguajë një çmim për trajtimin e pakicës së saj Ujgure.
CAI është një marrëveshje investimi, jo një marrëveshje tregtare. Ai nuk merret me kuota, tarifa ose pengesa jo-teknike për tregtinë. Qëllimet e saj janë t’u sigurojë kompanive evropiane më shumë akses në treg dhe masa mbrojtëse ligjore në investimet e tyre direkte në territorin e Kinës. Korporatat e mëdha evropiane që veprojnë në Kinë, siç janë prodhuesit gjermanë të automobilave, do të jenë përfituesit kryesorë. CAI do të eliminojë kushtet e sipërmarrjes së përbashkët dhe mbështetet mbi mirëkuptimin e kapitalit të huaj në prodhim, shërbime financiare, pasuri të paluajtshme, shërbime mjedisore, ndërtime dhe shërbime ndihmëse për transportin dhe transportin ajror. Do të imponojë rregulla të reja transparence për subvencionet e qeverisë kineze për kompanitë vendase, do të krijojë një mekanizëm për disiplinimin e ndërmarrjeve shtetërore që konkurrojnë padrejtësisht dhe do të vendosë rregulla kundër transferimeve të detyrueshme të teknologjisë, përmes të cilave firmave evropiane u është dashur të dorëzojnë pronë të vlefshme intelektuale tek partnerët e tyre kinezë – të kthyer në konkurrentë, transmeton lexo.com.al.
Kompanitë evropiane do të kenë gjithashtu akses të barabartë në organet kineze të përcaktimit të standardeve, gjë që do t’u japë atyre më shumë siguri se rregullatorët kinezë nuk mund të anojnë fushën e lojës në të ardhmen. Teksti i plotë i marrëveshjes nuk është botuar, kështu që është e paqartë se sa Pekini ka lëshuar pe në tekstin final.
Ekonomia gjermane do të jetë fituesi më i madh, i ndjekur nga Holanda dhe Franca. Këto tre vende historikisht kanë përbërë më shumë se tre të katërtat e investimeve të huaja direkte kineze në BE. Për investitorët kinezë, CAI do të rrisë aksesin në tregjet evropiane të energjisë, veçanërisht burimet e ripërtëritshme.
Përkundër sfondit të përshkallëzimit të konkurrencës SHBA-Kinë, marrëveshja padyshim që ka të bëjë me gjeopolitikën, po aq sa me ekonominë. Është me siguri arritja e fundit e madhe ndërkombëtare e Kancelares gjermane Angela Merkel, e cila planifikon të japë dorëheqjen në shtator pas 16 vitesh në pushtet dhe që i ka rezistuar prej kohësh fraksioneve më skeptike ndaj Kinës brenda qeverisë së saj. Është një përpjekje për të siguruar dhe zgjeruar marrëdhëniet ekonomike Kinë-BE në momentin e fundit, në mënyrë që edhe një luftë e ftohtë SHBA-Kinë të mos i vendosë në rrezik. Është gjithashtu një pohim simbolik i autonomisë strategjike evropiane.
Kjo është arsyeja pse, edhe pse dispozitat individuale të CAI janë kryesisht të logjikshme, Uashingtoni është i pakënaqur me marrëveshjen. Këshilltari i ri i Sigurisë Kombëtare Jake Sullivan shkroi në twitter duke synuar Merkel: “Administrata Biden-Harris do të mirëpresë konsultime të hershme me partnerët tanë evropianë për shqetësimet tona të përbashkëta në lidhje me praktikat ekonomike të Kinës”, transmeton lexo.com.al.
Ekipi i Presidentit Joe Biden dëshiron gjithashtu të koordinohet me Evropën për përgjigjen e administratës së re ndaj politikave ndaj Kinës për të drejtat e njeriut. Në ditët e saj të fundit, administrata Trump ndaloi importin e domateve dhe pambukut nga rajoni Xinjiang i Kinës për shkak të frikës për përdorimin e punës së detyruar atje. Tani që Biden është betuar, Kongresi po konsideron të shkojë edhe më tej, me një legjislacion gjithëpërfshirës për të krijuar një supozim se të gjitha mallrat e importuara nga Kina prodhohen me punë të detyruar dhe firmave importuese u duhet vënë barra për të provuar të kundërtën.
CAI krijon një hapësirë që do të lejojë ekonomitë evropiane të japin përparësi investimeve mbi të drejtat e njeriut. Për të nënshkruar marrëveshjen, Pekini, pranoi të “punojë drejt ratifikimit” të konventave themelore të Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO), të cilat parashikojnë të drejtën për krijimin e sindikatave të punës, negociatat kolektive dhe shmangien e punës së detyruar.
Megjithatë, ky është një premtim i pakuptimtë, pa një afat kohor konkret. Shi Yinhong, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin prestigjioz Renmin të Kinës dhe një nga akademikët më me ndikim të vendit, pranoi kohët e fundit se pranimi i plotë i rregullave të ILO është “e pamundur”. Berlini dhe Parisi e dinë këtë – por gjithsesi ata e mbështesin marrëveshjen.
Por, fjala e fundit nuk është thënë ende. Për të hyrë në fuqi, CAI duhet të miratohet zyrtarisht nga një “shumicë e kualifikuar” e vendeve anëtare të BE. (Bllokimi i marrëveshjes do të kërkonte të paktën katër shtete anëtare që përfaqësojnë të paktën 35 për qind të popullsisë së BE.) Më pas duhet të kalojë përmes Parlamentit Evropian, transmeton lexo.com.al.
Pjesa e parë është relativisht e lehtë – asnjë nga udhëheqësit e rëndësishëm kombëtarë të BE-së nuk është kundër. Gjermania është sponsori kryesor i marrëveshjes dhe përfituesi më i madh i mundshëm. Franca dëshiron një Evropë më “sovrane”, të aftë për të marrë vendime dhe marrëveshje në mënyrë të pavarur nga Shtetet e Bashkuara. Italia dhe Spanja kanë qenë prej kohësh relativisht pro-Kinës: Të dy u bashkuan me Belt and Road Initiative të Kinës, pavarësisht presionit publik nga administrata Trump. Shumica e vendeve më të vogla anëtare të BE-së besojnë se lejimi i Brukselit të veprojë si përfaqësuesi i tyre do t’u japë atyre më shumë levë në marrëdhëniet me Pekinin.
Polonia është skeptiku kryesor i CAI. E varur në nivel të madh nga Uashingtoni për mbrojtjen, Varshava ka argumentuar kundër marrëveshjes mbi bazën e standardeve të punës. Por edhe nëse Varshava do të mblidhte tre shtetet Baltike, ato ndoshta nuk mund të arrinin pragun e popullsisë prej 35 për qind. Partneri i zakonshëm i Polonisë, Hungaria, jo vetëm që mbështet CAI, por është një nga vendet më pro-kineze në Evropë.
Në shtator, Gjermania do të mbajë zgjedhje që pritet të sjellin në pushtet një qeveri që përfshin të gjelbrit, të cilët janë vendosur si zëri kryesor skeptik i Kinës në Gjermani. Kështu që Merkel do të shtyjë – ndoshta me sukses – kalimin e marrëveshjes në Këshillin Evropian në pranverë për të lidhur duart e pasardhësit të saj.
Pengesa më e madhe do të jetë Parlamenti Evropian. Fraksionet politike të parlamentit nuk kanë vendosur ende zyrtarisht pozicionet e tyre mbi marrëveshjen, por tashmë ka një kundërshtim të konsiderueshëm.
Të gjelbrit janë kundër për shkak të të drejtave të njeriut. Midis social-demokratëve të qendrës së majtë, disa e kundërshtojnë kategorikisht marrëveshjen si të gjelbrit, ndërsa të tjerë janë nën presion, duke thënë se ata do të kundërshtojnë marrëveshjen nëse ajo nuk mbron të drejtat e punëtorëve. Konservatorët dhe reformistët nacionalistë evropianë, të cilët dominohen nga parlamentarë nga partia në pushtet e Polonisë, janë kritikë. Dhe madje edhe brenda fraksionit më të madh – Partisë Popullore Evropiane të qendrës së djathtë të Merkel dhe qendrës Rinovojnë Evropën të Emmanuel Macron – ka transatlantikë dhe mbrojtës të të drejtave të njeriut të shqetësuar për implikimet strategjike të marrëveshjes.
Muajin e kaluar, Parlamenti Evropian miratoi një rezolutë që dënon përdorimin e punës së detyruar në Kinë nga një shumicë dërrmuese. Dhe çështja e Ujgurëve nuk ka të bëjë vetëm me të drejtat e njeriut. Provat e reja tregojnë se puna e detyruar e komunitetit përshkon zinxhirët e furnizimit kinez, përfshirë mallrat vështirë të gjurmueshme, transmeton lexo.com.al.
Pavarësisht nga fati i CAI, Kina tashmë ka shënuar një fitore taktike: mohimin e vrullit të hershëm nga Biden për riparimin e marrëdhënieve me Evropën.
Por ratifikimi nuk është i sigurt. Në Parlamentin Evropian, eurodeputetët e krahut të majtë të zemëruar me rekordin e Kinës për të drejtat e njeriut, të tilla si shtypja javën e kaluar ndaj kandidatëve demokratë në Hong Kong, mund të bëhen partnerë me kolegët e tyre konservatorë transatlantikë për të fundosur marrëveshjen.
Kur udhëheqësit evropianë shkojnë në Uashington, ata ndalojnë nga Senati dhe Kongresi dhe takohen me ligjvënës me ndikim për të biseduar për politikën e jashtme dhe tregtinë. Kur Biden të vijë në Evropë për herë të parë si President, ai duhet të bëjë të njëjtën gjë – duke vizituar Strasburgun për t’u takuar me parlamentarët e BE. Berlini dhe Parisi nuk janë qendrat e vetme të fuqisë në Evropën e re. Nëse qëllimi i administratës së Biden është të fundosë CAI dhe të tërheqë evropianët prapa, çështja ujgure është pykë e qartë dhe Parlamenti Evropian aleati i tyre më i mirë./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.
