Nga Eugene Rumer dhe Richard Sokolsky/ Komuniteti i k on trollit të ar mëve mund të marrë frymë lehtësimi tani që Shtetet e Bashkuara dhe Rusia ranë dakord të mërkurën për të zgjatur Traktatin e Ri të Reduktimit të Ar mëve Strategjike (New START), traktati i fundit i mbetur i kont rollit të ar mëve SHBA-Rusi, për pesë vjet të tjera. Sikur Traktati, i cili kuf izon ar mët bë rthamore strategjike të vendosura në 1,550 koka, të lejohej të sk adonte, nuk do të kishte mbetur asgjë për të kuf izuar madhësinë e ars enaleve strategjike të dy vendeve. Ne duhet të shijojmë momentin ndërsa zgjat, sepse versioni i kon trollit strategjik të ar mëve që ka qenë një tipar kryesor i marrëdhënieve SHBA-Rusi – dypalësh, të bazuar në traktate, të verifikueshëm – është afër fundit të je tës së tij. Sapo përfundimi i ri i New START të skadojë pesë vjet nga tani, praktikisht nuk ka asnjë shans që një traktat tjetër i negociuar do të presë që ta pasojë atë. Mënyra të reja të menaxhimit të konk urrencës strategjike SHBA-Rusi janë të nevojshme për të adresuar jo vetëm “ekuilibrin e te rrorit” numerik, por edhe për të menaxhuar teknologji të reja që premtojnë të jenë shumë më dest abilizuese sesa epërsia e thjeshtë e njërës palë në kokat strategjike bër thamore ose ra ketat. Pe ngesat në rrugën e progresit në kon trollin e ar mëve janë politike dhe thelbësore. Së pari, politika. Zgjatja e New START u bë me marrëveshje ekzekutive në përputhje me dispozitat e Traktatit. Çdo traktat i ri do të duhej të merrte miratimin e Senatit me një shumicë prej dy të tretave. Me ndarjen 50-50 në dhomën thellësisht të polarizuar, marrja e 16 republikanëve për të mbështetur një Traktat të ri me Rusinë do të jetë një luf të – dhe kjo supozon se të gjithë demokratët do të mbështesin një traktat tjetër, i cili nuk është një përfundim i paralajmëruar. Ka edhe argumente të shëndosha thelbësore që duhet të adresohen përpara se të nënshkruhet ndonjë Traktat i ri me Rusinë. Në vitin 2019, Shtetet e Bashkuara u tërhoqën nga Traktati i Forcave Bërthamore me Distancë të Mesme (INF), i cili bënte thirrje për elim inimin e rak etave amerikane dhe ruse me rreze deri në 5,500 kilometra, sepse u vërtetua që në vitin 2014 Rusia e kishte shk elur atë. Kjo gjetje u miratua nga të gjithë aleatët e SHBA-së në NATO. Rusia e ka mo huar aku zën, transmeton lexo.com.al.
Traktati INF është zhdukur, por pyetja mbetet: A ka ma shtruar Rusia, apo Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj i kanë gabuar të gjitha? Nëse është e para, pse do të nënshkruanin Shtetet e Bashkuara një Traktat tjetër me një vend që ka thy er një gur themeli të të gjithë ndërtesës së kon trollit të ar mëve? Nëse është kjo e fundit, Shtetet e Bashkuara duhet të marrin një vështrim serioz se si monitorojnë traktatet para se të nënshkruajnë një tjetër. Disa në komunitetin e kon trollit të armëve argumentojnë se për shkak se Rusia ka mas htruar vetëm në Traktatin INF, por nuk ka mash truar në Traktatin e New START, i cili kuf izon rak etat me rreze më të gjatë, ka kuptim një Traktat i ri për të zvogëluar kategorinë e fundit të ar mëve. Kjo është si të thuash që dikujt mund t’i besohet sepse ai trad hton vetëm në poker, por jo në blackjack. Është e vështirë të imagjinohet që Senati i SHBA do të ratifikojë një tjetër Ttraktat të kon trollit të ar mëve të çdo lloji me Rusinë derisa të zgjidhet polemika e INF. Shk elja nga Rusia e një traktati tjetër madhor – kësaj here shumëpalësh – Konventa e Ar mëve Ki mike, ka të ngjarë të jetë një tjetër pikë fë rkimi në negociatat për traktatet e reja në të ardhmen. Personeli rus i sig urisë ka përdorur Novichok, një agjent i nd aluar ner vor, në dy përpjekje të njohura për v rasje vitet e fundit – kundër udhëheqësit rus të opozitës Alexei Navalny në 2020 dhe kundër ish-spiunit rus Sergei Skripal në 2018. Të dy përdorimet janë konfirmuar nga Organizata për Ndalimin e Ar mëve K imike. Ashtu si me shkeljen e saj të Traktatit INF, Rusia i ka mo huar gjithashtu këto raporte. Këto pol emika, gjithashtu, do të duhet të zgjidhen përpara se çdo administratë të mund të fitojë miratimin e Senatit për një traktat të ri të kont rollit të ar mëve. Dhe ka më shumë. Korniza ekzistuese e kon trollit të ar mëve SHBA-Rusi nuk bën asgjë për të kuf izuar garën e ar mëve në zonat që janë më kërc ënuese dhe dest abilizuese për ekuilibrin e te rrorit midis Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë, transmeton lexo.com.al.
Kuadri ekzistues ku fizon kokat stra tegjike të vendosura në mënyrë ope racionale dhe automjetet e shpërndarjes dhe përfshin një r egjim të f ortë verifikimi, i cili u ka shërbyer mirë të dy vendeve. Por ka të bëjë kryesisht me numrat, dhe jo me cilësitë të ar mëve. Si Rusia, ashtu edhe Shtetet e Bashkuara po ndjekin ar mët konvencionale me distancë të lartë me pre cizion të lartë dhe aftësitë ki bernetike dhe inteligjencës artificiale (AI) – lloji i ar mëve potenciali i fs hehtë dhe shk atërrues i të cilave ka më shumë rëndësi sesa sasia. Teknologjitë e reja po mje gullojnë gjithashtu kufijtë midis ar mëve konvencionale dhe atyre bër thamore, dhe disa aftësi kibernetike dhe AI do të jenë jashtëzakonisht të vë shtira, për të mos thënë të pamundura, për t’u verifikuar. Nëse marrëdhënia e kon trollit të ar mëve SHBA-Rusi do të vazhdojë dhe mbetet kuptimplote, të dy palët do të duhet të dalin me qasje të reja përtej traktateve të negociuara dhe re gjimeve ndërhyrëse të verifikimit. Pas tre dekadave të ambicies së pak ufizuar të pas Lu ftës së Ftohtë në ndjekjet jashtë Shteteve të Bashkuara, një koncept i ri – përmbajtja – po hyn në leksikun e politikës së jashtme të SHBA. Është koha ta zbatojmë atë edhe në kon trollin e ar mëve dhe të shqyrtojmë zbatueshmërinë e tij për të menaxhuar ekuilibrin strategjik me Rusinë. Ka shumë punë konceptuale për të bërë këtu në të dy palët, dhe ka pak prova që secila palë është e gatshme të përqafojë këtë qasje tani. Por ka prec edentë në historinë e konk urrencës midis Moskës dhe Uashingtonit që kthehen në kr izën e rak etave kubane, kur përmbajtja dhe koncesionet e ndërsjella të heshtura jo të bazuara në ndonjë traktat, u treguan thelbësore në drejtimin e marrëdhënies nga pragu i katas trofës. Shtetet e Bashkuara pranuan në heshtje për të tërhequr rak etat e saj të arm atosura bërt hamore nga Turqia për të bërë që Bashkimi Sovjetik të hiqte rak etat e saj nga Kuba në 1962. Administrata Reagan vëzhgoi kufijtë e Traktatit SALT II në vitet 1980 edhe pse Shtetet e Bashkuara nuk e ratifikuan atë pas push timit sovjetik të vitit 1979 në Afganistan, transmeton lexo.com.al.
Në të njëjtën frymë, Shtetet e Bashkuara mund të përmbahen nga vendosja e rak etave të reja tokësore në Evropë që mund të arrijnë objektiva thellë në zemrën ruse, edhe pse mund ta bëjë këtë pas pri shjes së Traktatit INF. Ka hapa të tjerë të njëanshëm që Shtetet e Bashkuara mund të marrin në konsideratë. Nëse Rusia përgjigjet, mund të jetë një hap drejt një kornize të re për menaxhimin e konku rrencës; nëse jo, ato hapa gjithmonë mund të kthehen mbrapsht. Me zgjatjen pesë-vjeçare të New START, Shtetet e Bashkuara dhe Rusia morën një pushim për të gjetur mënyra të reja për të menaxhuar konku rrencën e tyre strategjike. Ata duhet ta shfrytëzojnë këtë kohë për t’u angazhuar në një dialog të pakushtëzuar për shqyrtimin e ndryshimeve mes tyre dhe për të menduar me guxim dhe kreativitet përtej kornizës së vendosur që do të hasë në penge sat binjake të pakap ërcyeshme të erës politike dhe vjetër simit konceptual./Politico.com/Lexo.com.al/e.c.
