Nga Thomas L. Friedman/ Imagjinoni sikur në dhjetor 2019 vendi X të ketë pasur një a ksident b ërthamor – një provë r aketash që shkoi k eq. Ajo rezultoi në një s hpërthim të vogël b ërthamor që dërgoi një re radioaktiviteti në të gjithë botën, duke shkaktuar 2.66 milion v dekje, plus triliona dollarë në shpenzimet e kujdesit shëndetësor dhe tregtinë e humbur që gati sa shkaktoi një d epresion global. Për çfarë mendoni se do të flisnim sot? Ne do të diskutonim për një r egjim të ri global të protokolleve të sigurisë së a rmëve b ërthamore në mënyrë që të sigurohemi që të mos ndodhte sërish kurrë. Epo, ne kishim thjesht ekuivalentin e botës natyrore të një a ksidenti të tillë b ërthamor. Dyshohet gjerësisht se një p atogjen në një lakuriq nate kaloi te një kafshë tjetër dhe më pas te një njeri në Kinë, dhe më pas u shpërnda fu rishëm globalisht, duke shkaktuar v uajtje të jashtëzakonshme dhe triliona dollarë d ëm. Dhe kjo ndodhi pas disa dekadave të p andemive të tjera të nisura nga ndërveprimet njerëzore të pashëndetshme me jetën e e gër – me lakuriq nate ose civete në rastin e Ebola dhe SARS-CoV-1 dhe me më shumë gjasa me majmunë në rastin e H.I.V.
Ndërsa sapo kemi arritur njëvjetorin që kur Organizata Botërore e Shëndetësisë shpalli SARS-CoV-2 – p atogjenin që shkakton Covid-19 – një pandemi, është e përshtatshme të pyesim se çfarë veprimi të zgjuar kolektiv po ndjekim për të parandaluar që kjo të ndodhë përsëri. Përgjigja, aq sa mund të zbuloj, është asgjë – të paktën asgjë domethënëse. Dhe nëse flisni me veterinerë të botës së egër dhe specialistë të tjerë të fushës, ata do t’ju thonë se s hpërthimi i SARS-CoV-2 nga një kafshë që jeton në shkretëtirë tek njerëzit jo vetëm që nuk ishte për t’u habitur, por që një s hpërthim i ngjashëm mund të ndodhë përsëri së shpejti. Pra, mos i hidhni maskat tuaja të mbetura, transmeton lexo.com.al.
Kjo ishte pika që mbajta shënim nga një webinar global, të cilin e moderova disa javë më parë me titull “S ëmundja në zhvillim, Tregtia e kafshëve të egra dhe konsumi: Nevoja për qeverisje globale” dhe nëntitull “Eksplorimi i mënyrave për të parandaluar p andemitë e ardhshme”. Ai mblodhi së bashku disa nga ekspertët më të mirë për ndërveprimet midis kafshëve, shkretëtirës dhe njerëzve, në një bisedë frymëzuese nga primatologia e famshme Jane Goodall. Më pëlqeu shumë sesi një nga organizatorët, Steve Osofsky i Universitetit Cornell, një veteriner i kafshëve të egra, përmblodhi se si shëndeti i jetës së egër, shëndeti i ekosistemeve dhe vetë shëndeti ynë janë të lidhura pazgjidhshmërisht.
Të thuash që shumica e v iruseve në zhvillim vijnë nga jeta e egër, nuk do të thotë të fajësosh krijesat e egra, shpjegoi Osofsky. Është për të thënë që përmes sjelljeve tona “ne i ftojmë këto v iruse në dhomën e ndenjes së njerëzimit: Ne hamë pjesët e trupit të kafshëve të egra; ne kapim dhe përziejmë specie të egra së bashku në tregjet për shitje; dhe ne s hkatërrojmë atë që ka mbetur nga natyra e egër me një ritëm marramendës – mendoni shpyllëzimet – të gjitha këto rrisin shumë shkallën e takimit me patogjenë të rinj”. Ajo që kanë të përbashkët këto tre sjellje, shtoi Osofsky, është një “shkak themelor çuditërisht i thjeshtë: marrëdhënia jonë e p rishur me natyrën e egër, shpesh e bazuar në një a rrogancë që ne jemi disi të ndarë nga pjesa tjetër e jetës në tokë”, transmeton lexo.com.al.
Është kaq e thjeshtë: Pyjet, sistemet e ujërave të ëmbla, oqeanet, kullotat dhe biodiversiteti brenda tyre na japin fjalë për fjalë ajrin e pastër, ujin e pastër, tamponët stabilizues të klimës dhe ushqimin e shëndetshëm që kemi nevojë për të lulëzuar, si dhe mbrojtjen natyrore nga viruset. Nëse i mbrojmë ato sisteme natyrore, ato do të na mbrojnë. Kjo e vërtetë duhet të drejtojë gjithçka që bëjmë përpara, për të parandaluar një tjetër p andemi të drejtuar nga zoonotikë. Kjo do të thotë të marrësh me siguri tre hapa tani për tani: Së pari, të njohësh se shumë prej v iruseve zoonotikë që mund të shkaktojnë p andemi mund të kalojnë te njerëzit përmes të ashtuquajturve tregje të lagura, të cilat shesin një përzierje të krijesave shtëpiake dhe të egra nga toka dhe deti – të gjitha të grumbulluar së bashku, së bashku me p atogjenët që mbartin.
Një raport të hënën në NPR tha se vetë zyrtarët kinezë mendojnë se një gjitar nga një prej fermave të saj të kafshëve të egra – ku shumohen civeta, derra, pangolina, qen rakun dhe minj bambu dhe që furnizonte tregjet e lagura në Wuhan – ishte transportuesi i mundshëm i urës së koronavirusit nga një lakuriq nate te njerëzit. Pekini duhet të frenojë dietën e tij për kafshë të egra. Osofsky pyeti: “Ndërsa e humbëm shansin tonë për të ndaluar shfaqjen e SARS-CoV-1 dhe tani SARS-CoV-2, sa herë më shumë njerëzimi duhet të lejojë që ky cikël të përsëritet? Është koha për tregjet që shesin jetë të egër (veçanërisht gjitarë dhe zogj) në vendet ku njerëzit kanë burime të tjera ushqyese, për t’u konsideruar krejtësisht të papranueshme për njerëzimin”. Për të qenë të qartë, ka njerëz në të gjithë globin që kanë nevojë për të ngrënë jetë të egër për ushqimin dhe mbijetesën e tyre. Kështu që kombet më të pasura të botës duhet të bashkohen për të ndihmuar në adresimin e v arfërisë dhe pasigurisë ushqimore që i shtyn këto praktika, jo vetëm nga dhembshuria por nga interesi vetjak, transmeton lexo.com.al.
Së dyti, kombet e pasura duhet të bashkohen gjithashtu për të forcuar Interpolin dhe përpjekjet e tjera të reja për të zhdukur zinxhirët e p aligjshëm të furnizimit të lidhur me jetën e egër që ushqejnë këto tregje të lagësht me specie të kafshëve të egra të rr ezikuara që janë kërkesa me e lartë e kuzhinës dhe/ose kulturës. Për një kohë të gjatë, tregtarët dhe zyrtarët e k orruptuar të qeverisë që i ndihmojnë ata, janë lejuar të privatizojnë fitimet e tyre nga shitja e kafshëve të egra – si pangolina, mishi dhe luspa e të cilave janë të çmuara nga disa – dhe më pas të shoqërojnë humbjet kur të njëjtat krijesa përhapin v iruse tek ne. Në fund, janë edhe shpyllëzimet. Ajo që bën Brazili me pyjet e saj dhe çfarë ne bëjmë me përhapjen tonë urbane dhe çfarë bën Kina me urbanizimin e saj të shpejtë në zonat e shkreta është puna e të gjithëve. Të tre vendet po heqin tamponët natyrorë dhe po zgjerojnë ndërfaqen, pikat e prekjes, midis jetës së egër dhe njerëzve ku shfaqen pandemitë. Kjo duhet të ndalet.
Osofsky tha se “Nëse kompanitë shumëkombëshe mund të ndërmarrin ende prerje ose shpime në shkallë të gjerë në pyjet e mëdha të mbetura në botë pa paguar për rr eziqet shumë reale që ato aktivitete sjellin mbi të gjithë ne, ne do të marrim atë që meritojmë. Por nëse kompanitë do të duhej të paguanin në të vërtetë për rr eziqet p andemike të lidhura me këto aktivitete nxjerrëse, mbase disa nga këto projekte nuk do të ndërmerreshin fare”. Ndërsa siç Russ Mittermeier, drejtori kryesor i Global Wildlife Conservation më vuri në dukje: “Ne mrekullohemi kur një anije kozmike zbret në Mars për të kërkuar gjurmë të vogla të jetës që mund ose nuk mund të ekzistojnë”. Në të njëjtën kohë këtu në tokë, “ne vazhdojmë të s hkatërrojmë dhe d egradojmë ekosisteme jashtëzakonisht të larmishme, si pyjet tropikale dhe shkëmbinjtë koralorë”, që na mbajnë dhe pasurojnë. Ndërprerja e kësaj praktike është e vetmja vaksinë e vërtetë e qëndrueshme kundër p andemisë tjetër. Me fjalë të tjera, është koha që të ndalojmë së kërkuari jetën inteligjente në Mars dhe të fillojmë ta manifestojmë atë këtu në planetin Tokë./NYT/Lexo.com.al/e.c.
