R ivaliteti midis Amerikës dhe Kinës do të varet nga Azia Jug-Lindore. Përparësitë e Kinës në p ërleshje nuk janë aq të mëdha sa duken.
Gjatë g rindjes së tyre 45-vjeçare, Amerika dhe Bashkimi Sovjetik zhvilluan b eteja me aleatë satelitë në të gjithë botën. Por l ufta e ftohtë ishte kryesisht e a shpër në Evropë, ku sovjetikët s hqetësoheshin vazhdimisht për p ërçarjen e satelitëve të tyre dhe Amerika s hqetësohej gjithmonë se aleatët e saj po bëheshin të butë. G ara midis Kinës dhe Amerikës, për fat të mirë, është e ndryshme nga ajo. Për një gjë, forcat e a rmatosura të të dy palëve nuk po shkëlqejnë me njëra-tjetrën në asnjë vijë të frontit – megjithëse në Tajvan dhe Korenë e Veriut secila ka një aleat në një t ension të s hkallëzuar, dekada të gjatë me tjetrin. Edhe kështu, në r ivalitetin midis dy fuqive, do të ketë një zonë kryesore të g rindjeve: Azia Jug-Lindore. Dhe megjithëse rajoni nuk ka hartuar asnjë vijë të qartë b eteje, kjo vetëm sa e bën k onkurrencën më k omplekse.
Njerëzit në të gjithë Azinë Jug-Lindore tashmë i shohin Amerikën dhe Kinën si dy pole, duke tërhequr vendet e tyre në drejtime të kundërta. Ata që p rotestojnë kundër g rushtit të shtetit të fundit u shtarak në Mianmar, për shembull, mbajnë pankarta të z emëruara që s ulmojnë Kinën për mbështetjen e gjeneralëve dhe pankarta të tjera duke u lutur Amerikës të n dërhyjë. Qeveritë ndihen nën p resion për të zgjedhur anë. Në 2016, Rodrigo Duterte, Presidenti i Filipineve, shpalli me zë të lartë “nd arjen e vendit të tij nga Amerika” dhe premtoi besnikëri ndaj Kinës në vend. Pretendimi i Kinës se pothuajse i gjithë Deti i Kinës së Jugut qëndron brenda ujërave të saj territoriale dhe refuzimi i Amerikës ndaj këtij pohimi kanë shkaktuar një seri r eaksionesh në klubin kryesor rajonal, Shoqatën e Kombeve të Azisë Jug-Lindore (ASEAN), të cilën Kina është përpjekur ta fitojë, transmeton lexo.com.al.
Kjo tërheqje e l uftës do të bëhet vetëm më e a shpër, për dy arsye. Së pari, Azia Jug-Lindore ka një rëndësi të jashtëzakonshme strategjike për Kinën. Është në pragun e Kinës, kalon rrugëve tregtare përgjatë të cilave nafta dhe lëndët e tjera të para transportohen në Kinë dhe mallrat e përfunduara dërgohen jashtë. Ndërsa Kina është mbështjellë në lindje nga Japonia, Koreja e Jugut dhe Tajvani, të gjithë aleatë të fortë amerikanë, Azia Jug-Lindore është një terren më pak a rmiqësor, duke siguruar mundësi hyrëse të mundshme në Oqeanin Indian dhe Paqësor, për qëllime tregtare dhe u shtarake. Vetëm duke u bërë fuqia e shquar në Azinë Jug-Lindore, Kina mund të lehtësojë ndjenjën e saj të k laustrofobisë. Por Azia Jug-Lindore nuk është vetëm një stacion rrugor për në rrugë për në vende të tjera.
Arsyeja e dytë që k onkurrenca për të do të intensifikohet është se ajo është një pjesë gjithnjë e më e rëndësishme e botës. Ajo është shtëpia e 700 milion njerëzve – më shumë sesa Bashkimi Evropian, Amerika Latine ose Lindja e Mesme. Ekonomia e saj, po të ishte një vend i vetëm, do të ishte e katërta më e madhe në botë duke përshtatur koston e jetesës, pas vetëm Kinës, Amerikës dhe Indisë. Dhe po rritet shpejt. Ekonomitë e Indonezisë dhe Malajzisë janë zgjeruar me 5-6% për një dekadë; ato të Filipineve dhe Vietnamit me 6-7%. Vendet e v arfra në rajon, të tilla si Birmania dhe Kamboxhia, po rriten edhe më shpejt. Për investitorët mbrojtës nga Kina, Azia Jug-Lindore është bërë qendra prodhuese e zgjedhur. Konsumatorët e saj janë tani mjaft të pasur për të përfshirë një treg tërheqës. Në terma komercialë dhe gjeopolitikë, Azia Jug-Lindore është një çmim, transmeton lexo.com.al.
Nga dy konkurrentët, Kina duket fituesja më e mundshme e çmimit. Është partneri më i madh tregtar i rajonit dhe pompon më shumë investime sesa bën Amerika. Të paktën një vend i Azisë Jug-Lindore, Kamboxhia, është në fakt tashmë një shtet klient kinez. Dhe askush nuk është i gatshëm të kalojë Kinën duke u mbështetur hapur mbi Amerikën mes superfuqive. Sidoqoftë, sa më afër që duken lidhjet e Azisë Jug-Lindore me Kinën, ato janë gjithashtu të m bingarkuara. Investimi kinez, edhe pse i stërmadh, ka të metat e veta. Firmat kineze a kuzohen shpesh për k orrupsion ose s hkatërrim mjedisor. Shumë preferojnë të punësojnë punëtorë të importuar kinezë sesa vendas, duke ulur përfitimet për ekonominë. Pastaj është p asiguria e lindur nga zakoni a larmues i Kinës për të përdorur ulje në tregti dhe investime për të nd ëshkuar vendet që nuk e kënaqin atë. Kina s hqetëson gjithashtu fqinjët e saj duke hedhur peshën e saj u shtarakisht. P ërvetësimi dhe f ortifikimi i brigjeve dhe shkëmbinjve nënujorë në Detin e Kinës Jugore dhe n gacmimi i anijeve të Azisë Jug-Lindore që përpiqen të peshkojnë ose të shpojnë naftë në ujërat e afërta, është një burim t ensioni me pothuajse të gjitha vendet e rajonit, nga Vietnami në Indonezi. Kina mban gjithashtu lidhje me k ryengritësit që l uftojnë kundër qeverisë demokratike të Mianmarit dhe në të kaluarën ka mbështetur g uerilët në të gjithë rajonin.
Kjo lloj b eteje e bën Kinën jopopullore në pjesën më të madhe të Azisë Jug-Lindore – duke ndërtuar, m jerisht, mbi traditat s hqetësuese të p aragjykimeve. T razira a nti-kineze s hpërthejnë shpesh në Vietnam. Indonezia, vendi më i populluar mysliman në botë, ka parë p rotesta për gjithçka, nga migracioni i p aligjshëm kinez në trajtimin e Kinës ndaj pakicës së saj myslimane. Edhe në Laosin e vogël, një d iktaturë k omuniste ku m ospajtimi publik është pothuajse i padëgjuar, a nkesat pëshpëritëse për d ominimin kinez janë të zakonshme. Udhëheqësit e Azisë Jug-Lindore mund të mos guxojnë të k ritikojnë Kinën hapur, nga f rika e pasojave ekonomike, por ata janë gjithashtu të kujdesshëm për të qenë shumë akomodues, nga f rika e qytetarëve të tyre. Ofertat e Kinës për h egjemoni në Azinë Jug-Lindore janë deri tani të sigurta. Qeveritë e Azisë Juglindore nuk kanë dëshirë të heqin dorë nga tregtia dhe investimet nga fqinji i tyre i prosperuar. Por ata duan gjithashtu atë që Amerika dëshiron: paqen dhe stabilitetin dhe një rend të bazuar në rregulla në të cilat Kina nuk mund të ecë sipas dëshirës së saj. Ashtu si të gjitha fuqitë mesatare, vendet e mëdha të Azisë Jug-Lindore kanë një n xitje për të mbrojtur bastet e tyre dhe për të parë se cilat favore mund të nxjerrin nga Goliathët e ditës, transmeton lexo.com.al.
Sheshi i lojërave të Zotit
Për të ndihmuar Azinë Jug-Lindore të s hmangë rr ëshqitjen në orbitën e Kinës, Amerika duhet ta inkurajojë atë që të mbajë të hapura opsionet e saj dhe të ndërtojë k undërpeshë ndaj ndikimit kinez. Një mekanizëm është integrimi më rajonal. Siç është tani situata, tregtia dhe investimet midis vendeve të Azisë Jug-Lindore janë më të mëdha se biznesi që ata bëjnë me Kinën. Një mekanizëm tjetër është forcimi i lidhjeve me vendet e tjera aziatike si Japonia dhe Koreja e Jugut. Mbi të gjitha, Amerika nuk duhet të bie në g rackën e përpjekjes për të d etyruar anëtarët e saj të zgjedhin anët. Kjo është një gjë që Azia Jug-Lindore është e vendosur t’i r ezistojë./TheEconomist/Lexo.com.al/e.c.
