Nga Ben Westcott/ “Shtetet e Bashkuara nuk kanë kualifikimin për t’i folur Kinës”. Sa i përket shprehjeve, kjo nuk është domosdoshmërisht më tërheqësja. Por fraza, së bashku me disa të tjera të shqiptuara nga diplomati i lartë kinez Yang Jiechi gjatë bisedimeve të n xehta me SHBA-të në fillim të këtij muaji, është bërë një hit mode në Kinë, duke u shfaqur në bluza, këllëfë telefoni dhe sende të tjera. Shfaqja e bluzave në faqet e tregtisë elektronike kineze – vetëm disa orë pasi Yang shkëmbeu kunja me Sekretarin e Shtetit të SHBA Antony Blinken në Alaskë – pasqyron humorin në ndryshim në Pekin, ndërsa politikëbërësit sinjalizojnë një gatishmëri të re për t’u k undërvënë kr itikave të pretenduara të a buzimeve të të drejtave të njeriut, veçanërisht ato përqendruar në Xinjiang.
Ditët e fundit, Kina ka vendosur s anksione reciproke kundër Mbretërisë së Bashkuar dhe Bashkimit Evropian, duke synuar ligjvënësit dhe akademikët, të cilët i a kuzoi për “përhapje dashake qëse të g ënjeshtrave dhe d ezinformimit” në lidhje me trajtimin e Pekinit ndaj myslimanëve ujgurë. Të ashtuquajturit diplomatët “l uftëtarë ujqerë” të Kinës kanë su lmuar qeveritë perëndimore në internet, duke i a kuzuar për “st andarde të dyfishta h ipokrite”, ndërsa kanë tërhequr vëmendjen për trashëgiminë e Perëndimit të p adrejtësisë historike. Dhe e gjithë kjo ka ardhur ndërsa qeveria duket se po përhap një valë të re të n acionalizmit në internet, transmeton lexo.com.al.
Marka kryesore evropiane e veshjeve H&M u tërhoq nga disa dyqane të tregtisë elektronike në Kinë të enjten pasi organizata rinore e Partisë Komuniste në pushtet nënvizoi një deklaratë të ndërmarrjes të para disa muajve duke folur kundër ak uzave të punës së d etyruar të lidhur me industrinë e pambukut të Xinjiang. Bizneset e tjera, përfshirë Nike, Adidas dhe Burberry, u tërhoqën shpejt në p rotestat e mediave sociale, mes thirrjeve për një bo jkot në të gjithë vendin. Postimet që përmbajnë një hashtag “Unë mbështes pambukun Xinjiang” në platformën e Kinës si të twitter, Weibo, janë lexuar pothuajse 5 miliard herë. Në një editorial të premten, redaktori i tabloidit shtetëror Global Times, Hu Xijin, tha se “fush ëbeteja” mbi Xinjiang mund të bëhet “vija e frontit” në k onfliktin ideologjik midis SHBA dhe Kinës. Me 100 vjetorin e Partisë Komuniste Kineze vetëm disa muaj larg, një linjë e dukshme është tërhequr për ata që dëshirojnë të negociojnë ose të bëjnë biznes me Pekinin – duke e bërë të qartë se vlerat perëndimore nuk janë domosdoshmërisht të pajtueshme me hyrjen në tregun e Kinës.
Ngecja e rifillimit
Kur Presidenti i SHBA Joe Biden mori detyrën në janar, qeveria kineze dukej se po kërkonte publikisht për një rifillim në marrëdhëniet. Nën ish-udhëheqësin amerikan Donald Trump, te nsionet midis Pekinit dhe Uashingtonit u p ërshkallëzuan me shpejtësi, me të dy palët që vendosën një seri tarifash h akmarrëse, s anksione dhe k ufizime vizash. Në të njëjtën kohë, qeveria kineze u përball me a kuza për ab uzime serioze të të drejtave të njeriut në Xinjiang, ku Uashingtoni pretendon se deri në 2 milion njerëz nga pakicat myslimane janë arr estuar në një rrjet kampesh në të gjithë rajonin. Kina mohon a kuzat, duke këmbëngulur se kampet janë “qendra vullnetare të formimit profesional” të dizajnuara për të zh dukur ek stremizmin fetar dhe terr orizmin. Rifillimi që Pekini shpresonte nuk erdhi kurrë, transmeton lexo.com.al.
Pak para takimit të Alaskës, SHBA-të njoftuan s anksione të reja kundër zyrtarëve në Hong Kong lidhur me s htypjen e lirive civile nga qeveria kineze në qendrën financiare globale. Në takimin në Alaskë të enjten, zyrtarë të SHBA dhe kinezë u pë rleshën përpara mediave. Të hënën, SHBA-ja, Kanadaja, Mbretëria e Bashkuar dhe BE njoftuan të gjithë s anksione të synuara kundër zyrtarëve kinezë në Xinjiang. Në një deklaratë të përbashkët, grupimi d enoncoi “përdorimin – e pretenduar të Kinës – e punës së detyruar, ndalimin masiv në kampe i nternimi, sterilizime të d etyruara dhe s hkatërrimin e bashkërenduar të trashëgimisë Ujgure”.
Në dritën e takimit të Alaskës dhe s anksioneve të reja, zyrtarët kinezë dhe media shtetërore kanë p ërshkallëzuar përpjekjet e tyre për të devijuar k ritikat duke theksuar ab uzimet e pretenduara të të drejtave të njeriut në vendet perëndimore. Të martën, Global Times publikoi një listë të “keqb ërjeve të vendeve evropiane mbi të drejtat e njeriut”, e cila përfshinte një referencë për k rizën e vazhdueshme të migrantëve në kontinent, si dhe Holokaustin, në të cilin më shumë se 6 milion hebrenj vdi qën nga duart e Regjimit n azist të Gjermanisë në k ampet e p ërqendrimit në të gjithë Evropën. Në një konferencë shtypi të enjten, zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme Hua Chunying pretendoi se SHBA ishte një s hkelës shumë më i k eq i të drejtave të njeriut sesa Kina.
Ajo tha se “Shpresojmë që pala amerikane dhe aleatët e saj perëndimorë të braktisin h ipokrizinë, arr ogancën dhe standardet e dyfishta, të përballen me çështjet e tyre të të drejtave të njeriut dhe të marrin masa konkrete për të përmirësuar dhe mbrojtur të drejtat e njeriut”. Dhe në një postim në llogarinë e saj zyrtare në twitter të premten, agjencia shtetërore e lajmeve Xinhua krahasoi ak uzat për punë të detyruar në prodhimin e pambukut në Xinjiang me përdorimin e dikurshëm të skllavërisë në SHBA, transmeton lexo.com.al.
Efektet e kundërta të patriotizmit
Me te nsionet politike përsëri të larta, biznesi është ndër urat e pakta të mbetura midis dy palëve. Të enjten, edhe ajo filloi të shtrëngohet nën pr esionin politik. Një postim nga Lidhja e Rinisë Komuniste, krahu rinor i Partisë, theksoi një deklaratë nga gjigandi suedez i veshjeve H&M nga shtatori ku kompania tha se ishte “thellësisht e s hqetësuar” për raportet e a buzimeve të të drejtave të njeriut në Xinjiang, veçanërisht rreth a kuzave për punë të detyruar në prodhimin e pambukut. Produktet e H&M u hoqën nga dyqanet e tregtisë elektronike dhe kinezë të famshëm prishën me shpejtësi marrëveshjet e sponsorizimit me kompaninë nën p resionin e atyre në internet. Përdoruesit e mediave sociale ndihmuan për të gjetur markat e tjera perëndimore që kishin shprehur më parë sh qetësime rreth çështjeve të pretenduara të të drejtave të njeriut në Xinjiang, me r eagimin e përhapur duke përfshirë Nike, Adidas dhe Uniqlo.
Kina është më pak se një vit larg mbajtjes së Lojërave Olimpike Dimërore 2022 dhe markat dhe pjesëmarrësit ka të ngjarë të shohin me s hqetësim dilemën e dukshme me të cilën përballen tani: të flasin kundër a buzimeve të pretenduara të të drejtave të njeriut dhe të përballen me një b ojkot në Kinë. Ose të qëndrojnë të heshtur dhe të rr ezikojnë efekte n egative në shtëpi. Të enjten, zinxhiri japonez Muji duket se ndryshoi etiketimin në dyqanin e saj në internet në Kinë për të nxjerrë në pah pambukun që vinte nga Xinjiang. Redaktori i Global Times Hu tha se ishte e drejtë që përdoruesit kinezë të internetit të shprehnin patriotizmin e tyre. Ai tha në editorialin e tij të premten se “Le të mobilizojmë forca të ndryshme, t’u japim vëmendje të plotë pikave të tyre të forta dhe të l uftojmë një l uftë popullore për të mbrojtur sovranitetin dhe dinjitetin tonë në mënyrë krijuese”, transmeton lexo.com.al.
Reagimi të kujton s hpërthimet e mëparshme të entuziazmit n acionalist që kanë përfshirë vendin. Në 2012, kishte pr otesta të mëdha – dhe nganjëherë të dh unshme – në Kinë që synonin dyqanet dhe makinat japoneze, midis një mosmarrëveshje midis dy vendeve mbi pronësinë e ishujve të izoluar. Në vitin 2017, 23 dyqane nga zinxhiri i supermarketeve të Koresë së Jugut Lotte u mbyllën në Kinë pas pr otestave mbi instalimin e një sistemi mbrojtës r aketash të prodhuar nga SHBA. Në të kaluarën, megjithatë, diplomatët dhe zyrtarët zakonisht kanë paraqitur një front të qetë në një përpjekje për të shuar z emërimin patriotik dhe për të parandaluar d ëmet e mëdha diplomatike dhe ekonomike.
Këtë herë, ngritja e diplomacisë së “lu ftëtarëve ujqër” e bën një mundësi të tillë të duket më pak e mundshme. Zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme Hua Chunying tha të enjten, duke iu referuar b ojkotit të H&M se “Populli kinez nuk do të lejojë që të huajt të korrin përfitime në Kinë nga njëra anë dhe të njo llosin Kinën nga ana tjetër… ne hedhim poshtë çdo s ulm dashake qës ndaj Kinës dhe madje përpjekjet për të m inuar interesat e Kinës në bazë të thashethemeve dhe g ënjeshtrave”. Hua shtoi se fushata në internet ishte “jo n acionalizëm”, përkundrazi ishte “thjesht patriotizëm”./CNN/Lexo.com.al/e.c.
