ANALIZA/ Amerika do të fitojë vetëm kur r egjimi i Kinës të dështojë

Ka dy rezultate të mundshme në konkurrencën SHBA-Kinë, por Uashingtoni duhet të përgatitet për një më të t razuar.

Nga Zack Cooper, Hal Brands/ K onkurrenca midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës ka filluar, por si do të përfundojë? Ekziston një konsensus dy-partiak që marrëdhëniet sino-amerikane do të përcaktohen kryesisht nga r ivaliteti në rajone të shumëfishta dhe dimensionet e ndërtimit të shtetit për vitet që vijnë. Megjithatë, ka pak qartësi në atë që udhëheqësit amerikanë shpresojnë të ndodhë pas kësaj. Uashingtoni ka pranuar realitetin e k onkurrencës pa identifikuar një teori të fitores. Nuk mungojnë sugjerimet, por udhëheqësit amerikanë ende nuk kanë artikuluar sesi kjo garë do të çojë në diçka tjetër përveç t ensionit dhe rr ezikut të pafund. Në disa pika, administrata e Trump argumentoi se r ivaliteti me Kinën ishte shkaktuar nga natyra e Partisë Komuniste, duke nënkuptuar që r ivaliteti do të zgjaste për aq kohë sa dhe r egjimi. Megjithatë, administrata këmbënguli gjithashtu, në mënyrë k onfuze, se qasja e saj nuk ishte e bazuar “në një përpjekje për të ndryshuar modelin e qeverisjes së brendshme të PRC”. Në mënyrë të ngjashme, administrata e Biden ka pranuar k onkurrencën strategjike me Kinën – “k onkurrencë e kstreme”, siç e formuloi presidenti – pa sqaruar publikisht se si kjo k onkurrencë mund të zgjidhet përfundimisht.

Ka shumë rezultate të mundshme në k onkurencën sino-amerikane, nga skenari që Shtetet e Bashkuara i japin Kinës një sferë ndikimi, tek akomodimi reciprok, k olapsi kinez, dhe një k onflikt global s hkatërrues. Megjithatë, nëse qëllimi i k onkurrencës është të sigurojë një paqe më të mirë pa l uftë, atëherë shtrohet pyetja kryesore nëse Shtetet e Bashkuara mund ta arrijnë këtë rezultat duke ndryshuar mendjen e udhëheqësve kinezë – duke i bindur ata se zgjerimi dhe a gresivizimi është i kotë – ose nëse do të kërkojë rënie të fuqisë kineze ose rënie të Partisë Komuniste Kineze. Me pak fjalë, a mund të çojnë t ensionet sino-amerikane në bashkëjetesë k onkurruese? Apo duhet që ky r ivalitet të kulmojë në d ështimin e r egjimit përmes d obësimit ose evolucionit politik të s fiduesit të Shteteve të Bashkuara? Zyrtarët amerikanë sigurisht duhet të shpresojnë në rezultatin e parë, por ata ndoshta duhet të përgatiten për të dytin, transmeton lexo.com.al.

Mbështetësit e bashkëjetesës k onkurruese besojnë se Shtetet e Bashkuara mund të ndryshojnë përfundimisht mendjen e udhëheqësve kinezë, duke i bindur ata të mos kërkojnë epërsi rajonale dhe të mos prishin rendin ndërkombëtar të udhëhequr nga SHBA në Azi dhe më gjerë. Shpresa është që nëse Shtetet e Bashkuara demonstrojnë, për një periudhë prej vitesh, se mund të mbajnë një ekuilibër të favorshëm të fuqisë në Paqësorin Perëndimor, të ruajnë avantazhet e saj kryesore ekonomike dhe teknologjike dhe të mbledhin koalicione shtetërore të mbivendosura për të respektuar rregullat dhe normat kryesore, atëherë Pekini mund të miratojë politika më pak l uftarake (dhe vetë-s hkatërruese). Në secilin rast, marrëdhëniet SHBA-Kinë nuk do të bëhen domosdoshmërisht harmonike; do të kishte akoma elementë të k onkurrencës u shtarake, gjeopolitike, ekonomike, teknologjike dhe diplomatike. Por Pekini do të zvogëlojë mprehtësinë e s fidës së tij, veçanërisht në çështje – të tilla si Tajvani dhe struktura e aleancës së SHBA-së në Azinë Lindore – ku interesat jetike të SHBA-së janë në rr ezik. Qëllimi, qoftë i kodifikuar nga një marrëveshje diplomatike apo i arritur thjesht në mënyrë implicite, do të ishte një marrëdhënie më e qëndrueshme ku zvogëlohet rr eziku i k onfliktit, ruhen interesat kryesore strategjike të Shteteve të Bashkuara dhe zonat e bashkëpunimit të mundshëm zgjerohen gradualisht.

Kjo teori k onkurruese e bashkëjetesës përditëson, por nuk e hedh poshtë, logjikën e politikës së SHBA ndaj Kinës në epokën e pas L uftës së Ftohtë. Ajo qëndron se Uashingtoni ende mund të formësojë me sukses sjelljen e Pekinit përmes përzierjes së duhur të stimujve, megjithëse do të duhet të mbështetet më shumë në p resionin kolektiv dhe më pak në nxitjet pozitive. Ai ruan shpresën se Partia Komuniste Kineze mund të zbutet me kalimin e kohës: Edhe nëse Presidenti kinez Xi Jinping ka zgjedhur k onfrontimin, mbase pasuesit e tij do të jenë më të moderuar. Kështu që kjo qasje mbështetet në diplomacinë efektive sino-amerikane, jo vetëm për të shmangur l uftën dhe për të identifikuar mundësitë për bashkëpunim afatshkurtër, por edhe për të shqyrtuar mundësinë e një mënyre më afatgjatë të jetës. Kjo qasje është tërheqëse sepse ofron mundësinë e suksesit strategjik pa rënien e njërit prej protagonistëve. Megjithatë, ajo ngre një sërë pyetjesh. A tregon fakti që Pekini është bërë kaq shtytës, jo vetëm në rajon por edhe globalisht, se çdo zbutje e politikave ndaj Kinës mund të jetë shumë vite në të ardhmen? Në të vërtetë, nëse Xi mban pushtetin për aq kohë sa bëri Kryetari Mao Ce Dun – deri në moshën 82 vjeç – atëherë një udhëheqje post-Xi nuk do të shfaqej më shpejt deri në vitin 2035. Përveç kësaj, si do ta dinin Shtetet e Bashkuara nëse Partia Komuniste Kineze do të merrte një vendim strategjik për të ulur planet e saj gjeopolitike në krahasim me një vendim taktik për të ulur përkohësisht t ensionet me shpresën e ndarjes së k undërshtarëve të saj? Mbi të gjitha, kjo është shpesh ajo që udhëheqësit sovjetikë kishin në mendje kur flisnin për “bashkëjetesën paqësore” dhe përpiqeshin të ulnin t ensionet në vitet 1950 dhe më pas. Partia Komuniste Kineze mund të mos jetë më Marksiste, por trashëgon nga e njëjta traditë Leniniste m ashtrimet strategjike, t urbullimin e qëllimeve dhe artefektet e tjera si mjete thelbësore të r ivalitetit gjeopolitik, transmeton lexo.com.al.

Atëherë ekziston edhe p roblemi më i madh me këtë qasje: Mund të mos pasqyrojë realitetin e l uftës në të cilën janë përfshirë Shtetet e Bashkuara. Bashkëjetesa ko nkurruese thotë se r ivaliteti midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës është i a shpër, por jo i pandryshueshëm. Me fjalë të tjera, një Kinë e fuqishme e udhëhequr nga Partia Komuniste mund të pajtohet përfundimisht me një rend botëror ku Shtetet e Bashkuara, aleatët dhe partnerët e saj dhe vlerat e saj demokratike mbeten mb izotëruese. Megjithatë, çfarë ndodh nëse ky besim është iluziv sepse r ivaliteti është në të vërtetë më thelbësor? Po nëse Partia Komuniste Kineze dëshiron një rishikim më të hollësishëm të sistemit ndërkombëtar, pjesërisht sepse percepton një sistem të udhëhequr nga një superfuqi demokratike dhe premisë mbi epërsinë e vlerave demokratike si një k ërcënim e kzistencial për m bijetesën e saj? Megjithëse t ensionet sino-amerikane kanë arritur kulmin nën Xi, Rush Doshi, drejtori i Brookings China Strategy Initiative, ka treguar se këto t ensione pasqyrojnë diçka më të thellë sesa ambiciet e mëdha të një burri të vetëm shteti. Zyrtarët kryesorë kinezë kanë pohuar publikisht pikëpamjen e partisë se Shtetet e Bashkuara kanë qenë gjithmonë të angazhuara për të m inuar r egjimin komunist. Nadège Rolland, një anëtar i vjetër në Byronë Kombëtare të Kërkimeve Aziatike, sugjeron që partia do të ketë vështirësi të jashtëzakonshme të pajtojë veten me një rend ndërkombëtar, parimet liberale të të cilit bien drejtpërdrejt ndesh me rregullin e brendshëm j oliberal të qeverisë. Edhe në fillim të viteve 1990, në agimin e politikës së angazhimit pas L uftës së Ftohtë, zyrtarët u shtarakë kinezë argumentuan se kontrasti midis sistemeve të qeverisjes së SHBA dhe Kinës e bëri “të pamundur përmirësimin thelbësor të marrëdhënieve sino-amerikane”. Përgjatë viteve 1990 dhe 2000, Pekini ndoqi një strategji të fuqisë “të butë” ndaj Shteteve të Bashkuara, duke vendosur kushtet për lëvizjen e Kinës “më afër qendrës së skenës botërore”, siç ka deklaruar Xi.

Duke lënë mënjanë retorikën win-win, Partia Komuniste Kineze drejtohet nga një mendim i zero-sum game. Kjo është shenjë e k eqe për perspektivën e një akomodimi strategjik afatgjatë. Për më tepër, sjellja gjithnjë e më s htrënguese e partisë gjatë viteve të fundit, k rimet e saj të tm errshme kundër popullsisë së saj ujgure dhe sjellja e saj krejtësisht e p apërgjegjshme në fillim të pandemisë COVID-19, demonstrojnë se sa në thelb ndryshon koncepti i r egjimit ndaj interesit personal nga çdo gjë e pranueshme për Shtetet e Bashkuara dhe demokracitë e tjera liberale. Shkurtimisht, Shtetet e Bashkuara duhet të llogarisin me mundësinë që a ntagonizmi akut sino-amerikan të vazhdojë për aq kohë sa një Kinë e fuqishme qeveriset nga Partia Komuniste Kineze. Nëse ndodh kështu, atëherë mund të jetë naive të mendosh se pas një periudhë të gjatë të k onkurrencës së f uqishme nga Shtetet e Bashkuara do të sillte një zbutje të Partisë Komuniste Kineze. Në vend të kësaj, r ivaliteti mund të vazhdojë në një formë mjaft i ntensive derisa partia të humbasë aftësinë e saj për ta ndjekur më tej. Kjo mund të ndodhë për shkak të një rënieje të fuqisë kineze ose një ndryshimi thelbësor në natyrën e r egjimit në pushtet. Në këtë skenar, teoria e fitores së Shteteve të Bashkuara fillon të duket e ngjashme me atë të ofruar nga përmbajtja gjatë L uftës së Ftohtë, kur historiani George Kennan argumentoi se Sovjetikët “prisnin me padurim një d uel me një kohëzgjatje të pafund” dhe Shtetet e Bashkuara duhet të përgatiten në përputhje me rrethanat. Në këtë rast, k onkurrenca nuk do të ishte një urë relativisht e shkurtër për një marrëdhënie më të qëndrueshme, më pak a rmiqësore, por më tepër një urë më e gjatë për k olapsin e fuqisë së Kinës ose transformimin e qeverisë së saj, transmeton lexo.com.al.

Sipas kësaj teorie të d ështimit të regjimit, ajo që përfundimisht do t’i japë fund k onkurrencës sino-amerikane është efekti i akumuluar i  streseve të thella të brendshme me të cilat përballet Kina, të kombinuara me një r ezistencë të jashtme të qëndrueshme. Nëse Shtetet e Bashkuara dhe aleatët dhe partnerët e saj janë të suksesshëm në kontrollimin e madhësisë së Kinës, atëherë kombinimi i ngadalësimit të rritjes ekonomike, një flluskë b orxhi në rritje, një k atastrofë demografike me lëvizje të ngadaltë dhe s trese të tjera të brendshme mund të çojnë në një rënie të dukshme të aftësisë së Kinës për të s fiduar rendin ndërkombëtar. Në një botë të tillë, a rmiqësia e Pekinit ndaj Uashingtonit mund të bëhet më pak p roblematike strategjikisht, edhe nëse a rmiqësia vazhdon. Përndryshe, të njëjtat p resione mund të çojnë përfundimisht në një evolucion në qeverisjen kineze, qoftë drejt demokracisë ose thjesht një forme më pak a gresive të a utokracisë. Në secilin rast, detyra kryesore e Shteteve të Bashkuara do të ishte të mbanin vijën gjeopolitikisht për aq kohë sa duhet që këto procese të brendshme të shpalosen. Shtetet e Bashkuara mund të kërkojnë gjithashtu të përshpejtojnë margjinalisht rënien e partisë duke shfaqur p engesat e saj ose duke k ufizuar hyrjen në disa teknologji kryesore, të cilat do të pengonin rritjen ekonomike dhe do të komplikonin konsolidimin e një shteti të sigurisë kineze të teknologjisë së lartë.

Këto janë receta të z ymta, pikërisht sepse skenari i d ështimit të re gjimit i bën jehonë një përvoje – L uftës së Ftohtë – që pothuajse askush nuk dëshiron ta jetojë përsëri. Teoria e d ështimit të r egjimit ngre gjithashtu disa pyetje serioze. Një Parti Komuniste Kineze që ka f rikë se pushteti ose kontrolli i saj po rrëshqet mund të bëhet më a gresive në një periudhë të afërt. Përdorimi i përbashkët i masave s ulmuese për të rritur te nsionet mbi atë r egjim mund të rrisë gjithashtu t ensionet dhe rr eziqet në marrëdhëniet dypalëshe. Dhe në mënyrë k ritike, është e paqartë nëse kombinimi i re zistencës dhe p resionit të jashtëm do të shpejtojë rënien e Partisë Komuniste Kineze në vend që ta ndihmonte pa dashje atë të mbajë kontrollin duke nxitur n acionalizmin kinez. Duke thënë këtë, kjo qasje nuk është aq r adikale sa mund të tingëllojë. Ajo nuk duhet të përfshijë promovimin aktiv të ndryshimit të r egjimit më shumë sesa strategjia e L uftës së Ftohtë e Shteteve të Bashkuara që kërkonte në mënyrë aktive për të p ërmbysur Partinë Komuniste të Bashkimit Sovjetik. Thjesht përfshin pranimin se natyra e Partisë Komuniste Kineze imponon k ufizime të r ënda për natyrën se sa marrëdhënia mund të përmirësohet për sa kohë që partia mban pushtetin. Kjo qasje nuk kërkon gjithashtu b raktisjen e diplomacisë më shumë sesa L ufta e Ftohtë përjashtoi bashkëpunimin për kontrollin e a rmëve, çrr ënjosjen e lisë, ose pranimin e heshtur të mekanizmave stabilizues. Por kjo pikëpamje thotë se diplomacia nuk mund të zgjidhë thelbësisht k onkurrencën, në mungesë të ndryshimeve më të thella brenda Kinës, transmeton lexo.com.al.

Pse duhet që Shtetet e Bashkuara të harxhojnë kohë duke menduar për një teori afatgjatë të fitores në një konkurs që sapo po fillon? Duke pasur parasysh se sa dobët po shkon ajo k onkurrencë në fusha të caktuara kryesore, mund të jetë joshëse të përqendrohesh në gjetjen e mënyrës së trajtimit të Kinës në këtu dhe tani, ndërsa shtyn debatet intelektuale për të ardhmen e largët. Ndoshta, Shtetet e Bashkuara duhet thjesht të merren me biznesin e menaxhimit të p roblemit sesa të përpiqen të përcaktojnë se si ta zgjidhin atë. Por mos identifikimi i një ekuilibri të dëshiruar për k onkurrencën SHBA-Kinë do të ishte një g abim. Strategjia përfshin përcaktimin se si veprimet e ndërmarra sot do të kontribuojnë në realizimin e objektivave më të largëta. Teori të ndryshme të fitores mund të prodhojnë konceptime të ndryshme për rolin që diplomacia bilaterale dhe p resioni su lmues duhet të luajnë në SHBA. Për më tepër, nëse nuk e dimë rezultatin që dëshirojmë, si mund ta masim efektivitetin e qasjeve tona të politikave? Dhe nëse r ivaliteti me Kinën është me të vërtetë s fida themelore për strategjinë e SHBA sot, atëherë për sa kohë do të tolerojnë qytetarët e SHBA veprime të kushtueshme pa e ditur objektivin e tyre përfundimtar? Është e vështirë të thuash me siguri se cila teori e fitores është analitikisht superiore, por bilanci i provave mbështet teorinë më p esimiste të diskutuar këtu – që k onkurrenca duhet të shihet si një urë për ndryshimet afatgjata në fuqinë kineze ose në mënyrën se si qeveriset Kina.

Kjo është një pamje relativisht e err ët e vendit ku mund të shkojë k onkurrenca sino-amerikane. Megjithatë, nëse r ivaliteti është aq thelbësor sa duket se mendojnë udhëheqësit e Partisë Komuniste Kineze dhe nëse ambiciet kineze janë aq të gjera sa kanë dokumentuar një numër në rritje i sinologëve, atëherë ajo pikëpamje mund të jetë edhe më reale. Ky përfundim çon, megjithatë, në një p roblem të fundit: Për momentin, teoria e fitores që mbahet së bashku në mënyrë analitike mund të mos jetë teoria e fitores që mban më së miri koalicionin anti-Kinë së bashku diplomatikisht. Një strategji shumëpalëshe e p resionit kolektiv është e nevojshme për të d emonstruar durim dhe vendosmëri ndaj Pekinit. Kjo kërkon mbledhjen e koalicioneve të dallueshme, por të mbivendosura për të balancuar fuqinë e Pekinit u shtarakisht, ekonomikisht, teknologjikisht dhe ideologjikisht. Deri më tani, detyra e mbledhjes së këtyre koalicioneve ka qenë e k omplikuar nga fakti se shumë aleatë dhe partnerë të SHBA-së në Azi, Evropë dhe gjetkë ende po kërkojnë të shmangin një zgjedhje zero-sum midis Uashingtonit dhe Pekinit. Pak prej këtyre vendeve do të mirëpresin një strategji të SHBA-së të parashikuar në mënyrë të qartë mbi d ështimin e r egjimit; në fakt, vetëm duke folur për këtë qasje në publik, mund ta bëjë më të vështirë mbledhjen e koalicioneve të nevojshme për të përmbushur s fidën e Kinës. Prandaj, nuk është për t’u habitur që ka mbetur kaq shumë paqartësi në vlerësimet e SHBA-së se ku po shkon r ivaliteti, sepse kërkesat e qartësisë analitike duken në kundërshtim – tani për tani, të paktën – me kërkesat e efikasitetit diplomatik, transmeton lexo.com.al.

Nuk ka zgjidhje të lehtë për këtë enigmë. Përfundimisht, qeveria amerikane duhet të jetë e sinqertë në lidhje me strategjinë e saj ndaj Kinës: Nuk ka asnjë mënyrë për të mbledhur angazhimin e brendshëm dhe burimet e nevojshme për të pasur sukses nëse zyrtarët amerikanë zbusin p roblemin themelor. Demokracitë nuk mund dhe nuk duhet të mbajnë një axhendë strategjike në mënyrë private dhe një të dytë për konsumin publik dhe ndërkombëtar. Në një periudhë të afërt, mund të ketë arsye të mira për të nxjerrë në pah aspektet praktike të ndërtimit të koalicioneve të nevojshme për t’iu k undërvënë Kinës, ndërsa minimizon pyetjen më të ndjeshme se si mund të përfundojë e gjithë kjo. Por në planin afatgjatë, është e vështirë të shihet se si Shtetet e Bashkuara mund të fitojnë r ivalitetin përcaktues të këtij shekulli pa qenë të qartë se çfarë po përpiqen të arrijnë./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.