Ndërsa vendet perëndimore u bashkuan me shpejtësi në një kor kritikash kundër pushtimit rus të Ukrainës, aleatët e Moskës reaguan me tone më të buta sepse e gjejnë veten duke ecur mbi një tel të hollë. Nga njëra anë janë shqetësimet e sigurisë dhe në anën tjetër interesat ekonomike. Ukrainasit u zgjuan të premten nga zhurmat e shpërthimeve, ndërsa trupat ruse po përparojnë në vend përmes një ofensive tokësore, detare dhe ajrore që deri më tani ka zhvendosur qindra mijëra civilë jashtë vendit.
Këtu është një vështrim se si reaguan aleatët tradicionalë të Rusisë ndaj veprimit ushtarak rus:
India
Kryeministrit të Indisë Narendra Modi iu deshën më shumë se 24 orë që të bënte thirrje për “ndërprerje të menjëhershme të dhunës” pas shpalljes së luftës së presidentit rus Vladimir Putin kundër Ukrainës. Në një telefonatë me Putinin, Modi bëri thirrje për “përpjekje të bashkërenduara nga të gjitha anët”, por nuk ndërmori asnjë veprim kundër aleatit të tij.
Të dy vendet gëzojnë lidhje të ngushta ekonomike, të forcuara më tej nga një takim historik në dhjetor të vitit të kaluar, kur të dy udhëheqësit nënshkruan një sërë marrëveshjesh dypalëshe të mbrojtjes, duke përfshirë marrjen më shumë se 600,000 pushkësh sulmi nga India.
Një deklaratë e lëshuar të enjten pas telefonatës theksoi se ekipet diplomatike të dy vendeve do të vazhdojnë kontaktet e rregullta “për çështje me interes aktual”.
Udhëheqësi indian përsëriti “bindjen e tij se mosmarrëveshjet midis Rusisë dhe grupit të NATO-s mund të zgjidhen vetëm përmes dialogut të ndershëm dhe të sinqertë”. Modi shprehu gjithashtu shqetësimet e tij për sigurinë e rreth 20,000 studentëve indianë të bllokuar aktualisht në Ukrainë.
Igor Polikha, ambasadori ukrainas në Indi, shprehu “pakënaqësi të thellë” me pozicionin e Indisë. “Kjo nuk është koha për deklarata të lidhura me protokollin” u citua të thoshte Polikha nga media lokale.
Kina nuk ka marrë zyrtarisht anë në konflikt, pasi ka marrëdhënie të mira me Ukrainën, kujdeset për biznesin e saj me Evropën dhe ka gjetur tek Putin një aleat të devotshëm.
Pushtimi i vazhdueshëm po ndodh vetëm pak javë pasi Putini dhe homologu i tij kinez po parakalonin në Pekin në një shfaqje të madhe uniteti përpara hapjes së Lojërave Olimpike Dimërore. Me atë rast, Kina përsëriti se shqetësimet e sigurisë së Rusisë ishin legjitime, duke akuzuar Shtetet e Bashkuara për përkeqësim të tensioneve.
Të dy vendet gëzojnë marrëdhënie të shkëlqyera biznesi, mbi atë që vëzhguesit e kanë quajtur “një kimi personale”.
Kina tha se nuk do t’i japë Moskës mbështetje ushtarake, por ajo ka forcuar tregtinë, siç është rritja e importeve të grurit nga Rusia të enjten, një lëvizje që kritikët e quajtën një shpëtim ekonomik për Putinin. Megjithatë, ministri i jashtëm i Kinës theksoi të premten se sovraniteti i secilit vend duhet të respektohet, duke u bërë thirrje palëve të kthehen në tryezën e bisedimeve.
“Ato [Rusia dhe Kina] kanë nevojë për njëra-tjetrën, por për Kinën ky [pushtimi] nuk është në përputhje me idenë e tyre për një botë të qëndrueshme që përpiqet të krijojë më shumë tregti, por përkundrazi se kjo do të krijojë më shumë pasiguri,” tha Einar Tangen, një analist politik me bazë në Pekin për Al Jazeera.
Izraeli
Izraeli e dënoi ashpër vendimin e Putinit për të sulmuar Ukrainën. Në një deklaratë të shkurtër, Ministri i Jashtëm izraelit Yair Lapid dënoi masën e Rusisë si “një shkelje serioze e rendit ndërkombëtar”, por gjithashtu theksoi “marrëdhëniet e thella, afatgjata dhe të mira të Izraelit me Rusinë dhe Ukrainën”.
“Ka qindra mijëra hebrenj në të dy vendet. Ruajtja e sigurisë dhe sigurisë së tyre është në krye të konsideratave tona” tha Lapid.
Itamar Rabinovich, një studiues i vjetër në Qendrën Moshe Dayan për Studimet e Lindjes së Mesme dhe Afrikane në Tel Aviv. Sipas tij, nuk duhet harruar fakti se Rusia e kishte lejuar Izraelin “të vazhdonte luftën e tij kundër Iranit” brenda Sirisë, duke mos e bllokuar gjithashtu armikun e përhershëm Teheranin “të ndiqte linjën e vet brenda fqinjit verior të Izraelit, ku ai mbështet regjimin e Damaskut”.
Izraeli nuk duhet “të rrezikojë ekuilibrin delikat në marrëdhëniet me Rusinë”, tha Rabinovich për agjencinë e lajmeve AFP.
Turqia
Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan ka thënë se veprimet ushtarake të Moskës përbëjnë një “goditje të rëndë” për paqen dhe stabilitetin rajonal dhe përsëriti “thirrjen e Turqisë për një zgjidhje të problemeve midis Rusisë dhe Ukrainës”.
Megjithatë, autoritetet turke nuk i kanë përdorur ende fjalët “dënim” ose “pushtim” teksa përpiqen të mbajnë lidhje të mira me të dy vendet – fqinjët e dy nëpërmjet Detit të Zi.
Turqia ka bërë presion prej kohësh për një zgjidhje diplomatike në një përpjekje për të zbutur tensionet midis anëtarëve të saj të NATO-s dhe Moskës.
“Ne nuk mund të heqim dorë nga asnjëri prej vendeve. Ne kemi marrëdhënie politike, ekonomike dhe ushtarake me Rusinë dhe kemi gjithashtu marrëdhënie politike, ekonomike dhe ushtarake me Ukrainën”, tha Erdogan të enjten.
Ndërsa aleatët e saj të NATO-s vendosin sanksione ndaj Rusisë, analistët thonë se Turqia nuk pritet të ndjekë shembullin, njësoj me situatën në vitin 2014 kur nuk sanksionoi Moskën për aneksimin e Krimesë edhe pse dënoi pushtimin e gadishullit, i cili njihet ndërkombëtarisht. si toka ukrainase.
Fqinjët e Azisë Qendrore
Udhëheqësit e Kazakistanit, Uzbekistanit, Kirgistanit dhe Taxhikistanit nuk dhanë asnjë deklaratë zyrtare. Përkundrazi, ndërsa trupat ruse po bënin presion drejt kryeqytetit ukrainas Kiev, presidenti i Kazakistanit Kassym-Jomart Tokaev dhe kryeministri rus Mikhail Mishustin u takuan për të diskutuar se si të ruheshin lidhjet ekonomike dhe tregtia mes breshërisë së sanksioneve të vendosura nga Perëndimi.
Një në 10 qytetarë të Uzbekistanit, Taxhikistanit dhe Kirgistanit punon në Rusi. Remitancat – kryesisht nga Rusia – përbëjnë 30 për qind të produktit të brendshëm bruto (PBB) të Taxhikistanit, 28 për qind për Kirgistanin dhe pothuajse 12 për qind për Uzbekistanin, sipas të dhënave më të fundit të Bankës Botërore.
Pakistani
Kryeministri pakistanez Imran Khan shprehu shqetësimin për pasojat ekonomike të konfliktit të Ukrainës në vendet në zhvillim në një takim me presidentin rus Vladimir Putin në Moskë të enjten, tha në një deklaratë zyra e jashtme e Pakistanit. Khan ishte lideri i parë botëror që takoi Putinin që kur ai urdhëroi nisjen e sulmit të Rusisë ndaj Ukrainës, pasi kishte mbërritur në Moskë për një vizitë të planifikuar më parë vetëm disa orë para fillimit të pushtimit.
“Kryeministri theksoi se konflikti nuk ishte në interesin e askujt dhe se vendet në zhvillim janë goditur gjithmonë më së shumti ekonomikisht në rast konflikti”, tha zyra e jashtme.
Khan kishte shkuar në Moskë me synimin për të përmirësuar lidhjet ekonomike me Rusinë, një nga prodhuesit më të mëdhenj të gazit në botë, në një kohë kur nevojat e Pakistanit për energji po rriten me shpejtësi.
Mianmar
Qeveria ushtarake e Mianmarit tha të premten se pushtimi rus i Ukrainës ishte “i justifikuar” dhe demonstroi pozicionin e Moskës si një fuqi botërore.
Zëdhënësi i qeverisë Zaë Min Tun tha se ushtria e Moskës kishte “kryer atë që justifikohej për qëndrueshmërinë e sovranitetit të vendit të tyre”. “Rusia i tregon pozitën e saj botës si fuqi botërore”, shtoi ai në deklaratën, e cila u publikua edhe në rusisht.
Moska është një aleat dhe furnizues kryesor i armëve për gjeneralët e Mianmarit dhe e ka mbrojtur vazhdimisht vendin e izoluar në Kombet e Bashkuara.
Vitin e kaluar, Min Aung Hlaing, shefi ushtarak i Mianmarit, u takua me kreun e eksportuesit shtetëror rus të armëve Rosoboronexport në Moskë për të diskutuar “bashkëpunimin e mundshëm teknik ushtarak”.
Ai më vonë i tha ministrit të Mbrojtjes të Moskës, Sergei Shoigu, se ushtria e Mianmarit ishte “bërë një nga më të fortat në rajon” falë ndihmës së vendit të tij, sipas agjencisë ruse të lajmeve TASS.
Venezuela
Venezuela fajësoi NATO-n dhe SHBA-në për krizën në Ukrainë. Presidenti Nicolas Maduro tha të enjten se qeveria e tij hodhi poshtë “planet perverse që synojnë të rrethojnë Rusinë ushtarakisht dhe strategjikisht”.
Ministria e Jashtme e Venezuelës tha se NATO dhe SHBA kishin shkelur marrëveshjet e Minskut, një marrëveshje e vitit 2014 që synonte t’i jepte fund një lufte në Donbas, një rajon separatist në Ukrainën lindore.
“Republika Bolivariane e Venezuelës shpreh shqetësimin e saj për përkeqësimin e krizës në Ukrainë dhe ankohet për talljen dhe shkeljen e marrëveshjeve të Minskut nga ana e NATO-s, të inkurajuara nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës”, tha ministria në një deklaratë.
“Dalja nga binarët e këtyre marrëveshjeve [Minsk] ka shkelur ligjin ndërkombëtar dhe ka krijuar kërcënime të forta kundër Federatës Ruse, integritetit territorial dhe sovranitetit të saj, si dhe ka penguar marrëdhëniet e mira midis vendeve fqinje”.
Kuba
Kuba kritikoi ashpër SHBA-në për imponimin e “zgjerimit progresiv të NATO-s drejt kufijve të Federatës Ruse” dhe bëri thirrje për një zgjidhje diplomatike për të ruajtur paqen ndërkombëtare.
Në një deklaratë të martën vonë, Ministria e Jashtme e Kubës tha se SHBA kishte rritur kërcënimet kundër Putinit, duke përkeqësuar krizën. Deklarata kubane nuk përmendi në mënyrë specifike përparimet ruse në rajonet separatiste të Ukrainës lindore.
“Qeveria amerikane ka kërcënuar Rusinë për javë të tëra dhe ka manipuluar komunitetin ndërkombëtar për rreziqet e një ‘pushtimi masiv të afërt’ të Ukrainës”, thuhet në deklaratën kubane. “Ajo ka furnizuar me armë dhe teknologji ushtarake, ka dislokuar trupa në disa vende në rajon, ka aplikuar sanksione të njëanshme dhe të padrejta dhe ka kërcënuar me reprezalje të tjera”.
Nikaragua
Daniel Ortega nga Nikaragua akuzoi SHBA-në dhe Evropën se “përdorin Ukrainën për të provokuar Rusinë”, për të cilën ai tha se thjesht “kërkonte siguri”.
Ortega ishte një nga liderët e parë botërorë që mbështeti qëndrimin e Rusisë ndaj Ukrainës. Të hënën ai tha se Putin kishte të drejtë që njohu si të pavarura dy rajone të kontrolluara nga separatistët e mbështetur nga Moska.
“Jam i sigurt se nëse bëjnë një referendum si ai i Krimesë, njerëzit do të votojnë për aneksimin e territoreve në Rusi”, tha Ortega, një kundërshtar i gjatë i ndikimit të SHBA-së në Amerikën Qendrore.
Serbia
E fundit, por jo më e parëndësishmja, Serbia. Vuçiç u rendit ndër aleatët e Putinit, duke mos e dënuar sulmin në Ukrainë, megjithëse u përpoq të ruajë një balancë duke thënë se “mbështeste integritetin territorial të Ukrainës. Duke iu përgjigjur pyetjes së gazetarëve për sanksionet kundër Rusisë, Vuçiç tha:
“Si mendoni, se ne thjesht do të vendosim sanksione ndaj Federatës Ruse brenda natës, e cila është e vetmja që nuk ka vendosur sanksione ndaj nesh në vitet ‘90, që nuk vendosën sanksione ndaj Republikës Sërpska (entitet në Bosnjë e Hercegovinë)”, pyeti Vuçiç, duke shtuar se Rusia mbronte interesat e Serbisë përpara Këshillit të Sigurimit të OKB-së.
Rusia gjithashtu mbështet Serbinë në luftën kundër njohjes së pavarësisë së Kosovës në Kombet e Bashkuara.
Vuçiq shtoi se Serbia është në “pozitë të vështirë”, sepse edhe Ukraina e mbron sovranitetin dhe integritetin territorial të Serbisë dhe se Serbisë “asnjëherë nuk i ka bërë asgjë të keqe”./ Lapsi.al
