Faza e dytë e luftën në Ukrainë ka nisur para disa ditësh dhe ka përfshirë fuqishëm edhe rajonin e Donbasit.
The Times ka pasqyruar situatën në terren dhe problemet dhe situatën e vështirë me të cilën duhet të përballen mjekët të cilët punojnë për të ndihmuar ushtarët të cilat luftojnë me trupat ruse.
Tre ushtarë në ekipin e evakuimit të viktimave, sipas The Times, dukeshin aq të rinj saqë në fillim, po të mos ishte zhurma e artilerisë që gjëmonte nëpër rrafshnaltat në jug dhe gjaku në çantat e tyre mjekësore, ishte e vështirë të përputhej mosha e tyre e re me lodhjen dhe fjalët e tyre.
Më i madhi, një mjek ushtarak, ishte 28 vjeç, më i riu, një rreshter ndihmës, ishte 21 vjeç. Ata kishin punuar përgjatë vijës së frontit të rajonit të Donbas për vetëm shtatë javë, por tashmë jetëa e tyre e mëparshme dukej shumë e largët.
“Ditët dhe nata kalojnë njëra-tjetrën aq shpejt dhe me një ndryshim të tillë që kur filluam misionet tona të evakuimit të viktimave, saqë jeta ime më parë duket si një kujtim i largët”, tha mjekja ndihmëse, Sgt Polina Tyshenko.
Teksa filluan të flisnin, aq sa për të lehtësuar stresin e momentit me një të huaj, historitë e tyre të luftës në Donbas ishin të mbushura me hidhërimet dhe tmerret e çdo konflikti: shokë që po vdisnin, anëtarë të humbur të familjes, frikë vdekjeprurëse, rrënoja dhe konfuzion.
Vetëm kur filluan të përshkruanin plagët që ushtarët morën në fushën e betejës, u shfaq tmerri i vërtetë i betejës së artilerisë në Ukrainën lindore.
“Ne nuk shohim shpesh plagë plumbash në këtë front, është një luftë artilerie këtu. Është njëra anë që shtyn tjetrën nga pikat e largëta duke përdorur tanke, raketa, obus, bomba thërrmuese. Ato thyejnë dhe presin gjymtyrët. Nuk ka as llogore dhe as bunkerë”, tha Tyshenko.
Ajo ndaloi për një moment. Më pas, filloi të fliste për plagët, ndërsa rrezet e diellit pranverore thyenin retë dhe ndriçonin fshatin përreth tyre.
Barotrauma, dëmtimi i shkaktuar në tru, mushkëri dhe stomak të ushtarëve nga presioni i shpërthimit të predhave shpërthyese, është një nga lëndimet më të zakonshme midis ushtarëve ukrainas që ekipi dërgohet për të trajtuar në frontin lindor. Rastet më të lehta përfshijnë vështirësi në dëgjim dhe dhimbje koke akute.
“Ushtarët e tjerë vuajnë nga të vjellat aq keq sastomaku i tyre nuk mund të mbajë asnjë gllënkë ujë”, tha Tyshenko.
Ata që janë në gjendje më të keqe, janë në një gjendje konfuzioni dhe dhimbjeje, të paaftë për të mbajtur balancën, ndonjëherë me gjakderdhje nga veshët dhe hundët, të shurdhër dhe të pavetëdijshëm për kohën.
“Ndonjëherë ne dërgohemi në një pozicion që ka qenë nën bombardimet intensive ruse dhe zbulojmë se pothuajse të gjithë kanë një shkallë të lëndimit të barotraumës. Ne nuk mund t’i evakuojmë të gjithë dhe shumica duan të qëndrojnë dhe të luftojnë gjithsesi. Ndonjëherë edhe ata me barotraumë dhe kocka të thyera duan të qëndrojnë dhe të luftojnë dhe nuk janë të gatshëm të largohen nga njësia e tyre”, shtoi ajo.
Ekipi foli për tmerrin në shumë forma, për mish të djegur, trupa goditur dhe ushtarë të bërë copa.
“Unë thjesht bëj punën time. Përpiqem të mos mendoj ose të mos flas shumë, pasi nuk më ndihmon. Por jam i vetëdijshëm se po bëj gjëra dhe po shoh gjëra që nuk do t’i kisha imagjinuar kurrë”, shpjegoi mjeku ushtarak, toger Yuri Diakevych.
Ai përshkroi një mision të fundit në një fshat të Donbasit për të mbledhur trupat e plagosur, ku civilët ukrainas papritmas treguan varret e cekëta të dy ushtarëve të vdekur që i kishin varrosur më parë.
“Pra, ne përfunduam, nën sulm ndërsa nxirrnim trupat e ushtarëve tanë nga toka”, tha ai.
Të etur për të folur ndërsa prisnin afër ambulancës së tyre ushtarake për urdhra, sikur po të shprehnin atë që kishin parë do t’i ofronte njëfarë qetësie, vetëm herë pas here ekipi u vrenjos kur përshkruante efektet e predhave tek njerëzore.
Një moment i tillë erdhi kur Tyshenko tregoi se kur u përpoq të ngrinte një ushtar të plagosur që kishte evakuuar në një tavolinë kirurgjie, gjymtyrët e tij ishin goditur nga një shpërthim predhe dhe vetëm krahu i tij mbeti i paprekur.
Vullnetarët e Batalionit Mjekësor të Spitalorëve janë trajnuar për të ofruar ndihmën e parë, në mënyrë që të trajtojnë ushtarët ukrainas të evakuuar dhe të plagosur nga zona e luftës.
“Ai ishte i vetëdijshëm. Edhe ai fliste, madje bënte shaka. Puna ishte se ne nuk dinim se si ta lëviznim nga barela në tavolinë: ishte i gjithi shumë i shkatërruar. Nuk dija si ta mbaja pa i shkaktuar më shumë dhimbje. Gjithçka që donte ishte celulari i tij që të mund të telefononte dikë. E gjeta në një xhep, të copëtuar. Telefoni ende funksiononte. Por ai ishte shumë i plagosur për ta mbajtur atë”, sqaroi Tyshenko.
Ndërsa rusët njoftuan ofensivën e tyre lindore këtë javë, nuk ka pasur asnjë ndryshim në ritmin e punës se ekipit të mjekëve, transportit të të plagosurve, që kur Kremlini filloi pushtimin e tij në Ukrainë në shkurt.
Të bashkangjitur me një brigadë trupash ukrainase në jug të Donetskut, edhe në javët e para të luftës ata u dërguan në misione për të rikuperuar trupat e plagosur në një seri sulmesh dhe kundërsulmesh të shpejta, në të cilat zjarri i artilerisë dhe tankeve luanin gjithmonë rolin kryesor.
“Në fillim menduam se ishte qesharake. Do të na jepeshin urdhra për një mision pa urdhëra dhe destinacione të qarta, shpesh pa një sinjal të mirëfilltë radioje ose telefoni celular, kështu që nuk mund të koordinoheshim as me njësinë ku do të shkonim. Do të kishte një siguri se rusët nuk ishin afër objektivit, por me kujdesin e shtuar se do ta dinim gjithçka sa më afër t’i afroheshim të plagosurve”, tha ajo.
Ajo më pas përshkroi një mision nate muajin e kaluar, në të cilin ekipi i saj gati u përplas me një tank rus T-72 ndërsa përpiqej të mblidhte një ushtar të plagosur ukrainas. Duke u larguar me shpejtësi prej tankut në ambulancën e tyre në terren, ekipi humbi, u strehua në një fermë të braktisur, derisa kuptuan se zërat rreth tyre ishin të trupave ruse.
Duke ikur, ata gjetën objektivin e misionit të tyre në agim: një fshat në të cilin një ushtar ukrainas i djegur u ul në timonin e një kamioni të djegur me dy ushtarë të vdekur pranë tij. Ekipi u mbulua me ushtarët e mbijetuar në fshat pasi u vu nën zjarr të rëndë të artilerisë, më pas shpëtoi edhe një herë duke shkaktuar dy viktima të plagosur rëndë, njëri prej të cilëve kishte dhjetë për qind djegie. Ende nën zjarr tankesh , ambulanca më pas u prish.
“Ne të gjithë merreshim vesh me të bërtitura me njëri tjetrin dhe u hodhëm në një si hendek së bashku me të plagosurit që mbanim dhe u zvarritëm nëpër pyll. Të plagosurit u zvarritën aq shpejt sa ne. Edhe djali me dhjetë për qind të trupit të djegur po vraponte për të arritur të mbulohej”, kujtoi shoferi mjekësor i ambulancës, Stas, 24 vjeç, i cili preferoi që të mos e bënte publik mbiemrin.
Të prirur për të theksuar misionet e tyre si të orientuara drejt shpëtimit të jetës në vend që ta marrin atë, ata përshkruan gjithashtu rëndësinë e marrjes së të vdekurve nga fusha e betejës me çdo kusht: diçka që ata thanë se rusët aq shpesh neglizhojnë ta bëjnë. Ndonëse detyra e rikuperimit dhe transportimit të trupave, “Cargo 200” në gjuhën ushtarake të të gjitha vendeve ish-sovjetike, u jepet njësive të tjera, ekipi i casevac shpesh kishte përfunduar duke i çuar të vdekurit dhe të plagosurit në spitalet në terren.
“Ndonjëherë shkojmë për të marrë një viktimë dhe, nëse ka një trup të një ushtari të shtrirë atje i plotë, ne do ta çojmë atë gjithashtu në një morg. Nëse ai është në copëza, atëherë miqtë e tij bëjnë gjithçka që munden për të mbledhur prej tij atë që munden. Një herë na dhanë atë që kishte mbetur nga një ushtar në një thes. Rusët duket se nuk shqetësohen. Ndonjëherë ata mbajnë një pozicion për një kohë të konsiderueshme dhe largohen pa marrë me vete të vdekurit e tyre”, tha Tyshenko.
Ajo ndaloi edhe një herë. Armët ishin qetësuar dhe pjesa e përparme ishte e heshtur.
“Kam mësuar të urrej momentet e qeta pothuajse më shumë nga të gjitha. Momentet e qeta e lejojnë mendjen time të endet. Filloj të parashikoj gjëra që nuk mund t’i përgjigjem. A po rigrupohen rusët? Do të sulmojnë majtas apo djathtas? Duket sikur dy muajt e fundit të luftës i kanë bërë momentet tona të paqes më të vështirat për t’u përballuar”, tha ajo.
