Pushtimi rus i Ukrainës më 24 shkurt pati jehonë në të gjithë Ballkanin dhe boshnjakët kujtuan një pushtim të ngjashëm nga fqinji i tyre lindor gati 30 vjet më parë.
Zyrtarët e lartë boshnjakë dënuan shpejt pushtimin dhe shprehën mbështetje për integritetin territorial të Ukrainës. Kishte dhe ekziston ende simpati e përhapur për ukrainasit në Sarajevë dhe më gjerë, sipas analizës së Dr. Hamza Karçiç, profesor në Fakultetin e Shkencave Politike në Universitetin e Sarajevës.
Megjithatë, mbështetja për ukrainasit e rrethuar nuk u shpreh në të gjithë vendin. Atë që ekspozoi lufta në Ukrainë ishin aktorët pro-rusë në Bosnje.
Udhëheqësi serb i Bosnjës, Milorad Dodik, i cili ndërtoi lidhje të rëndësishme politike me Rusinë gjatë viteve, refuzoi të dënojë pushtimin. Përpjekjet e tij të mëvonshme dhe me gjysmë zemre për të shprehur mbështetje njëkohësisht për Rusinë dhe Ukrainën nuk lanë iluzione se ku qëndronte ai.
Aktorë pro-rusë
Ndërkohë që pritej qëndrimi i Dodik-ut, pikëpamjet e një politikani tjetër për Ukrainën tërhoqën vëmendjen e gjerë. Një udhëheqës kroat i Bosnjës dhe kryetar i Bashkësia Demokratike Kroate (HDZ), Dragan Çoviç, është ekspozuar tani si një aktor pro-rus.
Disa gazetarë dhe analistë boshnjakë kanë shkruar për politikat pro-ruse të Çoviçit për vite me radhë, por kjo pikëpamje nuk ka qëndruar deri më tani. Duke refuzuar të dënojë pushtimin, Çoviç tregoi ngjyrat e tij të vërteta.
Pasi u kritikua, ai u përpoq ta zbardhte refuzimin e tij fillestar me deklarata të ndryshme për media. Për më tepër, partia e Çoviçit dështoi të mbështeste një masë në Parlamentin e Bosnjës që vendi të bashkohet me Bashkimin Evropian në vendosjen e sanksioneve ndaj Rusisë për luftën e saj në Ukrainë.
Kjo praktikisht do të thotë se si Dodik ashtu edhe Çoviç – politikanë me fuqi vetoje në Bosnje – mbështesin pozicionin e Rusisë.
Kjo tani tregon se vetëm boshnjakët dhe partitë qytetare me bazë në Federatën e Bosnjë e Hercegovinës kanë mbetur aktorë të vendosur pro-perëndimorë në vend.
Në ditët që nga 24 shkurti, tani që lufta e Rusisë po lëkundet, Dodik dhe Çoviç janë në mbrojtje. Ka pasur një rënie të dukshme në retorikën e tyre për shkak të pushtimit të shkuar keq në Ukrainë.
NATO
Perëndimi duhet ta ketë parasysh dhe tani duhet të ndërmerren hapa konkretë. Të udhëhequr nga SHBA-ja, Perëndimi duhet të lëvizë për të integruar Ballkanin brenda Aleancës Atlantike.
Administrata e Bidenit tani është në një pozicion unik për të nxitur anëtarësimin e Bosnjës dhe Kosovës në NATO. Frika nga përshkallëzimi i tensioneve në Ballkan është zbutur nga qëndrimi mbrojtës i politikanëve anti-NATO, përfshirë Dodik.
Nëse ka pasur ndonjëherë një kohë për të përshpejtuar zgjerimin e NATO-s në Ballkan, tani është koha. Duke integruar Bosnjën dhe Kosovën, administrata e Bidenit do të shënonte një arritje të rëndësishme në ruajtjen e sigurisë së kësaj pjese të Evropës Juglindore.
Për më tepër, SHBA-ja duhet të ushtrojë presion mbi BE-në për t’i sjellë Bosnjën dhe Kosovën më afër anëtarësimit të plotë. Bosnja paraqiti kërkesën e saj për t’u anëtarësuar në BE në vitin 2016 dhe ende është në pritje të statusit të saj të kandidatit.
Vendet evropiane, të udhëhequra nga qeveria e re gjermane, tani duhet të shtyjnë për dhënien e statusit të kandidatit. Kjo do t’i siguronte Bosnjës qasje në fondet e BE-së dhe do të ringjallte procesin e integrimit evropian të këtij vendi të pasluftës.
Ngjashëm, BE-ja duhet të ndryshojë politikën e saj dhe të hapë derën për Kosovën. Përkushtimi i vendit ndaj Perëndimit është dëshmuar në shumë raste dhe Kosova mbetet një aleate e vendosur e Amerikës në rajon.
Kosova mirëpriti refugjatët afganë në vitet e fundit dhe ka qenë pa ekuivoke në mbështetjen e saj për Ukrainën. Vendi mbetet i përkushtuar ndaj anëtarësimit në NATO dhe BE.
Si hap i parë, qytetarëve të Kosovës duhet t’u jepet liberalizimi i vizave. Në vitin 2018, Komisioni konfirmoi se Kosova ka përmbushur standardet për liberalizimin e vizave.
Çështjet e vizave janë një burim shqetësimi për qytetarët e Kosovës dhe është koha që BE-ja të heqë kërkesat për viza. Ndërsa procesi i anëtarësimit të Kosovës në BE është thelbësor, anëtarësimi në NATO është një prioritet për këtë shtet evropian.
Trashëgimia e Biden-it
Presidenti amerikan Joe Biden tani është në vitin e tij të dytë të presidencës, me zgjedhjet afatmesme që do të vijnë këtë nëntor. Teksa administrata e tij i është përgjigjur mirë pushtimit rus të Ukrainës, Biden duhet ende të konsolidojë trashëgiminë e tij të politikës së jashtme.
Pothuajse tre dekada më parë, Biden ishte një senator i ashpër që mbronte përgjigjen e fuqishme amerikane ndaj luftërave në Bosnje dhe Kosovë. Si president, Biden është në një pozicion për të ecur përpara me integrimin e Bosnjës dhe Kosovës në NATO.
Vetëm nën ombrellën e sigurisë së NATO-s këto dy vende do të jenë të sigurta. Pranimi i shpejtë në NATO për Bosnjën dhe Kosovën do të shënonte një sukses të madh në politikën e jashtme që do të përputhej me angazhimin e presidentit Biden për Ballkanin në vitet 1990.
