Argument/ P roblemi tjetër i madh i BE-së është Zvicra

Evropa po përballet me provën e saj të parë pas Brexit, se sa e ashpër duhet të jetë me fqinjët e saj të ngushtë.

Nga Caroline De Gruyter/ Një të diel, jo shumë kohë pasi ai u transferua në Bern, Zvicër, Michael Flügger, Ambasadori gjerman në Zvicër, eci nga rezidenca e tij në një furrë buke. Në rrugë, ai pa një poster të fushatës së e kstremit të djathtë që tregonte një burrë të veshur me një flamur të Bashkimit Evropian si një rrip, të ulur në një portret të vogël të Zvicrës, duke e s htypur atë nën peshën e tij. Flügger i tha kohët e fundit një gazete zvicerane se “Unë isha i tr onditur”. Gjatë një postimi të mëparshëm në Gjenevë, ai nuk kishte hasur kurrë një a rmiqësi të tillë ndaj BE-së, partneri kryesor tregtar i Zvicrës – dhe shpesh i njëmendtë. Por tani, “atmosfera rreth BE-së është bërë kaq n egative”, tha ai, ndërsa shtoi se “Në disa media dhe rrjete sociale, ajo është përshkruar si një p ërbindësh”. Kjo a rmiqësi në rritje shërbeu si sfond për vizitën e parë zyrtare të Presidentit zviceran Guy Parmelin në Bruksel të premten për një takim të rëndësishëm me Presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen. Me Zvicrën të paaftë për të zbatuar një marrëveshje të re institucionale me BE, marrëdhëniet midis të dyve kanë arritur një qorrsokak. Ky do të jetë testi i fundit për marrëdhëniet dypalëshe midis këtyre dy fqinjëve – dhe, pas Brexit, një tregues se sa e vështirë BE dëshiron të jetë me vendet fqinje. Të paktën, Parmelin siguroi bashkatdhetarët e tij se ai “nuk do të bënte një Boris Johnson” duke përplasur dyert pas tij.

Krahasimi me Brexit shfaqet mbi marrëdhëniet e t razuara, por nuk është plotësisht i përshtatshëm: Ndërsa Mbretëria e Bashkuar po distancohet nga BE, Zvicra po i afrohet asaj. Zvicra, jo anëtare e BE, është e etur të zgjerojë marrëdhëniet e saj të gjera me 27 vendet anëtare. P roblemi është se, si Britania e Madhe, ajo dëshiron të mbajë sovranitetin në të njëjtën kohë. Kjo distancë është vështirë të sheshohet. Brukseli nuk i toleron ato që ajo i quan pretendime për të drejtat e “mbledhjes së qershive” pa pranimin e detyrimeve: Ajo nuk mund t’u japë privilegje joanëtarëve që as anëtarët nuk i kanë. Me botën në t razira, megjithatë, BE ka një interes të madh për të mbajtur një marrëdhënie të mirë me vendet me të njëjtin mendim si Zvicra për një larmi arsyesh. Në një referendum të vitit 1992, zviceranët r efuzuan anëtarësimin në BE. Ata negociuan një marrëveshje tregtare me Brukselin shpejt më vonë dhe e ndërtuan atë që atëherë, me kënaqësi: Ata kanë aktualisht të paktën 120 marrëveshje bilaterale që funksionojnë mirë. Këto sigurojnë qasje në treg për farmaceutikën, metalet dhe kimikatet zvicerane në këmbim të respektimit të rregullave të tregut të brendshëm nga Zvicra dhe një kontribut modest financiar në rajonet e varfra të BE-së. Zvicra është anëtare e Zonës Shengen në të cilën nuk ka kontrolle kufitare. Merr pjesë në shkëmbimet e studentëve Erasmus, në kërkimin shkencor të BE-së dhe në bashkëpunimin policor. Aksesi në sistemin shëndetësor të BE-së dhe në tregun e energjisë elektrike janë mjaft lart në listën e dëshirave zvicerane. Disa thonë se Zvicra ka më të mirën nga dy botët: hyrjen në tregun më të madh të vetëm në botë dhe lirinë për të luajtur kartën e sovranitetit kur të dojë, transmeton lexo.com.al.  

Sipas një studimi të vitit 2019, asnjë vend nuk përfiton më shumë nga tregu i vetëm i BE-së sesa Zvicra: Edhe pse vlera e saj e shtuar për qytetarin mesatar të BE-së është 1,008 dollarë shtesë në vit, mesatarja e Zvicrës është 3,499 dollarë. Në rajonet kufitare zvicerane afër Bazelit ose Gjenevës, dhjetëra mijëra qytetarë udhëtojnë për të punuar në anën tjetër të kufirit. Spitalet, restorantet dhe bizneset e tjera mbështeten në këtë. Disa argumentojnë se Zvicra ka një lloj “anëtarësimi pasiv në BE”. Në Bruksel, megjithatë, zviceranët njihen si klientë të vështirë. Ndërsa Norvegjia, një tjetër vend joanëtar me qasje të gjerë në treg nuk e vë kurrë në dyshim kontributin e saj financiar në BE, Zvicra e bll okon rregullisht atë për të kaluar preferencën e saj për disa çështje. Referendumet në Zvicër janë gjithashtu një burim f ërkimi. Votimi popullor për një kuotë migracioni në 2014, për shembull, shkeli marrëveshjet bilaterale me BE për të mbrojtur lëvizjen e lirë të njerëzve. Referendumi i vitit 2014 ishte pika e fundit për BE. Kuptoi se sa e vështirë ishte të menaxhoheshin marrëveshjet dypalëshe. Ata kanë nevojë të rinovohen ose azhurnohen vazhdimisht si një iPhone që përndryshe nuk mund të trajtojë aplikacione të reja. Kjo do të thotë negociata të përhershme midis dy palëve. Për më tepër, nëse njëra nga palët anulon ose shkel një marrëveshje dypalëshe, të tjerat bien gjithashtu automatikisht. Kjo është arsyeja pse pas referendumit për kuotën e migracionit të 2014, Berni dhe Brukseli filluan negociatat për një kornizë të re institucionale për të grumbulluar dhe stabilizuar të gjitha marrëveshjet ekzistuese dhe për të zvogëluar t ensionet politike duke siguruar hapësirë ​​për marrëveshjet e ardhshme. Në vitin 2018, ata ranë dakord për një tekst.

Sot, 27 vendet anëtare të BE e mbështesin ende këtë tekst – por nga ana zvicerane, ka p robleme. Në vitin 2018, qeveria zvicerane kërkoi disa kohë për t’u konsultuar me partitë politike, partnerët socialë dhe qytetarët e saj. Këto grupe filluan të k ritikonin draftin dhe të kërkonin ndryshime. Kjo vazhdoi për më shumë se dy vjet. Për t’u shënuar, qeveria zvicerane nuk e mbrojti kurrë tekstin. Ajo formuloi tre kërkesa shtesë në vend të kësaj, të cilat BE-ja e ka të pamundur të plotësojë. Berna dëshiron përjashtime nga rregullat e ndihmës shtetërore të BE, përjashtime nga përfitimet sociale për qytetarët e BE (të cilat do të marrin gjithashtu zviceranët në BE) dhe kufizime të veçanta të ligjit të punës që do t’i bënin kompanitë e BE që operojnë në Zvicër më pak konkurruese ndaj kompanive zvicerane. Të tre kërkesat përfshijnë përjashtime për Zvicrën që vetë vendet e BE nuk do të pranohen kurrë. Këtu hyn paralelja e Brexit. Vitin e kaluar, kur Londra u përpoq gjithashtu të siguronte akses maksimal të tregut të BE kundrejt respektimit minimal të rregullave, 27 vendet anëtare refuzuan. Ata donin të ruanin tregun e vetëm. Ata dëshironin gjithashtu të jepnin një shembull për vendet e tjera joanëtare që përndryshe do të kërkonin të njëjtën gjë. Për shkak të Brexit, BE është bërë më pak fleksibile. Kjo e privon tani Zvicrën për të marrë marrëveshjen siç ajo e dëshiron, transmeton lexo.com.al.

Sapo marrëveshja e tërheqjes midis BE-së dhe Britanisë së Madhe u përfundua në dhjetor 2020, zviceranët e shqyrtuan tekstin. Ata gjetën dy gjëra që i bënin x helozë. E para është që Gjykata Evropiane e Drejtësisë – ose “gjyqtarët e huaj” – nuk kanë asnjë rol të drejtpërdrejtë në mosmarrëveshjet midis Londrës dhe Brukselit. E dyta është që britanikët nuk duhet të ndjekin “dinamikisht” rregullat evropiane siç bën Zvicra. Brenda disa ditësh, politikanët dhe qytetarët zviceranë po i bënin thirrje qeverisë së tyre të shkonte në Bruksel me marrëveshjen e Brexit në dorë dhe të merrte edhe ato dy gjëra. Disa madje falënderuan Britaninë e Madhe për “ndihmën e xhuxhit përtej shtatë maleve”. BE është përpjekur të shpjegojë se Zvicra nuk mund t’i ketë ato sepse marrëdhënia e saj me BE është shumë më e afërt se ajo britanike. Mosmarrëveshjet me Zvicrën, për shembull, pothuajse gjithmonë përfshijnë çështje të tregut. E vetmja gjykatë e aftë të merret me çështjet e tregut të BE-së është Gjykata Evropiane e Drejtësisë në Luksemburg. Por shumë zviceranë nuk janë të bindur. Në këtë kuptim, Brexit padyshim që e ka bërë marrëdhënien BE-Zvicër më të vështirë për tu menaxhuar. Zviceranët madje kanë një fjalë për të: “Brexit-zi lia”.

Për shumë muaj, talk shows zvicerane flasin kryesisht për dy gjëra: masat për COVID-19 dhe marrëveshjen kornizë me BE. Për shumë zviceranë, përmbajtja e qeverisë në lidhje me marrëveshjen do të thotë se ndoshta nuk ia vlen të mbrohet. Qeveria zvicerane është e ndarë. Sipas raporteve të medias, ministrat nuk mund të bienin dakord as për mesazhin që Parmelin duhet të jepte në Bruksel: nëse Zvicra duhet të heqë dorë nga marrëveshja e re apo të provojë rinegociimin. Nuk ka asnjë plan B. Ish Presidentja zvicerane Micheline Calmy-Rey tha kohët e fundit tha: “Marrëveshja për Brexit tregon se politikanët duhet të dinë se çfarë duan. Zvicra nuk e di atë. Në atë aspekt, ne mund të mësonim diçka nga Boris Johnson”. Ndërkohë, sipërmarrësit politikë po kalojnë një ditë në terren. Miliarderi Alfred Gantner filloi një lëvizje kundër marrëveshjes kornizë: Allianz Kompass / Europa, mbështetur nga disa kompani, fermerë dhe madje sindikata. Ai dëshiron një “marrëveshje Brexit plus” – tregti, dhe asgjë tjetër. E djathta ra dikale Swiss People’s Party, anëtar i së cilës është Parmelin, dhe platforma e sipërmarrësve Autonomiesuisse janë gjithashtu kundër marrëveshjes. Social-demokratët dhe liberalët janë përçarë. Grupet pro-BE janë përçarë gjithashtu. Papritmas, ka një vrull të ri politik në Zvicër. Disiplina e partisë po avullohet dhe debatet bëhen më interesante, transmeton lexo.com.al.

Por megjithëse mosmarrëveshja mund të gjallërojë politikën kombëtare, disa kapitenë të industrisë filluan më në fund të japin ala rmin këtë javë. Në disa gazeta, ata i kujtuan bashkëqytetarëve të tyre se pjesë të konsiderueshme të pasurisë zvicerane fitohen në tregun e vetëm evropian – dhe se Zvicra, pothuajse një shtet gjysmë-anëtar, është e detyruar të ndjekë më shumë rregulla evropiane sesa Mbretëria e Bashkuar. Philip Mosimann, CEO i Bucher Industries, a kuzoi qeverinë për “orientierungslos” ose çorientim. Ndërkohë, një raport i rrjedhur i një takimi midis Komisionit Evropian dhe përfaqësuesve të vendeve anëtare në Bruksel a kuzoi qeverinë zvicerane për qëndrim duarkryq ndërsa debati shkon përtej shinave. “Nuk ka asnjë angazhim nga Zvicra. Komisioni nuk mund të negociojë vetë”, citoi televizioni zviceran nga raporti.

Kjo është një k rizë e thellë. Pa marrëveshjen e re kornizë, marrëveshjet ekzistuese bilaterale mbeten në fuqi. Por Brukseli refuzon t’i azhurnojë ato nëse Zvicra vazhdon të bll okojë marrëveshjen e re. Nëse BE qëndron e vendosur, Zvicra mund të humbasë tashmë hyrjen e pajisjeve të reja mjekësore në BE në maj. Më shumë sektorë do të bll okohen në mënyrë progresive. Brukseli ka përjashtuar aksesin e Zvicrës në tregun e energjisë elektrike dhe shëndetësore të BE-së gjithashtu. Benjamin Franklin paralajmëroi një herë kundër hedhjes së “gurëve ndaj fqinjëve tuaj nëse dritaret tuaja janë prej xhami”. Si Parmelin dhe von der Leyen, nuk kanë asgjë për të fituar nga p ërshkallëzimi i mëtejshëm. Por gjetja e një rrugëdalje nuk do të jetë e lehtë./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.