Shefi i Urgjencës, Skënder Brataj ka analizuar situatën epidemiologjike të Covid-19, mutacionet që ka pësuar në vende të ndryshme, imunitetin natyral të tufës dhe mënyrën se si ndikojnë stinët tek viruset.
Fillimisht Brataj është ndalur tek lindja e pandemive dhe se si kanë lëvizur ato.
Nëpërmjet një analize në rrjetin social “Facebook”, ai thotë se Pandemitë kanë një trend që alternon fazat e shpërndarjes dhe të ngadalësimit, në varësi të frekuencës dhe numrit të kontakteve, stinëve dhe ndërhyrjeve shëndetësore të zbatuara për të zvogëluar qarkullimin e virusit.
Brataj po ashtu shprehet se nuk është e lehtë të shpjegohet se si përhapen, por thekson se valët vijnë kur rezervuari i të infektuarve asimptomatik, të cilët bëhen bartës të virusit, bëhet shumë i madh dhe shpërndahet deri sa njerëzit të sëmuren. “Ky ishte sekreti i Covid-19, infektimi dhe përhapja në heshtje, nga një person tek tjetri, nga Kina në Perëndim, derisa u bë një pandemi”, shprehet ai.
I ndalur tek situata në Indi dhe Brazil ku janë regjistruar shifra të larta të rasteve të reja dhe viktimave nga Covid-19 pavarësisht temperaturave të larta atje, Brataj thotë: “Në Indi është shumë nxehtë, por shumë po vdesin sepse, pavarësisht nxehtësisë, të gjithë janë shumë afër me njëri tjetrin. Ata janë një miliard e treqind mijë banorë, është e pamundur të qëndrosh në distancë atje.
Tek ne është ndryshe, duke qenë se jashtë infektojmë më pak por është e vërtetë për vendet ku ka një distancë natyrore. E njëjta gjë që ndodh në Brazil, është gjithmonë shumë e nxehtë, por nga kjo pikëpamje ekziston një situatë e ngjashme me Indinë. Nuk është vetë nxehtësia, por pasoja e nxehtësisë në distancë. Fatkeqësisht, megjithatë, në disa vende është e pamundur të distancohesh”
Analiza e plotë nga Skënder Brataj:
Covid dhe pandemi: Ja pse virusi ka lëvizur me “valë”
Vala e parë, e dytë dhe e treta, këto janë valët me të cilat Covid-19 ka goditur vendet dhe kombet e tjera. I pari e pa Italinë si epiqendrën e pandemisë evropiane në Mars 2020 nga ku u përhap më pas në vatra të ndryshme.
Pas iluzionit të verës, vala e dytë filloi në Mbretërinë e Bashkuar vjeshtën e kaluar dhe më pas u përhap në Mesdhe. Interesi më i madh ishte varianti anglez, i cili u sekuencua për herë të parë në Angli. Pastaj ndodhi vala e tretë, e cila shpërtheu pas pushimeve të Krishtlindjeve me Francën, Gjermaninë dhe Italinë dhe Shqipërinë.
SI LËVIZIN PANDEMITË!
Pandemitë kanë një trend që alternon fazat e shpërndarjes dhe të ngadalësimit, në varësi të frekuencës dhe numrit të kontakteve, stinëve dhe ndërhyrjeve shëndetësore të zbatuara për të zvogëluar qarkullimin e virusit. Por si lindin këto valë dhe si përhapen ato? Nuk është e lehtë për t’u shpjeguar, por duke analizuar gripin spanjoll dimë që edhe ai ka pasur tre valë. Si ndodh? Në praktikë, krijohen rezervuarë personash të infektuar dhe valët arrijnë kur viruset, ose bakteret, kanë faza asimptomatike gjatë fazës së replikimit.
Ky është gjenialiteti i këtij virusi malinj që përhapet me transmetim të asimptomatikëve , thotë Prof. Stefano Vella, infetivolog dhe docent i sëmundjeve infektive në Shëndetin Global në Universitetin Katolik të Romës dhe një nga ekspertët italianë në dinamikën e pandemisë.
Po ashtu ai shpjegoi pse Ebola një virus si Sars-Cov-2, nuk u bë një pandemi globale. Virusi i Ebola vret shumë shpejt, sa më virulent dhe agresiv të jetë virusi, aq më shumë vetëvrasës është, sepse nuk mund të transmetohet vetë.
Nëse një pacient vdes në spital, ai nuk mund ta transmetojë atë, gjë që nuk është rasti me Covid-19, i cili transmetohet përmes asimptomatikëve. Valët vijnë kur rezervuari i të infektuarve asimptomatik, të cilët bëhen bartës të virusit, bëhet shumë i madh dhe shpërndahet deri sa njerëzit të sëmuren. Ky ishte sekreti i Covid-19, infektimi dhe përhapja në heshtje, nga një person tek tjetri, nga Kina në Perëndim, derisa u bë një pandemi.
VALËT DHE MUTACIONET E COVID-19.
Është e vështirë të bësh një analizë të plotë për event të vetmen, por ne mund të marrim parasysh të dy aspektet në lidhje me sjelljet individuale të njerëzve, domethënë nëse ata i përmbahen rekomandimeve të distancimit dhe aspektet e vetë virusit, shpjegon Prof. Massimo Clementi, Drejtor i Laboratorit të Mikrobiologjisë dhe Virologjisë të spitalit San Raffaele në Milano dhe profesor në Universitetin Vita-Salute. Alternimi i lockdown me periudhat e kufizimeve të vogla, mundësia e të pasurit ose jo të një shoqërizimi më të madh sigurisht që luan një rol.
Një rol të madh kanë aspektet në lidhje me virusin, i cili lëviz sipas mutacioneve dhe varianteve, shton virologu, i cili shpjegon se si vala e parë u dha nga një virus që ishte vetë një variant, virusi i Wuhan, i cili fillimisht u përhap në Kinë, infektoi popullatën lindore ku numri i receptorëve Ace2 ishte shumë më i lartë se Evropianët.
Virusi mbërriti në Evropë dhe Amerikën e Veriut dhe për ta infektuar duhej të adaptohej në një popullatë tjetër dhe kështu ndodhi edhe mutacioni i parë i Spike që ndikoi në përhapjen e virusit tek ne. Më pas, ai u përball me të dy popullatat gjithnjë në rritje që kishin kapërcyer infeksionin dhe më pas me fillimin e vaksinimeve që nga dhjetori. Vaksinimi shpejt nënkupton krijimin e një rritje imuniteti dhe pengese të qarkullimit të virusit, si dhe ndalimin e krijimit të varianteve të reja. Megjithëse disa prej tyre mund të ulin efektivitetin e vaksinave, por ne jemi në gjendje t’i kontrollojmë të gjitha.
Kjo na tregon se virusi përpiqet të ndryshojë, por ai nuk ka një kapacitet të pafund për të ndryshuar, nuk mund të ndryshojë të gjitha strukturat që i duhen për të bashkëvepruar dhe për të hyrë në qelizat tona. Një rëndësi të veçantë ka edhe sezonaliteti, virusi është shumë i ndjeshëm ndaj rrezeve ultraviolet. Rrezet ultraviolet zvogëlojnë mundësinë e infektimit me virusin.
ÇFARË NDODH NË GJERMANI.
Pas një rënieje në shkurt dhe mars, pothuajse në kontrast me pjesën tjetër të Evropës, Gjermania pa një rritje të rasteve të reja dhe një rritje eksponenciale të shtrimeve në spital në prill, pavarësisht se vaksinimi vazhdonte me një ritëm të shpejtë, por nuk ishte e mjaftueshme.
Ishte formuar një rezervuar asimptomatik sepse nuk po ecej shpejt me vaksinimin. Rezervuari i formuar ishte i ndjeshëm dhe nuk ishte i mbrojtur”, shton Prof. Vella.
Ky rezervuar i pacientëve asimptomatik, i cili mbushet, zbrazet, por pastaj mbushet përsëri, është gjithashtu për shkak të varianteve që të gjithë kemi njohur deri tani? Le të themi, sa më shumë që virusi replikohet aq më shumë replikojnë edhe variantet.
Ky rezervuar lidhet me këtë dhe me faktin se ne nuk kemi mbuluar numrin më të madh të njerëzve me vaksinë. Ekziston një rezervuar i madh i transmetuesve dhe një rezervuar i madh i personave të ndjeshëm ndaj tij. Kur kemi mbuluar me vaksinim gjithë personat e ndjeshëm, virusi zhduket.
IMUNITETI NATYRAL I TUFËS.
Pandemia Spagnola e viteve 1918-1919 u zhduk sepse u krijua imuniteti natyror i tufës: popullsia botërore ishte dy miliardë dhe, sipas disa të dhënave, mbi një miliard prej tyre ishin të infektuar me virusin. Ai virus gjithashtu kaloi nga kafshët te njerëzit, nga derri dhe ishte i panjohur nga pikëpamja imunologjike ashtu si ndodhi me Covid-19.
Shkaktoi 100 milion vdekje. “Imuniteti i tufës mund të merret vetëm me çmimin e miliona vdekjeve, kur virusi mbush rezervuarin e të infektuarve nuk ka ku të shkojë. Dikush u përpoq të thoshte se ishte e mundur të kishte imunitet të tufës, por me koston e 100 milion vdekje, do të thotë se do të ishte përhapur në një masë të tillë që nuk do të gjendej më e ndjeshme.
Kjo u tha nga Brazili, Suedia dhe Kryeministri Johnson për Mbretërinë e Bashkuar. Murtaja, në vitet 1300, shkatërroi qytetet, askush nuk mbeti dhe u zhduk kur të gjithë vdiqën dhe nuk kishte më njerëz të ndjeshëm ndaj infektimit.
PSE NJERËZIT VDESIN NË INDI DHE BRAZIL.
Le të përpiqemi të kuptojmë nëse ekziston një kriter “hemisferik” për lëvizjen e pandemive ose nëse është vetëm rezultat i zhvendosjeve dhe udhëtimeve midis njerëzve të kombësive të ndryshme. A është i mundur një krahasim? “Nuk ka asnjë lidhje, dikush tha që sezoni i nxehtë ishte i keq për virusin, por nuk është nxehtësia vetë, është thjesht të qëndruarit më shumë jashtë, pandaj është më e vështirë të transmetohet sëmundja.
Në Indi është shumë nxehtë, por shumë po vdesin sepse, pavarësisht nxehtësisë, të gjithë janë shumë afër me njëri tjetrin. Ata janë një miliard e treqind mijë banorë, është e pamundur të qëndrosh në distancë atje.
Tek ne është ndryshe, duke qenë se jashtë infektojmë më pak por është e vërtetë për vendet ku ka një distancë natyrore. E njëjta gjë që ndodh në Brazil, është gjithmonë shumë e nxehtë, por nga kjo pikëpamje ekziston një situatë e ngjashme me Indinë. Nuk është vetë nxehtësia, por pasoja e nxehtësisë në distancë. Fatkeqësisht, megjithatë, në disa vende është e pamundur të distancohesh.
SI NDIKOJNË STINËT TE VIRUSET.
Prof. Clementi është gjithashtu në të njëjtën gjatësi vale, duke shpjeguar rolin e stinëve në viruse. Në përgjithësi ekziston një rol i stinëve: i ftohti favorizon viruset me një mbështjellje lipidike si ai i gripit që qarkullon më shumë në dimër, ku njerëzit kalojnë më shumë kohë brenda dhe virusi ka një strukturë më të qëndrueshme në temperatura të ulëta.
Për më tepër, virusi i gripit favorizohet nga fakti se i ftohti zvogëlon lëvizjet e qelizave cilave të rrugëve të frymëmarrjes të cilat tentojnë të çlirojnë qelizat nga virusi, shpjegon virologu.
Është e qartë se viruset pandemike mund të kenë edhe mënyra të tjera të përhapjes, mendoni kontaktet e drejtpërdrejta.
“Ne lëvizim midis një hemisfere dhe një tjetre me një lehtësi që favorizon transmetimin. Mendoni pelegrinët që notoni në lumin Gange disa milion njerëz, është e qartë se përhapja është shumë e madhe.
Virusi përhapet në të gjithë botën dhe njerëzit lëvizin nga e gjithë bota, është e vështirë ta ndalosh atë.
