Lidhjet që mbajnë së bashku Anglinë, Skocinë, Uellsin dhe Irlandën e Veriut janë më të dobëta se në çdo kohë në kujtesën aktuale.
Mbretëria e Bashkuar nuk lindi në lavdi. Pu shtimi anglez i Irlandës në shekullin e 17 ishte br utal, i motivuar nga fr ika e pu shtimit dhe i lehtësuar nga epërsia e ushtrisë së Cromwell. Pu shtimi anglez i Skocisë në shekullin 18 ishte më pragmatik, i lindur nga falimentimi skocez pas një investimi fatk eq amerikan dhe sh qetësimeve angleze për Francën. Por bashkimi që rezultoi ishte më shumë sesa përmbledhja e pjesëve të tij: ajo lindi një revolucion intelektual dhe shkencor, përqendruar në Edinburg dhe Londër; një revolucion industrial i cili u rrit nga kjo, duke pasuruar Glasgow-in si dhe Manchester-in dhe Liverpool-in; një perandori e ndërtuar po aq nga skocezët sa anglezët; dhe një fuqi u shtarake e cila ndihmoi në shpëtimin e botës nga fa shizmi.
Ai bashkim është tani më i dobët se në çdo pikë të kujtesës aktuale. Shkaqet janë të shumta, por Brexit është më e rëndësishmja. Liderët politikë në Londër, Edinburg dhe Belfast kanë vënë vendin e tyre në rr ezik nga mënyra se si ata kanë menaxhuar largimin e Britanisë nga Bashkimi Evropian. Boris Johnson, Kryeministri, e ka bërë atë pa kujdes, duke e vendosur partinë mbi vendin dhe duke mbështetur një Brexit të vështirë. Skocezët nuk kanë dashur kurrë të largohen nga BE dhe janë të prirur të kërkojnë një të ardhme jashtë Britanisë së Madhe. Në vitin e kaluar, sondazhet kanë kaluar nga një shumicë e vogël që mbështet Unionin – prirja që nga referendumi që refuzoi pavarësinë në 2014 – në një shumicë të vogël që mbështet largimin. Nicola Sturgeon, Ministri i parë i Skocisë dhe udhëheqësi i Partisë Kombëtare Skoceze, e ka bërë atë me vendosmëri, duke shfrytëzuar mospëlqimin e skocezëve për zgjidhjen e Brexit. Pr oblemet e peshkatarëve të pamundur për të shitur kapjet e tyre kanë fajësuar Westminster-in. Sondazhet sugjerojnë që, në zgjedhjet skoceze në maj, SNP do të fitojë një shumicë të përgjithshme në një sistem të krijuar për ta shmangur atë, transmeton lexo.com.al.
Arlene Foster, Ministrja e parë e Irlandës së Veriut dhe kreu i Partisë Demokratike Unioniste (DUP), e ka bërë atë me b udallallëk, duke refuzuar Brexit-in më të butë të propozuar nga Theresa May, paraardhësja e z. Johnson. Kjo do të kishte shmangur çështjen e vështirë se si dhe ku të krijojmë një kufi me BE. As Brukseli, as Dublini dhe as Londra nuk ishin të përgatitur për të krijuar një kufi të fortë në ishullin e Irlandës, kështu që z. Johnson krijoi një në Detin Irlandez, midis Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut, duke dobësuar bashkimin të cilin DUP ekziston për të mbrojtur. Kjo ndihmon për të shpjeguar një javë tra zirash më parë këtë muaj. P akënaqësitë po rriten fr ikshëm dhe ndërsa po afrohet 100 vjetori i pavarësisë irlandeze, ribashkimi nuk është dukur kurrë më afër. Nëse skocezët, irlandezët e veriut apo edhe uellsianët zgjedhin të ndjekin rrugën e tyre, ata duhet të lejohen ta bëjnë këtë – por vetëm pasi të jetë e qartë se është vullneti i tyre i vendosur. Ky nuk është aspak rasti deri më tani dhe kjo gazetë shpreson se nuk do të ndodhë kurrë.
Ndarja e një vendi nuk duhet të bëhet kurrë lehtë, sepse është një proces i d himbshëm – politikisht, ekonomikisht dhe emocionalisht. Pyesni indianët, pakistanezët dhe bangladeshinjtë ose serbët, kroatët dhe ish-shtetasit e tjerë të Jugosllavisë. Pak ndarje ndodhin në mënyrë paqësore dhe të lehtë si ajo e çekëve dhe sllovakeve. Megjithëse duket e pakonceptueshme që qytetarët e Britanisë së Madhe të fillojnë të v rasin njëri-tjetrin, kjo është pikërisht ajo që ata bënë gjatë P roblemeve të Irlandës së Veriut që përfunduan më pak se një çerek shekulli më parë. Kur nuk grindemi për çështjen kushtetuese, pjesët përbërëse të Britanisë së Madhe punojnë mirë së bashku. Anglia, Skocia, Uellsi dhe Irlanda e Veriut zhvilluan bll okime të ndara për Covid-19, të rregulluara me normat dhe ndjeshmëritë lokale. Vaksinimet drejtoheshin në shkallë vendi. Mbijetesa e Britanisë së Madhe ka gjithashtu rëndësi më të gjerë. Edhe pse rekordi i saj historik nuk është aspak i pagjykueshëm, ajo është në anën e demokracisë, të drejtave të njeriut dhe transparencës në një botë të k eqe. Pa dyshim që pjesët përbërëse të saj do të përqafonin vlera të ngjashme, por kur Anglia ose Skocia e pavarur të vendosen në mbrojtje të Hong Kongut, ato do të inj orohen lehtësisht – veçanërisht nëse ata humbin vendin e tyre të përhershëm në Këshillin e Sigurimit të OKB, transmeton lexo.com.al.
Fakti që mbijetesa e Unionit është tani në duart jo të besueshme të z. Johnson nuk do të sjellë asnjë ngushëllim për gjithkënd që shpreson se do të ketë një të ardhme. Megjithatë, ai është mjaft i sh qetësuar për këtë duke krijuar një “njësi për Unionin” brenda Downing Street dhe duke e vendosur atë nën Michael Gove, një nga kolegët e tij më të zgjuar dhe Ministër i vetëm jo-anglez i profilit të lartë të qeverisë. Disa nga ato që po bën z. Johnson kanë logjikë. Ai ka të drejtë të këmbëngulë se tani nuk është koha për një tjetër referendum skocez. I fundit, vetëm shtatë vjet më parë, u reklamua si një mundësi një herë në një brez. Është e vërtetë që rrethanat e Britanisë kanë ndryshuar që atëherë, por Brexit është diçka shumë e freskët dhe mendimi për të nuk ka pasur një shans të konsolidohet. Nuk duhet të ketë një referendum tjetër derisa sondazhet të tregojnë një shumicë të qartë dhe të qëndrueshme për pavarësinë. Mbajtja e referendumeve të shpeshta është një recetë për p aqëndrueshmëri dhe një fund përfundimtar të Unionit: në një moment, këmbëza dhe plumbi do të përkojnë bashkë.
Por qeveria po g abon në gjithçka tjetër. Ajo duhet të ndalojë suvatimin e Union Jack kudo. Për ata identiteti i të cilave është kryesisht rajonal, duket si një fushatë që është krijuar për të vulosur pronësinë e Westminster-it në të gjitha cepat e kombit. Ajo duhet të përdorë figura jo-angleze më shumë, përfshirë Ruth Davidson, ish-udhëheqësin e njohur të Partisë Konservatore Skoceze. Z. Johnson duhet të ndalojë gjithashtu g ënjeshtrat. Pandershmëria e tij mbi kufirin e Detit Irlandez, për të cilin ai tha se do të krijohej “mbi trupin e tij të v dekur”, e p ërkeqësoi t radhtinë e tij ndaj krahinës. Dhe ai ka nevojë për të përmirësuar marrëdhëniet e Britanisë me Evropën, përfshirë përafrimin e standardeve të ushqimit dhe bujqësisë të Britanisë me ato të BE-së – burimi kryesor i fë rkimit tregtar që ka ze mëruar unionistët e Irlandës së Veriut. Kjo do ta bënte më të vështirë një marrëveshje tregtare me Amerikën, por asnjë marrëveshje e tillë nuk po ofrohet tani dhe nuk do të ofrohet asnjëherë nëse paqja në Irlandën e Veriut vihet në rr ezik, transmeton lexo.com.al.
Keni pasur vetëm dy detyra
Z. Johnson u zgjodh Kryeministër për të “realizuar Brexit-in”. Gjatë kryerjes të kësaj detyre, ai ka rre zikuar integritetin e vendit të tij. Detyra e tij e vetme më e rëndësishme për pjesën tjetër të mandatit të tij në detyrë është të mbajë Unionin të bashkuar. Nëse ai d ështon, ai do të hyjë në histori jo si njeriu që çliroi Mbretërinë e Bashkuar, por si njeriu që e sh katërroi atë./TheEconomist/Lexo.com.al/e.c.
