Nga Mac Margolis/ Ndoshta, mirësjellja është shumë për t’u kërkuar nga Presidenti brazilian Jair Bolsonaro. Por, pak udhëheqje do të ishte një bekim. P opulisti alfa i Amerikës Latine, i cili e ka bërë h arbutërinë kartën e tij të thirrjes, po drejton gjithashtu s hpërthimin e dytë më v dekjeprurës në botë të Covid-19 (më shumë se 510,000 v dekje), një mocion të n dalimit të shpërndarjes së vaksinave, p apunësi rekord (14.7 për qind), pyje në f lakë dhe p akënaqësi të m prehta që kanë dërguar miliona p rotestues në rrugë. Pavarësisht z emërimit publik, një hetimi të d ëmshëm të Kongresit në debaklin e shëndetit publik dhe 115 kërkesa për s hkarkim në pritje të Kongresit, Bolsonaro vazhdon të qëndrojë. Çfarë e mban atë në detyrë? Filloni me demokracinë e d obët të Brazilit, ku ligjvënësit preferojnë të g jakosin më shumë qeverinë për përfitime sesa ta rr ëzojnë atë.
Një sjellje e tillë vetëm sa e ka g oditur më tej besimin në institucionin politik tashmë të p adashur dhe në nxitjen e z emërimit partizan. Megjithatë, shpjegimi ndoshta më i h abitshëm për f uqinë e tij të palëkundur është u shtria n guruese, e cila ka vënë në rr ezik reputacionin e saj për profesionalizëm dhe lojë të ndershme institucionale për të kënaqur p rovokatorin në pallat. Kur Bolsonaro e mbushi kabinetin e tij me njerëz të u shtrisë, ai nxiti f rikën e një p ushteti u shtarak. Në të vërtetë, kapiteni i dikurshëm r ebel i u shtrisë që doli në pension nën një hije (ish Gjenerali në pushtet Ernesto Geisel e quajti atë një “njeri i k eq u shtarak”) dhe kaloi 27 vitet e ardhshme në Kongres, nuk i dorëzoi kurrë prirjet e tij l uftarake. Zgjedhja e tij në vitin 2018 nën moton e një a rme, Bible dhe në platformën e vlerave familjare dukej se përligjte qasjen e tij drejt ringjalljes a utoritare, transmeton lexo.com.al.
D emat e Brazilit hodhën poshtë k ërcënimin, duke siguruar që një shoqëri civile e gjallë, institucione të g uximshme qeverisëse dhe një forcë e a rmatosur me mendje republikane do të mbrojë Brazilin nga u rdhëresat dhe p retorianizmi. Edhe nëse Bolsonaro do të kalonte l imitet, vijonte arsyetimi, gjeneralët do të ishin të rriturit në dhomë. Sot, ata duken më shumë si mundësuesit, dhe demokracia braziliane është tk urrur me ta. P roblemi shkon përtej Bolsonaro. U shtria braziliane nuk ka qenë kurrë larg politikës. Historiani José Murilo de Carvalho thotë se forcat e a rmatosura organizuan gjashtë p uçe që kur ato rr ëzuan monarkinë në 1889 – dy në 1891, 1930, 1937, 1945 dhe 1964 – dhe më shumë se dy herë r ebelime, dhe vendosën rolin e tyre në rritje si “garantues të fuqive kushtetuese” dhe në fund të fundit “ligjit dhe rendit” në pesë nga shtatë kushtetutat republikane të vendit. Po, Karta e vitit 1988 krijoi masa mbrojtëse demokratike të papara, por kompetenca e gjeneralëve për mbështetje mbetet. Bolsonaro e ka luajtur si një instrument.
Ndërsa Bolsonaro u gjunjëzua gjatë pandemisë, ai vazhdoi të shtonte spaletët në rrethin e tij të ngushtë. Ai lavdëroi titullin e tij si komandant i përgjithshëm, foli për “f orcat e mia të a rmatosura” dhe u rdhëroi ministrat u shtarakë që të tërhiqen kundër masave lokale të distancimit social dhe maskimit të d etyrueshëm. Kur ministri i mbrojtjes tërhoqi vëmendjen, Bolsonaro e s hkarkoi atë në mars, duke i shtyrë kokat e u shtrisë, marinës dhe f orcës ajrore të jepnin dorëheqjen. Ish-ministrit të shëndetësisë Eduardo Pazuello nuk i bëri asnjë favor prejardhja u shtarake. Një gjeneral me detyrë aktive me tre yje, Pazuello pa v dekjet e Covid-19 të rriteshin nga 15,000 në 283,000 gjatë detyrës së tij gati 11-mujore, duke mos i lënë Bolsonaro tjetër zgjidhje përveç se ta p ushonte nga puna. M arrëzitë e raportuara gjerësisht të Pazuello-s gjatë pandemisë – fshikullimi i hidroksikolorokinës dhe kura të tjera, pa dyshim z varritja e furnitorëve të vaksinave dhe vonimi i dërgimit të oksigjenit mjekësor te pacientët në nevojë për të – u bë një element kryesor i hetimit televiziv të Kongresit. Megjithatë, kur komanda e u shtrisë c ensuroi më vonë ish-ministrin për ngjitjen mbi një tribunë në një t ubim pro-qeveritar muajin e kaluar, duke c enuar n dalimin e f orcave të a rmatosura për t’u përfshirë në politikë, Bolsonaro mbrojti Pazuello dhe më vonë e emëroi atë si një ndihmës presidencial. Gjeneralët u tërhoqën dhe vunë një vulë 100-vjeçare në raportin e tyre d isiplinor, transmeton lexo.com.al.
Çfarë po mendonin ata? Tek Bolsonaro, gjeneralët panë një koleg konservator i cili s hfrynte për korrupsionin në të majtë. Ata panë s hpengim në pranimet e tij për d iktaturën u shtarake dhe lavdi në pjesëmarrjen në qeveri. Tani, fiksimi i Bolsonaro për njerëzit ushtarakë po duket më shumë si një pakt Faustian. Në mënyrë të qartë, u shtria aktive dhe ajo në pension u kursyen në reformën e pensioneve të qeverisë për kursimin e parave, e cila rriti moshën minimale të pensionit për të gjithë të tjerët. Edhe në mes të tërheqjes ekonomike pandemike, f orcat e a rmatosura shënuan një rritje të majme të pagës ndërsa ministria e mbrojtjes uli investimet. Për u shtrinë, Bolsonaro ishte një ngushëllues dhe një biletë fati. Kohët e fundit ai është bërë një rr ezik. Komandantët me mendje institucionale janë distancuar kohët e fundit nga bisedat për aventura a ntidemokratike, por n ënshtrimi i tyre u ka k ushtuar atyre. Në prill, 45 për qind e brazilianëve nuk e miratuan rolin e u shtrisë në qeveri, me 10 pikë krahasuar me korrikun e kaluar; vetëm 35 për qind e aprovuan.
Më shumë gjëra sesa marka e f orcave të a rmatosura është në rr ezik, ndërsa Bolsonaro bashkohet me p olicinë u shtarake më akomuduese – p olicët e rr ahjes të Brazilit, të cilët ndajnë axhendën e g rushtit të h ekurt dhe m ospërfilljen e tij për vlerat demokratike. Në të vërtetë, vetë u shtria ndihmoi që kjo aleancë t oksike të bëhej e mundur duke u drejtuar nga Bolsonaro me premtimin e f uqizimit politik. Ku do të qëndrojnë besnikëritë e tyre nëse, le të themi, Bolsonaro humbet zgjedhjet në tetor 2022, kanalizon trumpizmin e tij të brendshëm dhe mbledh aleatët e tij – dhe miqtë e rinj në polici – për të s fiduar rezultatet? Shkencëtari politik Octavio Amorim Neto i Fondacionit Getúlio Vargas tha se “analistët e Brazilit po vlerësojnë tashmë në rr ezikun e një versioni brazilian të 6 janarit amerikan”. R ënia e u shtrisë nga hiri sjell jo vetëm s fida institucionale, por edhe mundësi. Brazilianët kanë një shans për të rimenduar rolin e f orcave të a rmatosura në punët kombëtare dhe për të hequr rolin e tyre s hëmtues si kapitenët e rendit demokratik. U shtarët i përkasin k azermave jo pallatit. Ky është një p roblem që s hkarkimi nuk mund ta zgjidhë./TheWashingtonPost/Lexo.com.al/e.c.
