Nga Elise Labott/ Afganistani nuk është lartë në listën e përparësive të Presidentit të SHBA Joe Biden, duke pasur parasysh numrin e k rizave me të cilat përballet brenda dhe jashtë vendit. Por afati i afërt për të tërhequr të gjitha trupat amerikane, pjesë e një marrëveshjeje të arritur vitin e kaluar midis Talibanëve dhe administratës Trump, do të detyrojë një vendim që mund të përcaktojë presidencën e tij – dhe trashëgiminë e 20 viteve të Amerikës në l uftë.
Duke pasur parasysh premtimin e Biden për t’i dhënë fund të ashtuquajturave “l uftëra të përjetshme”, çështja nuk është nëse ai do të tërheqë trupat. Përkundrazi, është mënyra se si ai mund ta bëjë këtë në një mënyrë që ruan diçka nga fitimet e arritura në Afganistan dhe që siguron që dekadat e s akrificës amerikane nuk ishin të kota. Problemi është se Uashingtoni është bllokuar midis dy lëvizjeve jopopullore. Talibanët, të cilët e kanë kaluar vitin e kaluar në t ërbim, janë të p ërbuzur në shkallë vendi, me vlerësime miratimi në përqindje me shifra teke. Por qeveria e Presidentit Ashraf Ghani është gjithashtu jashtëzakonisht j opopullore. Shumica e afganëve dhe zyrtarëve amerikanë bien dakord se aftësia e talebanëve për të vazhduar k ryengritjen ka qenë kryesisht për shkak të udhëheqjes së k eqe të Ghani – dhe ai ka treguar pak interes për të arritur një marrëveshje të paqes së qëndrueshme që mund ta largonte atë nga p ushteti, transmeton lexo.com.al.
Pengesa më e madhe afatshkurtër për ekipin e Biden mund të jetë trashëgimia e marrëveshjes së Doha,s marrëveshja e paqes së 2020 e nxitur nga ish Presidenti Donald Trump dhe negociuar nga (atëherë dhe ende) i dërguari i SHBA në Afganistan Zalmay Khalilzad. Ishte një përpjekje me qëllim të mirë, por me të meta të thella për t’i dhënë fund pranisë dy-dekadëshe të Amerikës në vend; nën p resionin e Trump për të tërhequr trupat amerikane shpejt, Khalilzad nuk ishte në gjendje të siguronte garanci për të drejtat e njeriut, demokracinë ose mbrojtjen e të drejtave të grave. Marrëveshja nuk ka asnjë parashikim për një a rmëpushim apo edhe një premtim të shprehur nga Talibanët për t’i dhënë fund d hunës. Nga këndvështrimi i tyre, Talibanët janë ende në l uftë në Afganistan dhe janë zotuar vetëm të negociojnë me të dy si pjesë e një marrëveshjeje paqësore brenda-afgane. Marrëveshja e njëanshme u pa si një veprim i p abesë nga populli afgan dhe i bindi me të drejtë talibanët se Shtetet e Bashkuara po nxitonin për të ikur. Kjo fitore e perceptuar mbi o kupimin e SHBA u ka dhënë atyre besim për të qëndruar të vendosur në negociatat e tyre me grupet afgane.
Ekipi i sigurisë kombëtare të Biden po vendos një ton skeptik në lidhje me marrëveshjen dhe askush nuk është më i lumtur se Ghani. Këshilltari i ri i sigurisë kombëtare të SHBA, Jake Sullivan, i tha homologut të tij afgan në një nga telefonatat e tij të para se administrata është “duke marrë një vështrim të thellë” nëse talibanët po përmbushin angazhimet e tyre sipas marrëveshjes. Talibanët kanë ndaluar së su lmuari forcat amerikane (për pjesën më të madhe të kohës). Por inspektori i përgjithshëm i Departamentit të Mbrojtjes për Afganistanin vuri në dukje këtë javë se nivelet e d hunës kryengritëse dhe e kstremiste vazhdojnë, duke përfshirë një valë të v rasjeve të profilit të lartë të zyrtarëve afganë dhe se Talibanët ende nuk kanë p rishur lidhjet me al Kaidën, siç premtuan, transmeton lexo.com.al.
Për të nxitur Talibanët në drejtim të zbatimit së pjesës së tyre të marrëveshjes, Khalilzad duhet t’u dërgojë Talibanëve një mesazh të qartë – në tryezën e bisedimeve dhe në fushën e b etejës – që trupat amerikane nuk do të largohen derisa k ryengritësit të zbatojnë kushtet. Mesazhi mund të jetë i thjeshtë: Mënyra më e shpejtë për të larguar më në fund trupat amerikane është respektimi i marrëveshjes.
Por ky mesazh nuk duhet të jetë vetëm për Talibanët. Uashingtoni duhet gjithashtu të paralajmërojë Ghanin, i cili ka f rikë se një marrëveshje brenda-afgane mund t’i japë fund presidencës së tij, se dëmtimi i procesit të paqes nuk do të tolerohet. Megjithatë, g ënjeshtrat e Ghanit shtrihen përtej përpjekjeve të tij për të p enguar marrëveshjen e paqes,. Në një artikull të vitit 2016, George Packer – një kronist i mençur i Afganistanit – e përshkroi Ghanin si një “teknokrat vizionar” i cili shprehimisht bashkë-shkruajti librin Fixing Failed States, por elitizmi dhe mungesa e aftësive politike e penguan atë të qeveriste.
Duke lënë të pakënaqur çdo zonë elektorale të mundshme – parlamentin, komandantët e l uftës dhe eshtablishmentin politik jo-pashtun të vendit – Ghani ka rrethuar veten me disa këshilltarë të ngushtë, duke përfshirë Këshilltarin e Sigurisë Kombëtare Hamdullah Mohib dhe Zëvendës Presidentin Amrullah Saleh. Për të shmangur temperamentin e tij f amëkeq, ata e i zolojnë Ghanin nga d huna e vendit. Mbështetja e tij te udhëheqësit e zgjedhur nga komuniteti, të cilët paraqesin një pamje të bukur të politikës rurale, sigurojnë që ai të ketë pak ide se çfarë po ndodh në Afganistan përtej portave të pallatit. K orrupsioni brenda degës ekzekutive është më i lartë se kurrë, ndërsa pallati përfiton nga kontrata të mëdha u shtarake. Dhe ndërhyrja e vazhdueshme nga Ghani dhe rrethi i tij i ngushtë në emërimet e personelit të sigurisë – duke zëvendësuar komandantë të rinj, të zgjuar e të stërvitur në SHBA me lojalistë të p aaftë që kanë pak përvojë u shtarake – ka dëmtuar besimin midis njerëzve dhe forcave të sigurisë, transmeton lexo.com.al.
Atëherë, çfarë mund të bëjnë Shtetet e Bashkuara?
U shtria afgane, veçanërisht elita e f orcave speciale të stërvitura nga SHBA, ka qenë efektive në n eutralizimin e Talibanëve dhe shumicës së grupeve të tjera t erroriste dhe është një institucion i respektuar midis popullit afgan. Përveç rikonfirmimit të angazhimit të tij për financim dhe mbështetje logjistike, Uashingtoni duhet të kërkojë të mbrojë personelin e sigurisë afgane nga k orrupsioni dhe ab uzimi politik.
Dhe ndoshta të përdoren pak më shumë leva se sa 4 miliardë dollarë në vit në ndihmën vjetore të sigurisë. Komandantët u shtarakë amerikanë në pension si Joseph Dunford, ish-kryetari i Shefave të Përbashkët të Shtabit, Grupi i Studimit për Afganistanin i të cilit pritet të bëjë rekomandimet e saj këtë javë, besojnë se Shtetet e Bashkuara duhet të qëndrojnë, me të paktën një forcë të mbetur, derisa afganët të arrijnë një zgjidhje politike. Ose, të tjerë argumentojnë, madje edhe më gjatë: Shumica e ekspertëve u shtarakë bien dakord që një numër i vogël i forcave amerikane kundër t errorizmit do të nevojiten për të mbajtur p resionin m aksimal mbi Talibanët dhe grupet e tjera të a rmatosura në Afganistan dhe për të kontrolluar fqinjët si Pakistani dhe Irani, duke pasur parasysh centralizimin strategjik të Afganistanit për një kohë të gjatë për Shtetet e Bashkuara, transmeton lexo.com.al.
Uashingtoni nuk duhet të detyrohet të qëndrojë në Afganistan për të mbështetur qeverinë e d obët të Ghani. Në teori, ideja e Dunford ka kuptim, por ka të ngjarë të dekurajojë të dy palët nga përfundimi i një marrëveshjeje. Të gëzuar nga fitoret e tyre në Doha dhe vrulli në fushën e b etejës, Talibanët mbeten të sigurt se mund të presin Uashingtonin dhe të kenë pak nxitje për kompromis. Ghani, i cili e sheh marrëveshjen e paqes si një k ërcënim ekzistencial për su ndimin e tij, do të vazhdojë të vendosë b llokime rrugësh – një arsye që thirrjet për t’i dhënë pushtetin një qeverie të përkohshme ose të ndarjes së pushtetit që mund të negociojë një marrëveshje paqeje deri sa të shkruhet Kushtetuta e re, po bëhen gjithnjë e më të larta për të.
Edhe ndërsa ekipi i Biden punon për të siguruar Ghanin se Shtetet e Bashkuara janë edhe një herë një partner i besueshëm, ai duhet ta bindë atë për të zgjeruar koalicionin e tij qeverisës. Uashingtoni nuk duhet të detyrohet të qëndrojë në Afganistan për të mbështetur qeverinë e tij të dobët. Nëse Ghani qëndron në rrugën e duhur, Shtetet e Bashkuara mund të marrin në konsideratë një forum tjetër të tipit Bonn, ku struktura politike afgane dhe Talibanët bien dakord për një strukturë qeverisëse për të ardhmen e vendit dhe për lidershipin e ri që është i pranueshëm nga të gjitha palët.
Nevoja e vazhdueshme e Afganistanit për miliarda dollarë ndihmë amerikane dhe trajnim ushtarak dhe ndihmë, do t’i japë administratës Biden leva të vazhdueshme – dhe kjo mund të përdoret për t’u përpjekur të paktën që të mbajë një numër të kufizuar të trupave amerikane dhe të sigurojë që standardet themelore të të drejtave të njeriut të mbrohen në një kushtetutë të ardhshme. Ndërsa ata marrin më shumë përgjegjësi në qeveri, Talibanët do të kenë padyshim një fjalë për mënyrën e drejtimit të vendit, përfshirë rolin e fesë – dhe tashmë po shikojnë kthimin në një interpretim të rreptë të Islamit që ata i imponuan vendit një çerek shekulli më parë. Por administrata e Biden, me çfarëdo qeverie afgane me të cilën do të punojë, duhet gjithashtu t’i bëjë Talibanët të pranojnë që Afganistani në të ardhmen nuk mund dhe nuk do të kthehet në vitet 1990./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.
