Nga Bilal Y. Saab/ Marrëveshja b ërthamore e administratës Obama në 2015 ka mbështetësit dhe kundërshtarët e saj tek shumë amerikanë. Por nëse ka diçka për të cilën të gjithë bien dakord, është që partnerët rajonalë të Uashingtonit – domethënë, shumica e shteteve arabe të Gjirit dhe Izraeli – e u rrejnë absolutisht atë për një arsye të mirë: Ajo dështoi të adresonte s hqetësimet e tyre rajonale të sigurisë, të cilat shkonin përtej aftësitë së pasurimit bërthamor të Iranit. Këshilltarët e ish-Presidentit Barack Obama nuk menduan se ishte e mundur të arrihej një marrëveshje gjithëpërfshirëse sepse ishin të shqetësuar se, nëse ata sulmonin a rsenalin e r aketave të Teheranit dhe rrjetin e tij rajonal të satelitëve në bisedimet b ërthamore, iranianët do të largoheshin nga tryeza e bisedimeve. Intuita e tyre duket se ka qenë e saktë.
Pasi u arrit marrëveshja më e kufizuar me Iranin, Obama u përpoq të zvogëlojë d ëmin me partnerët arabë të Gjirit duke mbajtur dy samite me ta për të diskutuar mënyrat për të forcuar lidhjet e tyre të mbrojtjes dhe sigurisë me Shtetet e Bashkuara – një në Camp David në 2015 dhe një në Riad vitin e ardhshëm. Janë krijuar pesë grupe pune dhe është bërë njëfarë progresi në fushat e a ntiterrorizmit, mbrojtjes nga r aketat balistike, sigurisë kibernetike dhe sigurisë detare. Administrata e Biden, shumë anëtarë të së cilës punuan për Obamën në Lindjen e Mesme dhe posaçërisht në çështjen bërthamore iraniane, mund të propozojë së shpejti idetë e saj se si të rinovohen ato diskutime dhe procese, ndoshta me disa ndryshime në formatin e mëparshëm, transmeton lexo.com.al.
Ajo mund të provojë gjithashtu një qasje më të gjerë dhe të nxisë një dialog rajonal të sigurisë, të ngjarë paralelisht me bisedimet e mundshme b ërthamore. Një dialog i tillë do të përcaktonte idealisht standardet e reja të sjelljes, do të fillonte masa për ndërtimin e besimit dhe do të ulte temperaturën politike. Shumica e fuqive në Lindjen e Mesme do të ishin përgjithësisht simpatizues ndaj një propozimi të tillë. Në fund të fundit, rajoni në fjalë është i vetmi në botë që nuk ka një proces shumëpalësh gjithëpërfshirës për të mbështetur stabilitetin, dhe duke pasur parasysh problemet e tij endemike dhe pa kufij, ai ka shumë nevojë për një të tillë.
Sidoqoftë, asnjëra nga idetë nuk ka të ngjarë të funksionojë pa besim më të thellë midis Shteteve të Bashkuara dhe partnerëve të saj rajonalë. Arsyeja kryesore pse samitet në Camp David dhe Riad nuk arritën shumë ishte sepse arabët e Gjirit së bashku me Izraelin kishin humbur besimin, me të drejtë apo pa të drejtë, në gatishmërinë e Uashingtonit për të qëndruar pranë tyre në kohë rreziku.
Është e paqartë se si mund të rikthehet besimi sot. Sigurisht që do të duhet kohë. Ndoshta mund të ndihmojë një diplomaci më personale, e nivelit të lartë, të cilën liderët arabë e vlerësojnë veçanërisht. Ndoshta mund të shpiken iniciativa të reja në bashkëpunimin e sigurisë për të adresuar gamën e k ërcënimeve konvencionale dhe jokonvencionale që paraqiten nga Irani. Ndoshta mund të bëhen forume të institucionalizuara për konsultime më të rregullta politike për të shmangur surprizat dhe për të kufizuar k eqkuptimet, transmeton lexo.com.al.
Megjithatë, edhe e gjithë kjo nuk ka gjasa të jetë e mjaftueshme, kryesisht për shkak se s ulmet iraniane në objektet e naftës saudite në Abqaiq në 2019, ndryshuan klimën. Rregullimi i kuadreve mund të mos zgjidhja optimale. S ulmi s hkatërroi vetëm disa nga objektet e naftës të mbretërisë. Por ajo s hkatërroi të gjithë besimin arab në Uashington si një partner i besueshëm i sigurisë dhe shkaktoi d ëme të mëdha në Doktrinën Carter, e cila synon të ndalojë ose, nëse parandalimi dështon, përgjigjen e menjëhershme ndaj sulmeve të tilla. Shtetet arabe të Gjirit zgjodhën të mos dalin në publik me s hqetësimet e tyre të thella për dështimin e parandalimit të SHBA-së, kryesisht për të shmangur një k rizë politike me ish-Presidentin Donald Trump, duke u dhënë kështu iranianëve një tjetër fitore. Por privatisht, pyetjet në lidhje me angazhimin e sigurisë amerikane ishin të shumta në vende si Riadi dhe Abu Dhabi.
Përkundër t ronditjes së atij i ncidenti, administrata Trump dhe partnerët e saj arabë nuk reaguan kurrë vërtet shumë më pas. Uashingtoni vazhdoi me v rasjen e Qassem Soleimani, komandantit më të lartë ushtarak të Iranit në janar 2020 me një s ulm me dron pranë Aeroportit Ndërkombëtar të Bagdadit. Por kjo përgjigje erdhi disa muaj pas ngjarjes së Abqaiq, duke hedhur shumë dyshime në teorinë se ishte n dëshkim për Abqaiq. Parandalimi është i besueshëm dhe i dobishëm vetëm kur është i qartë, i menjëhershëm dhe vendimtar. S ulmi ndaj Soleimani sigurisht që nuk ishte asnjë nga dy të parat.
Ekipi i politikës së jashtme të Biden dhe udhëheqësit arabë të Gjirit do të kenë shumë mundësi për t’u konsultuar se si të adresojnë s fidën e Iranit në tërësinë e tij. Në ato biseda, Abqaiq – dhe si të parandalojmë një tjetër s ulm të tillë – do të dalë patjetër. Ndershmëria b rutale nga të dy palët për kufijtë e angazhimit të tyre ndaj njëri-tjetrit është e domosdoshme. Nëse konsensusi është që të punojmë me të vërtetë së bashku, të gjejmë gjuhë të përbashkët dhe të forcojmë partneritetin, ato grupe pune dhe rezultatet e vitit 2015-16 nuk do të jenë të mjaftueshme, transmeton lexo.com.al.
Ajo që nevojitet është një plan operativ u shtarak amerikan, ose plane, për a gresionin konvencional iranian. Kjo është ajo që Komanda Qendrore e SHBA (CENTCOM) do ta quante OPLAN, të dizajnuar për të mbrojtur në mënyrë efektive pasuritë k ritike në Arabinë Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahrein ose diku tjetër në Gadishullin Arabik nga r aketat e Teheranit dhe p redhat e tjera v dekjeprurëse. Është e vërtetë që ato plane janë të nevojshme pavarësisht se çfarë ndodh në frontin b ërthamor, por vetë formulimi i tyre garanton siguri të nevojshme për sigurinë e partnerëve rajonalë që mund t’i ofrojnë Uashingtonit më shumë liri veprimi në negociatat e tij b ërthamore.
OPLAN-a të tilla mund të ekzistojnë tashmë për secilin vend, por nuk kanë udhëzime të qarta strategjike nga udhëheqja ekzekutive e SHBA-së se kur ose ku t’i aktivizojnë ato ose jo. Të dy skenarët janë s hqetësues për partnerët arabë të Gjirit. Dhe nëse ato nuk ekzistojnë, bisedimet amerikano-arabe e nivelit të lartë për sigurinë rajonale nuk do të kenë vlerë në atë që Shtetet e Bashkuara do të angazhohen për të mbrojtur partnerët e saj dhe më e rëndësishmja, se si arabët mund të kontribuojnë me pasuritë ushtarake në ato planet. Që kjo të funksionojë, kjo duhet të bëhet në partneritet. Dhe ndryshe nga Operacioni Stuhia e Shkretëtirës në 1990, këtë herë arabët duhet ta marrin pjesë patjetër./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.
