Nga Kristaq Xharo*
Kur Sam.F. student në programet master, po më tregonte për situatën e vet pas zgjedhjeve, mendova se lidhej me rezultatin, sepse e dija që kishte votuar për palën që nuk fitoi. Ndryshe qëndronte e vërteta. Ajo lidhej me një lum fyerjesh e sharjesh në rrjetet sociale të adresuar me gjeografi, komunitete e prejardhje.
Situata pas zgjedhore, sigurisht, do të reflektonte edhe ndjesitë e votuesve, shprehur në formë optimiste apo edhe pesimiste. E fryrë nga subjektet elektorale si një betejë midis së mirës dhe të keqes, midis të shkuarës dhe të ardhmes, midis heronjve dhe të mallkuarve, do të shfryhej shpejt pas ditës së zgjedhjeve. Pavarësisht se kjo fushatë nuk ndikoj në ndryshimet klimatike, pasojat e saj u përjetuan diku dhimbshëm apo me triumf, ngazëllim apo në dëshpërim.
Edhe pse zgjedhjet përsëriten periodikisht dhe fitimtarët dhe ata që nuk e arrijnë ju jepet mundësia përsëri ajo po përjetohet në disa raste në mënyrë dramatike. Nëse hyn në facebook, jo pak e ndejnë ngushëllimin duke ju turrur pjesës tjetër të votuesve me vargjet e Konicës, kur shkroi për ‘o të humbur shqiptarë’ e jo edhe perlave të tij. Por, ndoshta edhe më mirë do të ndjeheshin nëse do ju drejtoheshin vargjeve të nobelistit Kipling, në të famshmen poezi ‘If/në mundsh ..’. kur shprehet ‘..në mundsh ta ruash arsyen, edhe kur bota humbet fillin’. Përdorimi i termave ‘shqiptar i mirë apo shqiptar i keq’ e shumë të tjera edhe më të rënda duke ju drejtuar njerëzve në zona të tjera më tepër sjellin ndjesi të vitit të ‘mbrapshtë’ ’97 të ‘përplasjes veri jugë’. Duke kaluara nga facebook në gazeta duket e vështirë të gjesh mesazhe afrimi e respekti reciprok, por më tepër sharje, ofendime, mallkime dhe urrejtje.
Dhe më tej, në pamjaftueshmëri të epsheve të ndasive një hartë e ngjyrosur keqas ju vjen në ndihmë partizanëve të shfryrjeve inatçore. Është një hartë që pretendon se ‘demonstron’ rezultatet e zgjedhjeve, por që ndjesia shkonte shumë më e thellë. Harta është një simbol i frikshëm i ndasive. Përveç konturit kufitar shtetëror kjo hartë është e shëmtuar nga të gjitha anët e tjera. Edhe pse, ata që e kanë hedhur hartën pretendojnë se po përdorin një model perëndimor, duket se harrojnë, që shteti që e përdor i kaloi momentet e tij të vështira para 160 vitesh (1861-1865) me luftë civile në ndarjen (veri-jug).
Së pari, harta nuk jep një pasqyrim të saktë të realitetit, por një supozim të deformuar. Të dhënat janë ndryshe. Ato tregojnë se pavarësisht nga preferencat për njërën apo tjetrën palë, votuesit nuk janë aspak të ndarë në mënyrë kategorike. Ndryshimet më të mëdha nuk shkojnë përtej 10% qoftë edhe për zona që subjektet politike kanë maninë ti quajnë bastione si në Jug edhe në veri. Harta mund të jetë frymëzuese për busullhumbësit apo ‘partizanët’ e ndasive, por jo për banorët në njërën ‘pjesë’ apo tjetrën. Fatmirësisht edhe vetë subjektet politike nuk i janë referuar ndonjëherë kësaj harte. Hyni në detaje të hartës elektorale dhe shumë shpejt kuptohet shëmtia e përdorimit të hartës së ngjyrosur keqas.
Së dyti, në vështrim konceptual është tërësisht negativ. Përdorimi i vijave apo ngjyrave të ndezura në hartë na kujtojnë kohën kur u konfiguruan dhe u tentuan të realizoheshin për herë të parë, në vitin ’97. Dihet përfundimi. U mallkuan dhe u ndëshkuan ata që tentuan ti përdorin. Nuk ka një kohë tjetër në historinë e shtetit shqiptar, më parë kur të jenë tentuar heqja e vijave ndasore edhe pse Shqipëria ka pasur shansin ‘e mirë apo të keq’ të provoj gjithçka në sisteme politike; para-demokraci, mbretëri, diktaturë apo pluralizëm.
Së treti, edhe pse hartat elektorale janë të përkohshme, ndjesia që ato lenë është më e gjatë se vetë koha me të cilën ato lidhen. Plotë fushata të tjera do të ndodhin në vitet që vijnë dhe veriu e jugu do të mbesin aty dhe nuk mund ti ndryshojnë miopia apo dëshirat qëllimkeqe. Kombi shqiptar është nga më homogjenët dhe unikët dhe uniteti i kombit mbetet vlera më e shenjtë dhe fuqi më e madhe e tij. Edhe sikur kjo hartë të reflektonte tërësisht një moment elektoral në Jug e Veri, përsëri ajo do të mbetej e cunguar, se historia ka treguar që kombi është vetëm një. Të njëjtë janë mitet, legjendat dhe heronjtë.
Shqipëria nuk është si harta me bojë, por siç thotë e famshmja Edith Durham në ‘Brenga e Ballkanit (1905) kur ende nuk kishte lindur shteti. “Kur kaloja nëpër Ballkan, në Rumeli pyesja njerëzit: «Ç’je ti?»- Katolik – përgjigjej njëri.- Protestant – përgjigjej tjetri. Në Bullgari pyesja: «Ç’je ti?»- Ortodoks. Në Serbi pyesja: «Ç’je ti?»- Protestant.- Ortodoks…. Kështu e mbytur e tëra nga dogmat idiote të njerëzve, duke hyrë në Shqipëri pyeta: «Çfarë jeni ju këtu?»- Shqiptarë – m’u përgjigjën prerë e qartë. «Më në fund», thashë, «u çlirova këtu nga fanatikët dhe zotkrijuesit»…”
Përballë bojës së hartës, thellë në psikikën tonë kolektive ne duhet të besojmë edhe se jemi një vend me fat, diçka midis bekimit dhe mundit që duket se e kemi gdhendur edhe në himnin tonë kombëtar kur shkruajmë se : Zoti vetë e tha me gojë/ Që kombe shuhen përmbi dhe,/Po Shqipëria do të rrojë;/Për të, për të luftojmë ne! Por duket se fati nuk është për të gjitha. Le ta ruajmë…
* Prof. Dr. Lektor për Çështjet e Sigurisë në UET
