Ndërsa plumbat dhe bombat bien mbi Ukrainë, Rusia po zhvillon një luftë të zgjeruar informacioni në të gjithë Evropën Lindore, duke përdorur llogari të rreme dhe propagandë për të përhapur frikën për refugjatët dhe rritjen e çmimeve të karburantit, ndërsa e quan Perëndimin një aleat të pabesueshëm.
Në Bullgari, një zyrtar i lartë zbuloi këtë muaj se Kremlini pagoi gazetarë, analistë politikë dhe qytetarë të tjerë me ndikim 2,000 euro në muaj për të postuar përmbajtje pro-ruse në internet. Studiuesit kanë zbuluar gjithashtu rrjete të sofistikuara të llogarive të rreme, në një përhapje të përshkallëzuar të dezinformatave dhe propagandës në vend.
Përpjekje të ngjashme po zhvillohen në vende të tjera në rajon, ndërsa Rusia kërkon të zhvendosë fajin për sulmin e saj në Ukrainë, krizën e refugjatëve që pasoi dhe rritjen e çmimeve të ushqimit dhe karburantit.
Sipas Graham Brookie, drejtor i lartë në Laboratorin e Kërkimeve Ligjore Dixhitale të Këshillit Atlantik, për udhëheqësit e Rusisë, fushatat e përhapura të propagandës dhe dezinformimit janë një alternativë me kosto shumë efektive ndaj mjeteve tradicionale të luftës apo diplomacisë.
“Nxitja e këtyre reagimeve është efikase për operacionet e informacionit rus,” tha zoti Brookie. “Media e tyre shtetërore bën analizën e audiencës më mirë se shumica e kompanive mediatike në botë. Kjo propagandë kan patur sukses në vendet ku ka më shumë tregje të polarizuara mediatike.”
Bullgaria konsiderohej prej kohësh një aleat i fortë rus, megjithëse vendi me 7 milionë banorë e ka kthyer vëmendjen drejt perëndimit në dekadat e fundit, duke iu bashkuar NATO-s në 2004 dhe Bashkimit Evropian tre vjet më vonë.
Kur Bullgaria, Polonia dhe vendet e tjera të ish-Traktatit të Varshavës u rreshtuan me aleatët e tyre të NATO-s në mbështetje të Ukrainës, Rusia u përgjigj me një valë dezinformimi dhe propagande që kërkonte të shfrytëzonte debatet publike mbi globalizimin dhe zgjerimin e perëndimit.
Për Poloninë, kjo mori formën e propagandës anti-perëndimore dhe teorive konspirative. Njëra, e përhapur nga një grup hakerash aleat me Rusinë në një përpjekje të dukshme për të ndarë Ukrainën dhe Poloninë, sugjeroi se bandat polake po merrnin organet e refugjatëve ukrainas.
Sulmi i Rusisë vjen ndërsa qeveritë e Evropës Lindore, si të tjerat në mbarë botën, përballen me pakënaqësinë dhe trazirat e shkaktuara nga rritja e çmimeve të karburantit dhe ushqimit.
Bullgaria është në një pozitë veçanërisht të cenueshme. Kryeministri properëndimor Kiril Petkov humbi një votë mosbesimi muajin e kaluar. Shqetësimet për ekonominë dhe çmimet e karburantit u rritën vetëm kur Rusia ndërpreu furnizimin e Bullgarisë me gaz natyror pranverën e kaluar. Trazirat e shtynë presidentin Rumen Radev të thotë se vendi i tij po hynte në një “krizë politike, ekonomike dhe sociale”.
Marrëdhënia e qeverisë me Moskën është një tjetër ndërlikim. Së fundmi Bullgaria dëboi 70 anëtarët të personelit diplomatik rusë lidhur me shqetësimet për spiunazh, duke bërë që Kremlini të kërcënojë se do t’i japë fund marrëdhënieve diplomatike me Sofjen.
Të njëjtën javë, ambasada e Rusisë në Sofje postoi një apel për grumbullim fondesh duke u kërkuar qytetarëve bullgarë të dhurojnë fondet e tyre private për të mbështetur ushtrinë ruse dhe sulmin e saj në Ukrainë.
Qeveria e Bullgarisë reagoi me zemërim ndaj përpjekjes së Rusisë për të kërkuar donacione për luftën e saj nga një vend i NATO-s.
“Kjo është skandaloze”, shkroi në Twitter Bozhidar Bozhanov, i cili shërbeu si ministër i qeverisjes elektronike në kabinetin e zotit Petkov. “Nuk është e drejtë të përdoret platforma për të financuar agresorin”.
Ambasada gjithashtu ka përhapur teori konspirative zhgënjyese duke pretenduar se Shtetet e Bashkuara drejtojnë laboratorë sekretë në Ukrainë. Ambasadat janë bërë kyçe për fushatat e dezinformimit të Rusisë, veçanërisht pasi shumë kompani teknologjike kanë filluar të kufizojnë mediat shtetërore ruse që nga fillimi i agresionit.
Trollët dhe llogaritë e rreme dhe anonime mbeten pjesë të çmuara të arsenalit të dizinformimit. Studiuesit në Qendrën e Situatës së Dezinformimit identifikuan llogari anonime që përhapnin përmbajtje pro-ruse, si dhe ngacmime në internet drejtuar bullgarëve që shprehnin mbështetje për Ukrainën.
Disa nga ngacmimet dukeshin të koordinuara, bazuar në shpejtësinë dhe ngjashmëritë në sulme, thonë studiuesit në DSC, një organizatë jofitimprurëse me bazë në Evropë.
“Kjo taktikë frikësimi nuk është e re, por lufta në Ukrainë ka sjellë një pjesë të përpjekjeve të koordinimit në hapësirën publike,” thotë organizata DSC.
Duke reflektuar vështirësinë e identifikimit të origjinës së dezinformatave, DSC identifikoi gjithashtu një rrjet prej tre llogarish anonime në Facebook që shtynin temat e bisedave pro-ruse që studiuesit arritën në përfundimin se mund të ishin pjesë e një fushate ruse dezinformimi .
Facebook-u tha të premten se do të hiqte faqet, të cilat dukej se shkelnin disa nga rregullat e platformës në lidhje me shumë llogari. Por platforma tha se nuk gjeti asgjë që të sugjeronte se llogaritë ishin pjesë e një rrjeti dezinformues. Në vend të kësaj, ato drejtoheshin nga një përdorues i vetëm bullgar që pëlqente të ripostonte përmbajtjet pro-ruse të njerëzve të tjerë.
Në fakt, pasi një zyrtar i lartë bullgar zbuloi skemën e Rusisë për t’u paguar disa gazetarëve dhe ekspertëve politikë 2,000 euro, ose 4,000 leva bullgare për postimet e përmbajtjeve miqësore, autori u tall me idenë e marrjes së parave.
“Faleminderit zoti Putin për gjestin, por nuk kam nevojë për 4000 leva që të pëlqej Rusinë”, shkruan ai. “Më pëlqen ta bëj falas”.
