Kurdo që Ambasadori i Kanadasë në Kinë viziton Michael Kovrig në b urg, z. Kovrig dorëzon një listë të librave që dëshiron të lexojë më tej. Në janar ai kërkoi librin “Gjyqi” nga Franz Kafka. Ashtu si heroi i palumtur i këtij romani, z. Kovrig, një ish-diplomat kanadez, nuk ka bërë asgjë të k eqe. Megjithatë ai ka qëndruar në një qeli në Pekin për 800 ditë. Arsyeja e vërtetë për kalvarin e tij nuk është deklaruar kurrë hapur nga autoritetet kineze. Fati i tij dhe ai i një kanadezi tjetër, Michael Spavor, varet nga një rast me të cilin asnjë nga ato nuk kishte lidhje: n dalimi në Kanada i një sipërmarrëse kineze me lidhje të mira, Meng Wanzhou.
“Dy Michaels”, siç njihen në Kanada, duket se janë p engje. Në dhjetor 2018, ata u morën në p araburgim dhe më vonë u a kuzuan për s piunazh. Shumë supozojnë se kjo ishte si h akmarrje për arr estimin e znj. Meng, e cila është zyrtarja kryesore financiare e Huawei, një firmë kineze e telekomunikacionit, dhe gjithashtu vajza e themeluesit të saj, Ren Zhengfei. Znj. Meng dhe Huawei a kuzohen për s hkelje të s anksioneve kundër Iranit. Departamenti i Drejtësisë i Shteteve të Bashkuara (DoJ) kishte kërkuar arr estimin e saj në mënyrë që ajo të e kstradohej në Amerikë (Znj. Meng u paraqit në gjykatë në 1 mars për të filluar raundin e fundit të seancës së saj të e kstradimit, e cila do të përfundojë në maj. Ndryshe nga dy Michaels, n dalimi i saj është komforte. Ajo po qëndron në një shtëpi luksoze në Vancouver. Ajo mban një etiketë elektronike, por mund të shohë miq dhe të shkojë në pazar), transmeton lexo.com.al.
Qeveria e Kanadasë përballet me një e nigmë: si duhet të përballet me një vend të f uqishëm që r efuzon të luajë me të njëjtat rregulla? Përvoja e saj e deritanishme sugjeron që kur bëhet fjalë për diplomacinë e p engjeve, demokracitë liberale me s krupuj moralë janë në d isavantazh, për arsyen e qartë se nuk marrin p engje. Disa ish-ministra dhe diplomatë kanadezë kanë lobuar tek Justin Trudeau, Kryeministri i Kanadasë, për të k undërshtuar Shtetet e Bashkuara dhe për të liruar znj. Meng, duke përkulur sundimin e ligjit në mënyrë që dy Michaels të kthehen në shtëpi. Z. Trudeau ka r efuzuar, duke theksuar se ndërhyrja në emër të znj. Meng do t’i tregonte Kinës se gjithçka që duhet të bëjë për të fituar fuqi mbi Kanadanë është arr estimi, siç ai tha, i dy “kanadezëve të rastësishëm”.
Disa kanadezë e kanë a kuzuar z. Trudeau për d obësi përballë n gacmimeve kineze. Ai nuk u h akmor kur, pas a rrestimit të znj. Meng, Kina vendosi një ndalim de facto mbi importet e kanolës kanadeze, mishit të derrit, viçit dhe sojës. Qeveria e tij nuk e ka ndaluar zyrtarisht Huawei nga rrjetet e saj 5G, siç kanë bërë disa vende të tjera (Ambasadori i Kinës në Kanada paralajmëroi se një ndalim i tillë do të sillte “pasoja”). Ai i ka r ezistuar thirrjeve nga parlamenti për të ndjekur Amerikën në etiketimin e p ersekutimit të Ujgurëve në Xinjiang si “g jenocid”. K ritikët e Kryeministrit thonë se ai nuk është në hap me opinionin e publikut: në 2019 dy të tretat e kanadezëve e panë Kinën në mënyrë të p afavorshme, nga vetëm 45% një vit më parë, sipas Qendrës Kërkimore Pew. Kjo ishte rritja më e madhe në ndjenjat n egative në 12 demokracitë e pasura, transmeton lexo.com.al.
Z. Trudeau mbase ka qenë tepër i sigurt në aftësinë e tij për t’u përballur me Kinën. Babai i tij i ndjerë Pierre Trudeau, një Kryeministër që shërbeu për një kohë të gjatë, vendosi marrëdhënie diplomatike me Pekinin në 1970. Në 2015, Xi Jinping, Presidenti i Kinës, vlerësoi “vizionin e jashtëzakonshëm politik” të plakut Trudeau. Si Kryeministër, Trudeau i ri, i cili udhëtoi si një djalë në Kinë me babanë e tij, u bë këndshëm i njohur atje si “xiao tudou”, një lojë në mbiemrin e tij që do të thotë “patate e vogël”, nga “patatja e vjetër” e babait të tij. Ai mund të ketë imagjinuar se kishte një lidhje të veçantë me udhëheqjen e Partisë Komuniste.
Mbështetësit e z. Trudeau argumentojnë se ai po përballet në mënyrë pragmatike me një situatë të pamundur. Ata tregojnë se si, pas një zhytjeje, blerjet e Kinës të kanolës dhe mallrave të tjerë janë rikuperuar disi. Vitin e kaluar, eksportet e përgjithshme të Kanadasë në Kinë u rritën me 7.1%, në 20.7 miliardë dollarë. Qeveria e pakicës së Liberalëve të Trudeau k ritikoi gjithashtu a shpër s htypjen e Kinës në Hong Kong dhe e bëri më të lehtë për banorët e Hong Kong-ut që të vijnë në Kanada, duke z emëruar qeverinë kineze. Dhe z. Trudeau nuk qëndroi në rrugën e një votimi unanim në parlament për të aplikuar etiketën “g jenocid” për m izoritë në Xinjiang; qeveria abstenoi dhe lejoi anëtarët e partisë Liberale të votojnë siç dëshironin, transmeton lexo.com.al.
Në shkurt, Marc Garneau, ministri i jashtëm i Kanadasë, lëshoi një deklaratë me sekretarin e shtetit të SHBA, Antony Blinken dhe 56 qeveri të tjera duke d enoncuar n dalimin a rbitrar të shtetasve të huaj nga shtetet për qëllime politike. Deklarata nuk e përmendte Kinën me emër – një tjetër kalibrim nga z. Trudeau. Por mesazhi u mor në Pekin. Hua Chunying, një zëdhënëse e Ministrisë së Jashtme të Kinës, e quajti deklaratën një “akt të n everitshëm dhe h ipokrit” dhe tha se kjo arriti në një “rrëfim” nga Kanadaja se kishte g abuar në arr estimin e znj. Meng. Autoritetet kineze e kanë bërë të qartë, pa thënë aq drejtpërdrejt, se fatet e dy Michaels janë të ndërthurura me atë të znj Meng. Në shkurt, Morgan Elliott, nënkryetari i Huawei për marrëdhëniet qeveritare në Kanada, thuajse e tha këtë aq qartë në një intervistë televizive. Duke iu referuar shefit të Huawei ai tha se “z. Ren, si çdo baba, dëshiron vajzën e tij në shtëpi, ashtu si familjet e Michael Kovrig dhe Michael Spavor duan familjen e tyre. Kjo është një situatë politike që kërkon një diskutim politik dhe zgjidhje politike”.
Gjithnjë e më shumë, është duke u bërë e qartë se për të marrë dy Michaels në shtëpi, Kanadaja do të ketë nevojë për ndihmën e Amerikës. Në Otava ekziston një fije shprese se një ndihmë e tillë do të jetë më e afërt me Joe Biden si president në vend të Donald Trump. Por shanset ende duken të gjata për tani. Në dhjetor, Wall Street Journal raportoi se DoJ po negocionte një zgjidhje të mundshme me avokatët e Huawei që do ta linte znj. Meng të lirë (ndoshta me një gjobë të konsiderueshme); përndryshe vetëm çështja e e kstradimit do të zvarritet ndoshta për vite me radhë. Ato bisedime duket se kanë v dekur para se z. Trump të largohej nga zyra, megjithëse ato mund të rinisnin. Në shkurt, pas një takimi virtual me z. Trudeau, z. Biden premtoi se do të punonte me Kanadanë për të marrë dy Michaels në shtëpi. Megjithatë, është e paqartë nëse DoJ do të ndjekë një zgjidhje ligjore që do të arrinte atë qëllim politik. Z. Biden tha se “Qeniet njerëzore nuk janë çipa këmbimi”. Por m akthi i dy Michaels sugjeron të kundërtën./TheEconomist/Lexo.com.al/e.c.
