Qeveritë e Amerikës Latine janë pengje të l uftës për hegjemoni SHBA-Kinë

Nga Oliver Stuenkel/ Për shumicën e politikëbërësve në Amerikën Latine, mënyra më e mirë për të r eaguar ndaj t ensioneve në rritje gjeopolitike midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës është e qartë: Qëndroni neutral. Duke pasur parasysh afërsinë gjeografike të Amerikës Latine me Shtetet e Bashkuara, v arësinë në rritje ekonomike nga Kina dhe m ospëlqimin historik ndaj aleancave të gjata që k ufizojnë autonominë strategjike, udhëheqësit në të gjithë spektrin ideologjik kanë vendosur kryesisht të përqafojnë një qëndrim pragmatik dhe të mbajnë lidhje miqësore me Uashingtonin dhe Pekinit njëkohësisht. Me disa përjashtime, kjo strategji u pa të ishte kryesisht një formulë fituese gjatë viteve të kaluara. Presidenti i krahut të djathtë të Kilit, Sebastián Piñera, për shembull, u përpoq të paraqiste veten si bashkëbiseduesi më i besuar i rajonit si për ish-Presidentin e SHBA Donald Trump ashtu edhe për Presidentin kinez Xi Jinping. Mauricio Macri, ish-presidenti i qendrës së djathtë të Argjentinës dhe pasardhësi i tij i qendrës së majtë Alberto Fernández kanë gjithashtu qenë të e tur të mbajnë njëkohësisht lidhje konstruktive me Shtetet e Bashkuara dhe Kinën. Në Kolumbi, Presidenti i krahut të djathtë Iván Duque ruajti bashkëpunimin e ngushtë historik të sigurisë së Bogotas me Shtetet e Bashkuara, por bëri gjithashtu të qartë që administrata e tij nuk kishte plane për të përjashtuar paraprakisht Huawei ndërsa vendi përgatitej të ndërtonte rrjetin e tij 5G, një qëndrim i mirëpritur me siguri në Pekin.

Edhe Presidenti brazilian Jair Bolsonaro, i cili e projektoi veten si aleati më i madh i Trump gjatë disa viteve të kaluara, caktoi nënkryetarin e tij, Hamilton Mour Mo, për të mbrojtur lidhjet e Brazilit me Kinën. Së bashku me pjesën më të madhe të e shtablishmentit të politikës së jashtme të Brazilit, Mourão ka qenë prej kohësh një mbrojtës i neutralitetit pasi t ensionet midis Uashingtonit dhe Pekinit janë i ntensifikuar. Pra, edhe ndërsa Bolsonaro bëri marrëveshje me Trump – përfshirë një marrëveshje për të lehtësuar tregtinë dhe për të konsoliduar rolin e Shteteve të Bashkuara si investitor kryesor në vend, një marrëveshje bashkëpunimi hapësinor që lejon Shtetet e Bashkuara të përdorin një vend të nisjes në Brazil dhe përcaktimin e Brazili si një aleat i madh jo-anëtar i NATO-s – varësia ekonomike e vendit nga Kina u thellua ndjeshëm. Kina është tani destinacioni i pothuajse një të tretës së eksporteve të Brazilit, ndërsa vetëm rreth 10 për qind shkojnë në Shtetet e Bashkuara, blerësi i dytë më i madh i produkteve braziliane. Kina është bërë gjithashtu partneri më i rëndësishëm tregtar për Kilin, Perunë dhe Uruguajin. Në Meksikë, nga ana tjetër, Shtetet e Bashkuara mbeten partneri më i madh tregtar deri tani, edhe pse Kina ka n dërhyrë kohët e fundit. Pekini u përpoq gjithashtu të fitonte Mexico City duke premtuar të furnizonte me 35 milion vaksina COVID-19 vendin. Megjithëse tregtia me palë të treta si Bashkimi Evropian mbetet e rëndësishme për ekonomitë e Amerikës Latine, dy dekadat e fundit panë që Evropa humbi një pjesë të konsiderueshme të tregut në rajon, transmeton lexo.com.al.

Duke pasur parasysh rëndësinë e Kinës dhe Shteteve të Bashkuara për Amerikën Latine, ka kuptim që politikëbërësit do të përpiqen të mbajnë një marrëdhënie produktive me të dy. Por është e p aqartë se sa e qëndrueshme do të jetë strategjia në planin afatgjatë. Qeveritë e Amerikës Latine kanë kërkuar kryesisht që të pozicionohen mbi g rindjen ndërsa marrëdhënia diplomatike SHBA-Kinë u p ërkeqësua, duke konsoliduar në h eshtje lidhjet me të dy palët. Në 2021, megjithatë, ai neutralitet strategjik përballet me një s fidë të paparë. Pasi iu nënshtruan p resionit diplomatik nga Shtetet e Bashkuara dhe Kina gjatë viteve të fundit, shumë qeveri të Amerikës Latine do të duhet të vendosin përfundimisht nëse do të lejojnë Huawei të sigurojë pajisje për ndërtimin e rrjeteve të tyre 5G. Kjo e nxjerr në pah firmën kineze, e cila ka një prani të gjatë në tregjet kryesore të Amerikës Latine, drejtpërdrejt kundër k onkurrentëve të mbështetur nga SHBA – dhe nuk do të ketë akomodim të kënaqshëm për të dy palët.

Në të gjithë rajonin, teknologjia 5G dhe roli i Huawei kanë hyrë gjithnjë e më shumë në debatin publik gjatë dy viteve të fundit, i formuar si nga p aralajmërimet e shpeshta të SHBA në lidhje me Huawei dhe mvohimet e përsëritura të Pekinit të pvretendimeve se kompania kineze e telekomunikacionit do të ndihmonte Kinën të svpiunonte qytetarët dhe qeveritë e Amerikës Latine. Ndërsa qeveria amerikane rriti k ërcënimet e saj të p aqarta të përcaktuara në lidhje me “pasojat” nëse vendet e Amerikës Latine nuk ndalojnë Huawei nga rrjetet e tyre dhe nuk zgjedhnin teknologjinë perëndimore, diplomatët kinezë filluan të h idheshin në d ulm kundër Shteteve të Bashkuara; Ambasadori i Kinës në Kili, Xu Bu, a kuzoi ish Sekretarin e Shtetit të SHBA Mike Pompeo se kishte “humbur mendjen” pasi ish-sekretari s ulmoi Huawei gjatë një vizite në Kili në vitin 2019. Themeluesi i Huawei Ren Zhengfei tha gjatë një interviste me një gazetë braziliane se “Shtetet e Bashkuara e trajtojnë Amerikën Latine si oborrin e shtëpisë së tyre… qëllimi ynë është të ndihmojmë Amerikën Latine të dalë nga ky k urth dhe të ruajë sovranitetin e secilit vend”, transmeton lexo.com.al.

Pavarësisht se cilën palë qeveritë e Amerikës Latine do të mbështesin përfundimisht, ajo do të d ëmtojë në mënyrë të pashmangshme njërën nga dy marrëdhëniet e tyre më të rëndësishme gjeopolitike. Disa vende e kanë bërë të qartë se ata do të kalojnë thjesht në krah të ofertuesit më të lartë – por edhe kjo llogaritje mund të zbutet nga përparësitë diplomatike. Në Ekuador, për shembull, Korporata Ndërkombëtare e Financave e Zhvillimit të SHBA negocioi një marrëveshje kornizë që përfshinte ndihmën në Quito për të shlyer miliarda dollarë hua ndaj Kinës në këmbim të p ërjashtimit të Huawei nga rrjetet e telekomit të Ekuadorit, por marrëveshja është k ritikuar që nga muaji i kaluar. Në Brazil, administrata e Trump e bindi Bolsonaro të bashkohej me Rrjetin e Pastër të udhëhequr nga SHBA, një iniciativë për të përjashtuar Huawei që deri më tani përfshin më shumë se 50 vende, por në një prapaktheu p oshtëruese, Bolsonaro zbuti më vonë r etorikën e tij kundër kompanisë kineze të telekomunikacionit dhe vendosi për të mos k ufizuar rolin e Huawei në Brazil në atë që u pa si një përpjekje për të shmangur vonesat në shpërndarjen e vaksinave të prodhuara kineze COVID-19. Meksika përballet me p resione të ngjashme. Megjithëse Presidenti Andrés Manuel López Obrador nuk është bashkuar me nismën e Rrjetit të Pastër të SHBA-së deri më tani – përveç Brazilit, vetëm Ekuadori dhe Republika Dominikane e kanë bërë këtë në rajon – Shtetet e Bashkuara kanë leva të konsiderueshme mbi Meksikën duke pasur parasysh v arësinë shumë më të madhe ekonomike të vendit në Shtetet e Bashkuara. Republika Dominikane vendosi gjithashtu të tërhiqej më vonë.

Paraguai, nga ana e saj, ka zgjedhur një kompromis disi të veçantë midis Uashingtonit dhe Pekinit. Megjithëse mban lidhje të plota diplomatike me Tajvanin, importon më shumë nga Kina sesa nga kudo tjetër, dhe qeveria në Asunción mendohet se favorizon fuqimisht punën me Huawei në prezantimin e saj 5G, kryesisht për shkak të çmimeve të saj konkurruese në krahasim me r ivalët e saj kryesorë. Vendimet e marra tani mund të ngjyrosin marrëdhëniet për dekada. Debati rreth kontratave fillestare të ndërtimit 5G është thjesht pika fillestare e një b llokimi më të gjerë. Shtetet e Bashkuara dhe Kina janë në rrugën e duhur për të ndërtuar sferat e tyre përkatëse teknologjike të ndikimit me standarde të ndryshme teknologjike jo vetëm për 5G por edhe në lidhje me çdo risi teknologjike që pason, të tilla si inteligjenca artificiale dhe llogaritja kuantike. Huawei ka paraqitur më shumë patenta standarde thelbësore për 5G se çdo kompani tjetër e lidhur me 5G. Dhe Kina i paraqet më shumë dokumente teknike Bashkimit Ndërkombëtar të Telekomunikacionit – i cili shërben si bazë për debate rreth standardeve të reja – se çdo komb tjetër, një lëvizje e parë si një përpjekje për të ndërkombëtarizuar standardet e veta dhe për t’i bërë kompanitë e saj më k onkurruese, transmeton lexo.com.al.

Përgjigja e SHBA – duke kërkuar të i zolojë Huawei dhe të promovojë standardet e veta – ka ngritur s hqetësime në lidhje me pasojat n egative të dy sferave të ndara teknologjike. Në vitin 2019, në raportin e tij vjetor përpara hapjes së Debatit të 74-të të Përgjithshëm të Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, Sekretari i Përgjithshëm i OKB António Guterres tha se kishte f rikë nga “mundësia e një f rakture të madhe: bota duke u n darë në dysh me dy ekonomitë më të mëdha në botë duke krijuar dy botë të ndara dhe k onkurruese, secila me monedhën e tyre m bizotëruese, rregullat e tregtisë dhe ato financiare, kapacitetet e tyre të internetit dhe inteligjencës artificiale dhe strategjitë e tyre të zero-sum gjeopolitike dhe u shtarake”. Kjo duket se do të ndodhë. Ndoshta edhe më k eq për Amerikën Latine në veçanti, është e mundur që kombet e rajonit të zgjedhin të bashkohen në sfera të ndryshme, të cilat mund t’i bëjnë teknologjitë e tyre kryesisht të p apajtueshme më tej. Amerika Latine ka paguar tashmë një çmim të r ëndë për pamundësinë e saj për të trajtuar bashkërisht s fidat siç janë k rimi ndërkombëtar, k rizat e refugjatëve dhe përgjigjet jo koherente ndaj k rizave politike. Megjithatë, numri gjeopolitik i vendimeve të ndryshme për 5G mund të jetë akoma më i madh, duke krijuar p engesa të pakthyeshme për bashkëpunim më të madh rajonal në të ardhmen. Mbi të gjitha, një pjesë e konsiderueshme e ekonomisë globale do të lidhet me teknologjitë e reja – nga makinat autonome dhe dronët e përdorur për transport dhe l uftë deri te komunikimi dhe financa globale – dhe të gjithë ata do t’i n ënshtrohen rregullave të reja të l uftës në zhvillim të teknologjisë.

Megjithëse industria globale e teknologjisë do të jetë më e ekspozuara, sektorët e tjerë do të ndiejnë d himbjen gjithashtu. K ufizimet në rritje për firmat teknologjike kanë d epërtuar shpejt në fusha të tjera të lidhura: K ufizime më të gjera në financimin e bankave dhe kapitaleve të sipërmarrjes po shfaqen tashmë, një trend që do të rritet në mënyrë të pashmangshme për të përfshirë industri të tjera. Për shembull, nga Shtetet e Bashkuara mund të pritet të marrin në konsideratë k ufizimin e ndarjes së inteligjencës me vendet e Amerikës Latine që përdorin teknologjinë Huawei, një veprim që mund të ndikojë në l uftën e forcave të sigurisë kundër k arteleve të f uqishme të d rogës në rajon. Pasi Kili filloi ankandin e saj për 5G në vitin 2020 pa ndaluar Huawei të furnizonte me përbërës, shumica e vendeve të Amerikës Latine janë tani në procesin e përcaktimit të rregullave të proceseve të tyre të tenderit. Të vetëdijshëm për r eagimin e mundshëm të vendimeve të tyre në lidhje me Pekinin ose Uashingtonin, qeveritë ka të ngjarë ose të përpiqen të përfshijnë p aralajmërime – për shembull, duke mos ndaluar furnizuesit kinezë, por duke krijuar mekanizma m onitorimi në një përpjekje për të qetësuar Uashingtonin – ose përpjekje për të negociuar mbështetje bujare financiare nga Uashingtoni në këmbim të k ufizimit ose n dalimit të plotë të Huawei. Çfarëdo që ata të vendosin, kjo do të ketë p asoja të mëdha jo vetëm për kombet individuale, por për Amerikën Latine si një e tërë./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.