B eteja e Uashingtonit me Pekinin nuk është një investim apo inovacion, por një vlerë.
Nga Elise Labott/ Pasi h odhi poshtë nocionin se Kina paraqiste një k ërcënim të madh për Shtetet e Bashkuara si një kandidat, Presidenti i SHBA Joe Biden tani po e përgatit vendin për një k onkurs afatgjatë që ai e konsideron midis s fidave më të rëndësishme të Shteteve të Bashkuara. Për këtë qëllim, Biden solli në Kongres një paketë të rimëkëmbjes ekonomike që përfshin investime të mëdha në infrastrukturë, krijimin e vendeve të punës dhe prodhimin si një mbrojtje kundër përparimeve kineze në transport dhe teknologji. Investimet më të mëdha në themelin ekonomik të Shteteve të Bashkuara kanë kaluar shumë kohë dhe ka të ngjarë të forcojnë klasën e mesme – një nga premtimet kryesore të fushatës së Biden. Por nuk është e qartë se ajo do të prodhojë biletën fituese në një k onkurrencë strategjike me Kinën, e cila drejton politikën industriale nga lart poshtë në një gamë të gjerë sektorësh përmes firmave të administruara nga shteti. B eteja e Uashingtonit me Pekinin nuk është në investim apo edhe inovacion – është b etejë në bindje dhe vlera. Cilat janë parimet n xitëse të Shteteve të Bashkuara?
Javën e kaluar, në fjalimin e tij të parë të huaj si President – në Konferencën virtuale të Sigurisë së Mynihut – Biden u përpoq të shënojë aleatët e SHBA në Evropë dhe Azi në këtë k onkurs, duke u zotuar të rinovojë “avantazhet e qëndrueshme” të Shteteve të Bashkuara mbi Kinën. Kryesor midis tyre: ringjallja e aleancave të Shteteve të Bashkuara dhe ripranimi i vlerave të saj demokratike në vend ndërsa i mbron ato jashtë vendit. Për disa dekada, ato vlera ndihmuan për t’i bërë Shtetet e Bashkuara një komb unikisht të f uqishëm. Vendi doli nga L ufta e Dytë Botërore me mbiz otërim u shtarak dhe ekonomik por e shndërroi atë mb ingarkesë në një rend ndërkombëtar kryesisht dashamirës. Në vend që të p ushtonte a rmiqtë e saj, siç bëri Bashkimi Sovjetik, Shtetet e Bashkuara rindërtuan a rmiqtë e tyre të l uftës në imazhin e tyre. Vendi ndihmoi në krijimin e një komuniteti demokracish që ndanin vlerat e SHBA dhe mbronin idealet si angazhimi për liri, demokraci dhe shtetin e së drejtës. Ata u pranuan gjerësisht si përbërësit më të mirë për stabilitetin global dhe prosperitetin ekonomik – dhe qëndruan në kontrast të plotë me vizionin e paraqitur nga a rmiqtë e saj ideologjikë. Ose, siç tha ish Presidenti i SHBA Ronald Reagan se si do të mbaronte L ufta e Ftohtë: “Ne fitojmë. Ata humbasin”, transmeton lexo.com.al.
Por plotësimi i publikut mbi ato vlera demokratike dhe besimi në aftësinë e Shteteve të Bashkuara për t’i mishëruar ato, e lëre më t’i mbrojnë ato, po l ëkunden globalisht. Shoqëritë e lira po s fidohen nga forcat p opuliste në të dy anët e Oqeanit Atlantik; vetë Kapitoli i SHBA u s ulmua me d hunë muajin e kaluar nga një t urmë e n xitur nga ish Presidenti Donald Trump në një përpjekje për të p ërmbysur fitoren e Biden në zgjedhje. Shumë republikanë ende r efuzojnë të besojnë në demokracinë e tyre, vetëm një prej trashëgimive të Trump, i cili përfshinte k ampe i nternimi për emigrantët, n ënçmimin e shtypit të lirë, f yerjen e liderëve të zgjedhur në mënyrë demokratike brenda dhe jashtë vendit, dhe përqafimin e padiskutueshëm të p ushtetarëve a utoritarë, të gjitha këto duke shtuar një r efuzim sistematik të vlerave të kahershme të SHBA që mbështesnin madhështinë e vendit.
Sot, Kushtetuta e SHBA, sundimi i ligjit dhe vetë ideja e zgjedhjeve të lira janë nën s ulm nga bashkëqytetarët e saj. Angazhimi ndaj barazisë racore ka n gecur dhe kapitalizmi po humbet tërheqjen e tij. Paketa që u tregua kaq tërheqëse për botën për dekada me radhë, po s hkatërrohet ngadalë nga brenda. Dhe kjo ndihmon për të shpjeguar disa nga g oditjet e a shpra – dhe joefektivitetin – të politikës së fundit të jashtme të SHBA. Sekretari i parë i Shtetit i Trump, Rex Tillerson, paralajmëroi se k ushtëzimi i politikës së jashtme me vlera – si mbrojtja e të drejtave të njeriut – krijonte pengesa për avancimin e interesave të SHBA (gjë për të cilën senatori i n djerë John McCain iu k undërvu, “Ne jemi një vend me ndërgjegje.… Ne jemi arkitekti kryesor dhe mbrojtësi i një rendi ndërkombëtar të qeverisur nga rregulla që rrjedhin nga vlerat tona politike dhe ekonomike”). Sekretari i dytë i Shtetit i Trump, Mike Pompeo, u kthye në drejtim të kundërt, duke kërkuar të formulonte k onkurrencën e SHBA me Kinën si një l uftë ideologjike midis Marksist-Leninizmit dhe vlerave demokratike të SHBA, edhe pse veprimet e tij d obësuan aftësinë e Shteteve të Bashkuara për të projektuar ato vlera, transmeton lexo.com.al.
Por ndryshe nga L ufta e Ftohtë, k onkursi i sotëm i f uqisë së madhe nuk është një k onkurs i ideologjive k onkurruese. Liderët r evizionistë si Presidenti kinez Xi Jinping dhe Presidenti rus Vladimir Putin nuk po eksportojnë komunizëm ose vlera të çfarëdo lloji; ata bëjnë një vizion llogaritës, n acionalist, të përshkruar nga korr upsioni dhe d etyrimi, për të ushqyer ambiciet e tyre hegjemoniste. Kina nuk po ha drekën e Shteteve të Bashkuara – po e v jedh atë. V jedhja sistematike e pronës intelektuale dhe përdorimi m asiv i subvencioneve shtetërore për ulur konkurrencën, nuk është provë e inovacionit kinez, por ajo që Biden e quajti në fjalimin e tij në Mynih “a buzimet dhe detyrimet ekonomike të qeverisë kineze që rrë zojnë bazat e sistemit ekonomik ndërkombëtar”.
Dhe për të k onkurruar me Kinën, ajo që Shtetet e Bashkuara duhet të bëjnë është të mbështesin këto themele. Merrni parasysh rritjen s hpërthyese të Kinës në prodhim me kosto të ulët, e cila në fund të fundit bëri aq shumë për të m inuar k onkurrencën industriale të SHBA dhe nxiti një r eagim a nti-globalizues që ndihmoi në nxitjen e p opulizmit të bazës së Trump. Kur vende si Kina s hfrytëzuan standardet e d obëta të punës dhe mb ikëqyrjen e p apërfillshme të mjedisit, Shtetet e Bashkuara eksportuan në thelb vende pune dhe m jerimin e punëtorëve të importuar. Nëse Shtetet e Bashkuara k ufizonin që produktet e prodhuara jashtë të përdorin një zinxhir furnizimi më të qëndrueshëm – siç u bë në një farë mase me marrëveshjen e fundit tregtare SHBA-Meksikë-Kanada – atëherë produktet e prodhuara nga SHBA do të bëheshin më k onkurruese, transmeton lexo.com.al.
Në mënyrë të ngjashme, kur bëhet fjalë për inovacionin, Shtetet e Bashkuara mund dhe duhet të rizbulojnë hapjen që përcaktoi të kaluarën e saj sipërmarrëse. Në fund të ditës, Shtetet e Bashkuara ofrojnë ende një klimë shumë më tërheqëse për inovacion në ekonominë e tyre post-industriale, të bazuar në njohuri sesa vendet s htypëse si Kina. Ose, siç Biden e tha në fjalimin e tij në Mynih, Shtetet e Bashkuara duhet të “mbrojnë hapësirën, inovacionin, pronën intelektuale dhe gjenialitetin krijues që lulëzon me shkëmbimin e lirë të ideve në shoqëritë e hapura, demokratike”. Në vend që të shmanget nga studentët e huaj, siç bëri Trump – dhe siç republikanë si senatori Tom Cotton duan ende të ndalojnë të gjithë studentët kinezë të studiojnë shkencë dhe matematikë në Shtetet e Bashkuara – vendi mund t’i mirëpresë ata, dhe pastaj t’i lerë të qëndrojë pasi të përfundojnë studimet e tyre.
Ose merrni për shembull iniciativën e Rripit dhe Rrugës të Kinës, përpjekjet ambicioze të Pekinit për të eksportuar kapacitetin e tij të tepërt prodhues për të rritur ndikimin e tij ekonomik dhe politik përmes diplomacisë së çeqeve në Azi, Afrikë dhe Evropë. Zyrtarët amerikanë janë me të drejtë të s hqetësuar për “diplomacinë e k urthit të b orxheve” kineze, ku Pekini përdor b orxhe të mëdha për të nxjerrë k oncesione më të mëdha politike. Por në vend që të ofrojnë një model më tërheqës zhvillimi që përputhet me angazhimin e Shteteve të Bashkuara për qëndrueshmëri me energjinë inovative të sektorit të saj të biznesit – një formulë e propozuar kohët e fundit nga ish-senatori Jim Webb – Shtetet e Bashkuara vazhdojnë të promovojnë të njëjtin model zhvillimi që ka përdorur që nga vitet 1940, transmeton lexo.com.al.
E njëjta gjë mund të thuhet për telefonat celularë 5G, inteligjencën artificiale, teknologjitë kibernetike ose bioteknologjinë. Sekretari i Shtetit Antony Blinken e sheh botën si një b etejë midis “tekno-demokracive” dhe “tekno-a utokracive”. Ai dhe Biden duan të mbledhin atë që ata e quajnë një “ligë të demokracive” për të formuar normat e sjelljes në hapësirën kibernetike, inteligjencën artificiale dhe bioteknologjinë dhe për të ndarë kërkimin dhe teknologjinë për t’i dhënë vendeve një alternativë demokratike ndaj firmave kineze, kështu që, sipas fjalëve të Biden, teknologjia të “përdoret për të ngritur njerëzit lart, jo për t’i n gulur p oshtë”. Biden, në fjalimin e tij përurues, i nxiti Shtetet e Bashkuara që “të mos drejtojnë thjesht nga shembulli i f uqisë sonë por nga fuqia e shembullit tonë”. Kjo fillon duke forcuar institucionet e thara dhe duke rivendosur sundimin e ligjit, shtyllat e demokracisë amerikane dhe fuqinë e butë që bëri një herë – dhe mundet përsëri – duke i dhënë Shteteve të Bashkuara një avantazh k onkurrues./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.
