Një lëvizje në rritje dëshiron që s hkatërrimi i mjedisit të trajtohet si g jenocid dhe k rim kundër njerëzimit.
Në g jyqet e Nuremberg-ut, të cilat filluan në 20 nëntor 1945, forcat aleate ndoqën n azistët kryesorë për m izoritë e kryera gjatë H olokaustit dhe l uftës së dytë botërore. Midis a kuzave kundër tyre ishte diçka që, vetëm katër vjet më parë, Winston Churchill e kishte quajtur “një k rim pa emër”: g jenocid, s hkatërrim i qëllimshëm i një grupi njerëzish. Termi, dhe një konventë kundër tij, u miratuan zyrtarisht nga Kombet e Bashkuara. Gjysmë shekulli më vonë, ai u bë një nga katër k rimet e d ënueshme nga Gjykata P enale Ndërkombëtare (së bashku me k rimet kundër n jerëzimit, k rimet e l uftës dhe k rimin e a gresionit). Tani, ka një n xitje për të përmendur një koncept tjetër si një k rim ndërkombëtar – s hkatërrimi i ekosistemeve dhe mjedisit, i njohur gjithashtu si “ekocid”.
Në nëntor të vitit të kaluar, një grup avokatësh ndërkombëtarë u angazhuan për të përcaktuar zyrtarisht ekocidin. Paneli – i cili bashkëkryesohet nga Philippe Sands, një avokat i cili është paraqitur para ICC dhe Gjykatës Evropiane të Drejtësisë dhe ka shkruar një libër rreth sjelljes së n azistëve para drejtësisë, dhe Dior Fall Sow, një ish-prokuror ndërkombëtar i OKB – do të publikojnë draft përcaktimin në qershor. Pas kësaj, ata shpresojnë, se do të propozohet dhe përfundimisht do të miratohet si një ndryshim në Statutin e Romës, i cili rregullon funksionimin e ICC. Nëse ndodh kjo, ekocidi do të jetë i ndjeshëm ndaj të gjitha z hgënjimeve dhe k ufizimeve që mundojnë përpjekjet për të ndaluar k rimet e tjera ndërkombëtare. Por kjo mund të shënojë gjithashtu një pikë kthese në atë se si kuptohet marrëdhënia midis njerëzve dhe botës natyrore, transmeton lexo.com.al.
Që d ëmtimi i mjedisit mund të k ufizohet përmes ligjit p enal ndërkombëtar nuk është një ide e re. Disa studiues kanë s hfrytëzuar faktin që konventa e g jenocidit e OKB ndalon “m inimin e qëllimshëm” të grupit të s ulmuar përmes “kushteve të jetës të llogaritura për të sjellë s hkatërrimin e tij fizik”. Ata argumentojnë se kjo mund të përfshijë shkatërrimin e ekosistemeve në të cilat mbështetet grupi. Në 1972, në Konferencën e OKB për Mjedisin në Stokholm, Olof Palme, asokohe Kryeministër i Suedisë, a kuzoi qeverinë Amerikane për “ekocid” mbi përdorimin e saj të Agjentit Portokalli, një herbicid i përdorur për të zhveshur pyjet dhe tharë të korrat, në Vietnam, duke lënë pjesë të mëdha të tokës të shkreta. Drafte të hershme të Statutit të Romës përfshinin k rime të “d ëmtimit të r ëndë mjedisor” por këto në fund të fundit nuk u miratuan, përveç një dispozite të hollë nën k rimet e l uftës që ndalon “teknikat e modifikimit të mjedisit”, si Agjenti Portokalli, që kanë “efekte të rënda”.
Fushata pasuese për të pranuar ekocidin si një k rim ndërkombëtar ishte kryesisht puna e Polly Higgins, një avokate dhe aktiviste e cili vdiq në vitin 2019. Në 2010 Higgins loboi në komisionin ligjor të OKB për të bërë ekocidin – të cilin ajo e përcaktoi si “s hkatërrim i gjerë, dëm ndaj ose humbje të ekosistemit(eve) të një territori të caktuar”- k rimi i pestë kundër paqes. Megjithëse nuk pranoi, ICC ra më pas dakord të shqyrtojë rastet e s hkatërrimit të mjedisit si “k rime kundër njerëzimit”, me kusht që ato të kishin një ndikim mjaft të d ëmshëm mbi njerëzit që jetonin brenda një zone (Në fillim të këtij viti, një rast i tillë u paraqit në Hagë nga udhëheqësit indigjenë kundër Jair Bolsonaro, Presidenti të Brazilit, për shpyllëzimet në Amazon. ICC po e konsideron atë). Higgins themeloi gjithashtu bashkë Fondacionin Stop Ecocide, një OJQ, e cila ka vazhduar të avokojë që nga v dekja e saj për njohjen e ekocidit si një k rim ndërkombëtar dhe i cili mblodhi panelin ligjor që aktualisht po harton një përkufizim, transmeton lexo.com.al.
Të gjitha k rimet e mbikëqyrura nga ICC përqendrohen në mbrojtjen e njerëzve. Shumica e përpjekjeve për të përfshirë d ëmtimin e mjedisit në të drejtën p enale ndërkombëtare kanë qenë në mënyrë të ngjashme antropocentrike, duke e lidhur statusin e ekosistemeve me përfitimet që u japin njerëzve që mbështeten tek ata për shtëpi, jetesë ose ushqim. Z. Sands mendon se ekocidi duhet të përcaktohet nga nevoja për të mbrojtur mjedisin si një qëllim në vetvete. Kjo do të kërkonte që ajo të ketë bazën e saj të pavarur si një k rim i ri, në vend se të jetë i prerë nga k rimi ekzistues. Megjithëse nuk flet për grupin, vendimi i të cilit duhet të merret së bashku, z. Sands shpreson që të tjerët të ndihen ngjashëm për këtë. Ai thotë se “Kuptimi im është se ekziston një njohje e gjerë që supozimet e vjetra antropocentrike mund të duhet të hidhen në njërën anë nëse drejtësia duhet të vihet me të vërtetë, dhe mjedisit ti jepet një shkallë e drejtë mbrojtjeje”.
Çdo ndryshim i Statutit të Romës duhet të propozohet nga një prej vendeve që e nënshkruan atë, pastaj të miratohet nga dy të tretat e të tjerëve. Vanuatu dhe Maldivet, të dy vende të ulëta arkipelagjike të k ërcënuara shumë nga ndryshimi i klimës, kanë shprehur interes për të paraqitur një ndryshim të tillë. Franca dhe Belgjika kanë premtuar mbështetje diplomatike. Z. Sands beson se vetëdija në rritje e mjedisit në botë dhe p resioni i publikut mbi politikanët, do të sjellë që edhe vende të tjera të ndjekin shembullin. Por konsensusi i kërkuar është i pakapshëm./TheEconomist/Lexo.com.al/e.c.
