Kryeministri shqiptar Edi Rama tha se nuk pret që një samit i BE-së javën e ardhshme t’i hapë rrugën vendit të tij për të filluar bisedimet e anëtarësimit dhe fajësoi Bullgarinë.
Të gjitha qeveritë e BE-së ranë dakord që në mars 2020 t’i japin Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut dritën jeshile për fillimin e bisedimeve të anëtarësimit. Por negociatat nuk kanë nisur ende pasi Bullgaria këmbënguli se donte lëshime nga Maqedonia e Veriut në mosmarrëveshjet dypalëshe që prekin gjuhën, historinë dhe identitetin.
Megjithëse bllokada e Sofjes vlen vetëm për Maqedoninë e Veriut, BE-ja ka favorizuar trajtimin e ofertave të anëtarësimit të Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut së bashku – kështu që edhe Shqipëria është në fakt e bllokuar.
Gjendja e vështirë e vendeve të Ballkanit Perëndimor është një paralajmërim në kohën e duhur në lidhje me telashet e pranimit në BE për Ukrainën, e cila po shtyn në mes të luftës së Rusisë që të bëhet një kandidat për anëtarësim në BE në samitin e javës së ardhshme. BE-ja ia dha atë status Maqedonisë së Veriut në 2005 dhe Shqipërisë në 2014 , megjithatë nuk ka arritur as të fillojë bisedimet me asnjërin vend.
Kancelari gjerman Olaf Scholz vizitoi Bullgarinë javën e kaluar në një përpjekje për të kapërcyer bllokadën e Sofjes përpara samitit të ardhshëm në Bruksel, i cili zhvillohet të enjten dhe të premten e javës së ardhshme. Por, në një intervistë për POLITICO, Rama e bëri të qartë se ishte pesimist.
“Nuk kam asnjë pritshmëri. Unë mendoj se asgjë nuk do të ndodhë. Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut nuk do të hapin zyrtarisht bisedimet për të pasur anëtarësim”, tha ai, i ulur në një kolltuk lëkure kafe në zyrën e tij në Tiranë.
I pyetur nëse ndonjë lider i BE-së kishte sinjalizuar se bisedimet mund të fillojnë së shpejti, Rama u përgjigj: “Çfarë sinjalesh mund të japin? Nuk bëhet fjalë për ta. Përsëri, bëhet fjalë për Bullgarinë. Të gjithë janë dakord, të gjithë mbështesin, të gjithë mendojnë se kjo duhet të ndodhë, dhe kjo duhet të kishte ndodhur tashmë. Por kufiri i tyre i manovrimit është i kufizuar nga Bullgaria.”
Rama, 57 vjeç, një ish-basketbollist dhe një piktor – i cili ka mbuluar muret e zyrës së tij me veprat e tij shumëngjyrëshe – tha se nuk priste që udhëheqësit bullgarë të ndryshonin pozicionin e tyre, pasi ata e kishin bërë mosmarrëveshjen në një çështje kaq të madhe sa ishte shumë e vështirë të tërhiqesh.
“Është një spirale. Ata kanë hyrë në një spirale. Dhe nga kjo spirale, është shumë, shumë e vështirë të dalësh”, deklaroi Rama, i cili do të marrë pjesë në një takim të liderëve të Ballkanit Perëndimor dhe BE-së në Bruksel përpara samitit.
Zyrtarët bullgarë kanë mbrojtur qëndrimin e tyre, duke këmbëngulur se ata thjesht po i kërkojnë Maqedonisë së Veriut që t’u përmbahet angazhimeve të mëparshme dhe të kërkojë të mbrojë të drejtat e bullgarëve në vend.
Maqedonia e Veriut, nga ana e saj, ka deklaruar se po bën përpjekje me mirëbesim për t’u angazhuar me Sofjen dhe theksoi se një mosmarrëveshje dypalëshe nuk duhet të pengojë fillimin e bisedimeve midis BE-së dhe një anëtari të mundshëm.
Rama konfirmoi se nëse nuk ka përparim këtë muaj, ai do të kërkojë që oferta e Shqipërisë për anëtarësim të trajtohet veçmas nga ajo e Maqedonisë së Veriut – një hap që BE deri tani ka hezituar ta ndërmarrë, me zyrtarët që argumentojnë se do të ishte më mirë për stabilitetin rajonal nëse dy fqinjët mund të përparonin së bashku.
“Nëse asgjë nuk ndodh në qershor, ne do të kërkojmë të ndahemi nga ky çift i humbur në përkthim”, tha Rama. “Kam besim se kjo është ajo që duhet të bëjmë, atëherë nëse [udhëheqësit e BE-së] do të bien dakord apo jo, do të shohim.”
Mbështetje për Macron
Udhëheqësi shqiptar tha gjithashtu se ai mbështet idenë e presidentit francez Emmanuel Macron për një Komunitet Politik Evropian – një organizatë që do të ishte e hapur si për anëtarët ashtu edhe për jo anëtarët e BE-së.
“Unë mendoj se ai ka të drejtë. Kjo duhet të ishte bërë shumë kohë më parë… sepse kjo është vizionare”, tha Rama, ndërsa nuk pranoi të hynte në detaje për formën që duhet të marrë komuniteti.
“Kjo mund të diskutohet, por në parim, të kesh një komunitet politik i cili organizohet në mënyra të ndryshme … është shumë e rëndësishme dhe është përtej Bashkimit Evropian që kemi sot … i cili qartësisht nuk është në gjendje të përballet me sfidat e kohës që janë përpara”, tha ai.
Macron e përcaktoi planin e tij pjesërisht si një përgjigje ndaj luftës në Ukrainë, duke sugjeruar se komuniteti i propozuar do të ishte një mënyrë më e shpejtë për Kievin për t’u integruar në strukturat politike evropiane sesa procesi i gjatë i pranimit në BE.
Lufta e Rusisë ka nxjerrë në pah edhe ndarjet në Ballkanin Perëndimor. Disa vende – si Shqipëria – e kanë ndjekur BE-në në vendosjen e sanksioneve ndaj Rusisë, ndërsa të tjerët – si Serbia – jo.
Megjithëse Serbia dhe Shqipëria kanë qenë shpesh në mosmarrëveshje gjatë dekadave, Rama u lut për mirëkuptim për pozicionin e Beogradit.
“Duhet të kuptoni se Serbia është në një pozicion shumë të ndryshëm nga shumë të tjera, për shkak të historisë së saj, për shkak të lidhjeve të veçanta me Rusinë,” tha ai.
Ai tha se besonte se Serbia duhet të vendosë sanksione me kalimin e kohës, por paralajmëroi kundër shtyrjes së Beogradit, i cili është shumë i varur nga Moska për furnizimet me energji, për të bërë shumë shpejt.
“Të kërkosh që të shkojnë atje, tani, dhe në të gjithë gamën, është praktikisht e pamundur … Është vetëvrasëse për ekonominë e tyre,” tha ai.
Ushtrimi i tepërt i presionit perëndimor mbi Serbinë mund të jetë i dëmshëm për stabilitetin e rajonit të Ballkanit Perëndimor, paralajmëroi Rama.
“Ne ndonjëherë duhet të durojmë me të tjerët dhe të kuptojmë se çfarë po ndodh, përndryshe nuk mund ta mbajmë këtë komunitet të bashkuar për qëllime më të larta dhe më të mira,” tha ai.
“Mendoj se Serbia është në rrugën e duhur. Sigurisht, jo me shpejtësinë që mund të na pëlqen, mund të dëshirojmë. Por më besoni, skenarët e tjerë janë vërtet shumë të keq për të gjithë dhe veçanërisht për këtë rajon”, tha Rama.
