Ajo që në fakt duhet të pranojmë dhe që është një fakt është se pushtimi rus i Ukrainës i ka dhënë NATO-s, një ndjenjë, qëllim të ri dhe unitet. Por mesa duket dikush ka harruar t’ia thotë diçka të tillë Rexhep Tajip Erdoganit.
Gjatë muajit të kaluar presidenti turk ka bllokuar zgjerimin e NATO-s, ka paralajmëruar për një ofensivë të re kundër luftëtarëve kurdë të mbështetur nga Amerika në Siri dhe ka nxitur tensionet me Greqinë, gjithashtu një anëtare e aleancës.
Disa ekspertë, në Perëndim, por edhe në Turqi, po debatojnë sërish nëse NATO dhe Turqia duhet të ndjekin drejtimë të ndryshme. Këtë herë ata nuk janë vetëm. “Dalja nga NATO duhet të shënohet në rendin e ditës si një alternativë”, tha së fundmi Devlet Bahçeli, kreu i një partie nacionaliste në koalicionin e Erdogan.
Ne nuk kemi ekzistuar për shkak të NATO-s dhe nuk do të humbasim pa NATO-n.
Frustrimi po rritet gjithashtu në kryeqytetet perëndimore dhe në Kiev, mbi gatishmërinë e Turqisë për të mbështetur Rusinë. Shumë nga ato vende kishin shpresuar se lufta në Ukrainë do ta detyronte Erdoganin të rishqyrtonte marrëdhënien e tij me Vladimir Putinin, presidentin e Rusisë. Në vend të kësaj ka mbizotëruar oportunizmi, raporton abcnews.al.
Turqia i ka shitur Ukrainës dronë dhe ka bllokuar hyrjen e anijeve ruse në Detin e Zi, por nga ana tjetër ka kundërshtuar sanksionet perëndimore kundër Rusisë dhe gjykon hapur pushtimin rus. Sipas një raporti në mediat turke, dhjetëra kompani ruse, përfshirë Gazprom, po planifikojnë të zhvendosin selitë e tyre europiane në Turqi.
Përveç kritikave në fillimin e luftës në Ukrainë, Turqia ka mbajtur marrëdhënie të mira me Rusinë gjatë gjithë kohës. Kur ministri i jashtëm i Rusisë, Sergei Lavrov, vizitoi Ankaranë këtë muaj, homologu i tij sugjeroi që Perëndimi duhet të lehtësojë sanksionet kundër Rusisë nëse Rusia lehtëson bllokadën e saj ndaj porteve të Ukrainës.
Kur Lavrov përsëriti pretendimin e tij se Rusia kishte pushtuar Ukrainën për ta çliruar atë nga neo-nazistët, homologu i tij nuk tha asgjë. Vendimi i Erdogan për të bllokuar pranimin e Suedisë dhe Finlandës në NATO ka dëmtuar më tej pozitën e Turqisë në aleancë. Turqia ka sinjalizuar se dëshiron që vendet nordike të ekstradojnë disa anëtarë të Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit (pkk),dhe të heqin një embargo të pjesshme armësh kundër vendit të tij.
Gjithashtu ka kërkuar që vendi të mund të blejë koncesione nga Amerika në këmbim të tërheqjes së vetos, ose nga Rusia për të bërë të kundërtën. Erdogan herë pas here duket armiqësor ndaj zgjerimit të NATO-s si çështje parimore.
Në një intervistë për The Economist, ai shkoi aq larg sa fajësoi Finlandën dhe Suedinë për një artikull të panevojshëm për anëtarësimin e vendeve në aleancë. Në fund të majit ai paralajmëroi për një ofensivë të re ushtarake kundër forcave kurde në Siri. I detyruar të anulojë plane të tilla, me sa duket për shkak të kundërshtimit nga Rusia ose Amerika ose të dyja, ai që atëherë ka sulmuar Greqinë, duke kërkuar që ajo të çmilitarizonte ishujt grekë që prekin bregdetin perëndimor të Turqisë.
Ai ka sugjeruar gjithashtu se bazat amerikane në Greqi përbëjnë një kërcënim për Turqinë . Por pengimi i anëtarësimit të Finlandës dhe Suedisë në NATO, ndërkohë që lufta në Europë është e tensionuar, sigurisht që do të ketë pasoja, edhe nëse Erdogan tërhiqet.
Suedia ka qenë një nga vendet e pakta që ka mbajtur gjallë shpresat e Turqisë për anëtarësim në Bashkimin Europian.
Kjo mbështetje tani nuk ekziston më.
Kjo mund të shihet si një fitore e vogël për Erdogan nëse ky konflikt nxit bazën e tij nacionaliste. Politikanët kryesorë turq, si dhe shumë turq më të përulur, e shohin PKK thjesht si një kërcënim sigurie dhe e kanë kritikuar prej kohësh Perëndimin për mos marrë seriozisht shqetësimet e tyre për grupin, raporton abcnews.al.
Ata janë shqetësuar veçanërisht nga vendimi i Amerikës për t’u bashkuar me grupin serian për të rrëzuar kalifatin e Shtetit Islamik. Ndërkohë, perëndimorët priren të besojnë se Turqia ka një pjesë të madhe të fajit për shfaqjen e pkk-së duke refuzuar t’u japë kurdëve të drejtat që ata kërkojnë.
Ata kanë arritur gjithashtu në përfundimin se Erdoganit nuk mund t’i besohet për të vendosur se kush është ose jo terrorist. Sipas tij, terrorristë janë burokratë, akademikë, protestues paqësorë dhe politikanë kurdë, dhe shpesh duke i hedhur në të njëjtat burgje si militantët e armatosur Erdogan e ka ulur termin aq shumë sa edhe monedhën e Turqisë.
Turqia dhe Perëndimi nuk do ta shohin kurrë këtë çështje, dhe veprimet e Erdogan, si dhe zakoni i tij për të sugjeruar se Perëndimi, dhe jo Rusia, është kërcënimi më i madh për vendin e tij, vetëm sa do t’i përkeqësojë gjërat.
Tashmë, 65% e turqve nuk i besojnë NATO-s, sipas një sondazhi të fundit, megjithëse 60% mbështesin anëtarësimin në aleancë.
Kurrë mos thuaj kurrë
Asnjë nga këto nuk parashikon dënim për marrëdhëniet midis Turqisë dhe NATO-s. Vendet perëndimore do të përpiqen të punojnë rreth vetos së Turqisë duke i dhënë Finlandës dhe Suedisë garanci sigurie.
Kjo mund ta lërë mënjanë Turqinë brenda aleancës. Por largimi apo dëbimi i saj nga NATO është ende fantazi. Turqia është në vijën e parë të luftës në Siri dhe afër konflikteve të tjera në Lindjen e Mesme; ajo kontrollon hyrjen në Detin e Zi, i cili ka qënë pika kyçe në të gjitha luftrat e fundit të Rusisë dhe shërbne si një korridor për tregtinë midis Azisë Qendrore dhe Europës, veçanërisht në energji, tha Ben Hodges, një ish-komandant i forcave amerikane në Europë. “Nuk dua as të mendoj NATO-n pa Turqinë”, tha ai.
Sidomos në vazhdën e luftës së Rusisë në Ukrainë, Turqia gjithashtu nuk ka asnjë interes të heqë dorë nga fuqia mbështetëse që ofron anëtarësimi në NATO.
“Nuk besoj se do të ndodhë ndonjëherë”, tha Tacan Ildem, ish-përfaqësuesi i përhershëm i Turqisë në NATO.
Nuk ka alternativë të besueshme, tha ai. Turqia ndoshta do të jetë gjithmonë një dhimbje koke për aleancën, edhe kur Erdogan të mos jetë më në krye të vendit.
Por kjo është një dhimbje koke me të cilën NATO duhet të mësojë të jetojë./ Përktheu: abcnews.al.
