Loja e madhe strategjike në Azi nuk është u shtarake por ekonomike.
Nga Kishore Mahbubani/ Australia, India, Japonia dhe Shtetet e Bashkuara kanë s hqetësime krejtësisht të ligjshme për Kinën. Do të jetë e p akëndshme të jetosh me një Kinë më të f uqishme. Dhe është po aq legjitime që ata të mbrohen duke bashkëpunuar në Dialogun Katërpalësh të Sigurisë, i njohur jozyrtarisht si Quad. Për fat të k eq, Quad nuk do të ndryshojë rrjedhën e historisë aziatike për dy arsye të thjeshta: Së pari, të katër vendet kanë interesa dhe d obësi të ndryshme gjeopolitike. Së dyti, dhe më thelbësisht, ata janë në një lojë të g abuar. Loja e madhe strategjike në Azi nuk është u shtarake por ekonomike. Australia është më e r rezikuara. Ekonomia e saj varet shumë nga Kina. Australianët kanë qenë krenarë për tre dekadat e tyre të jashtëzakonshme të rritjes pa recesion. Kjo ndodhi vetëm sepse Australia u bë, funksionalisht, një provincë ekonomike e Kinës: Në 2018-2019, 33 për qind e eksporteve të saj shkuan në Kinë, ndërsa vetëm 5 për qind shkuan në Shtetet e Bashkuara.
Kjo është arsyeja pse nuk ishte e mençur që Australia të g odiste publikisht Kinën duke bërë thirrje për një h etim ndërkombëtar mbi Kinën dhe COVID-19. Do të kishte qenë më e mençur dhe më e matur të bënte një thirrje të tillë privatisht. Tani Australia i ka gërmuar vetës një vrimë. E gjithë Azia po shikon me vëmendje për të parë se kush do të zmbrapset në n gërçin aktual Australi-Kinë. Në shumë mënyra, rezultati është i paracaktuar. Nëse Pekini bën hap pas, vendet e tjera mund të ndjekin Australinë duke p oshtëruar Kinën. Prandaj, në të vërtetë, Australia e ka b llokuar atë në një cep, transmeton lexo.com.al.
Dhe Kina ka mundësi të presë. Siç studiuesi australian Hugh White tha: “P roblemi për Canberran është se Kina mban shumicën e kartave. Fuqia në marrëdhëniet ndërkombëtare qëndron te vendi që mund t’i i mponojë kosto të larta një vendi tjetër me një kosto të ulët për vete. Kjo është ajo që Kina mund t’i bëjë Australisë, por [Kryeministri sustralian] Scott Morrison dhe kolegët e tij nuk duket se e kuptojnë atë”. Në mënyrë domethënëse, në nëntor 2019, ish-kryeministri Paul Keating paralajmëroi kolegët e tij australianë që Quad nuk do të funksiononte. Ai i tha Forumit Strategjik Australian se “Më gjerësisht, i ashtuquajturi ‘Katërpalësh’ nuk do funksionojë. India mbetet ambivalente në lidhje me axhendën e SHBA mbi Kinën dhe do të mbrojë çdo aktivizëm kundër Kinës. Një afrim midis Japonisë dhe Kinës është gjithashtu nën zhvillim… kështu që Japonia nuk po nënshkruan asnjë program të k ufizimit të Kinës”. Ndërsa India e ka forcuar qartë pozicionin e saj ndaj Kinës që kur Keating foli në 2019, nuk ka gjasa të bëhet një aleat i qartë i SHBA.
Japonia është gjithashtu v ulnerable, por në një mënyrë tjetër. Australia është me fat që ka fqinjë miqësorë në Shoqatën e Kombeve të Azisë Juglindore. Japonia ka vetëm fqinjë jo miqësorë: Kinën, Rusinë dhe Korenë e Jugut. Ka marrëdhënie të v ështira, madje edhe të t ensionuara, me të tre. Ajo mund të menaxhojë marrëdhënie të v ështira me Rusinë dhe Korenë e Jugut; të dy kanë ekonomi më të vogla. Por, japonezët janë shumë të vetëdijshëm se tani duhet t’i përshtaten përsëri një Kine shumë më të f uqishme. Megjithatë, ky nuk është një fenomen i ri. Me përjashtim të gjysmës së parë të shekullit të 20-të, Japonia pothuajse gjithmonë ka jetuar në paqe me fqinjin e saj më të fuqishëm, Kinën, transmeton lexo.com.al.
Siç studiuesi i Azisë Lindore Ezra Vogel shkruajti në 2019, “Asnjë vend nuk mund të krahasohet me Kinën dhe Japoninë për sa i përket kohëzgjatjes së kontaktit të tyre historik: 1,500 vjet”. Siç vuri re në librin e tij Kina dhe Japonia, të dy vendet mbajtën lidhje të thella kulturore në pjesën më të madhe të së kaluarës së tyre, por Kina, me civilizimin dhe burimet e saj të shkëlqyera, kishte epërsinë. Nëse, për shumicën e 1,500 viteve, Japonia mund të jetonte në paqe me Kinën, ajo mund t’i kthehet këtij modeli përsëri për 1000 vitet e ardhshme. Sidoqoftë, ndryshimet në marrëdhënien do të jenë shumë të lehta, me të dy palët që lëvizin gradualisht dhe me hollësi në një modus të ri. Ata nuk do të bëhen miq së shpejti, por Japonia do të sinjalizojë me hollësi se i kupton interesat thelbësore të Kinës. Po, do të ketë gunga gjatë rrugës, por Kina dhe Japonia do të mirëkuptohen ngadalë dhe në mënyrë të qëndrueshme.
India dhe Kina kanë p roblemin e kundërt. Si dy civilizime të vjetra, ata kanë jetuar gjithashtu krah për krah për mijëra vjet. Sidoqoftë, ata kishin pak kontakte të drejtpërdrejta, të mbajtura larg për shkak të Himalajeve. Fatkeqësisht, teknologjia moderne nuk i ka bërë më Himalajet të pakapërcyeshme. Prandaj kemi dhe numrin në rritje të takimeve ballë për ballë midis u shtarëve kinezë dhe indianë. Takime të tilla çojnë gjithmonë në a ksidente, njëra prej të cilave ndodhi në qershor të vitit 2020. Që nga ajo kohë, një c unami i ndjenjave anti-Kinë ka përfshirë të gjithë Indinë. Gjatë viteve të ardhshme, marrëdhëniet do të zbresin më poshtë. Orteku është shkaktuar tashmë, transmeton lexo.com.al.
Megjithatë Kina do të jetë e durueshme sepse koha po punon në favor të saj. Në vitin 1980, ekonomitë e Kinës dhe Indisë kishin të njëjtën madhësi. Deri në vitin 2020, Kina ishte rritur pesë herë më e madhe. Marrëdhënia afatgjatë midis dy fuqive gjithmonë varet, në planin afatgjatë, nga madhësia relative e dy ekonomive. Bashkimi Sovjetik humbi Luftën e Ftohtë sepse ekonomia e SHBA mund ta tejkalonte atë jashtëzakonisht shumë. Në mënyrë të ngjashme, ashtu si Shtetet e Bashkuara i paraqitën Kinës një dhuratë të madhe gjeopolitike duke u tërhequr nga marrëveshja tregtare e Partneritetit Trans-Paqësor (TPP) në 2017, India i bëri Kinës një favor të madh gjeopolitik duke mos u bashkuar me Partneritetin Ekonomik Rajonal të Përgjithshëm (RCEP).
Ekonomia është vendi ku po luhet loja e madhe. Me Shtetet e Bashkuara që qëndrojnë jashtë TPP dhe India jashtë RCEP, në rajon po evoluon një ekosistem masiv ekonomik i përqendruar tek Kina. Këtu është një statistikë për t’u menduar: Në vitin 2009, madhësia e tregut të mallrave me pakicë në Kinë ishte 1.8 trilionë dollarë krahasuar me 4 trilionë dollarë për atë treg në Shtetet e Bashkuara. Dhjetë vjet më vonë, numrat përkatës ishin 6 trilionë dollarë dhe 5,5 trilionë dollarë. Importet totale të Kinës në dekadën e ardhshme ka të ngjarë të kalojnë 22 trilion dollarë. Ashtu si tregu masiv i konsumit amerikan në vitet 1970 dhe 1980 mundi Bashkimin Sovjetik, tregu masiv dhe në rritje i konsumit kinez do të jetë përcaktuesi përfundimtar i lojës së madhe gjeopolitike.
Kjo është arsyeja pse stërvitjet detare të Quad në Oqeanin Indian nuk do të ndryshojnë rrjedhën e historisë aziatike. Me kalimin e kohës, interesat e ndryshme ekonomike dhe dobësitë historike të katër vendeve do ta bëjnë arsyetimin e Quad gjithnjë e më pak të qëndrueshëm. Këtu është një tregues kryesor: Asnjë vend tjetër aziatik – madje as aleati i fortë i SHBA, Koreja e Jugut – nuk po nxiton të bashkohet me Quad. E ardhmja e Azisë do të shkruhet me katër gërma, RCEP, dhe jo me katër germat e Quad./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.
