A e dëmtuan vërtet ekonominë ruse sanksionet?

Sanksionet e kanë komplikuar dukshëm jetën e Aleksandrit, një punonjësi 23-vjeçar i muzeut të artit nga Moska. Çmimet në rritje e kanë detyruar atë të shkurtojë shpenzimet e tij dhe të eksplorojë gjetjen e një pune të dytë për të ndihmuar në pagesën e faturave. Në të njëjtën kohë, gjetja e disa mallrave që ai dikur i merrte si të mirëqena, si mobilje dhe sende të tjera shtëpiake, është bërë një proces shumë më i vështirë.Megjithatë, Aleksandri, i cili nuk pranoi të japë mbiemrin e tij, është optimist se sanksionet do të sjellin disa përfitime të papritura për Rusinë në planin afatgjatë. “Duket sikur kemi më shumë mundësi tani dhe vendi ynë ka kujtuar se është gjithashtu i aftë të prodhojë mallrat e veta,” tha ai. “Kjo potencialisht mund të hapë derën për diçka të re dhe pozitive.”
Gjatë gjashtë muajve të fundit, sanksionet kanë ndryshuar në mënyrë dramatike marrëdhëniet ekonomike të Rusisë me botën e jashtme. Në tre dekadat pas rënies së Bashkimit Sovjetik, Rusia përqafoi me lehtësi parimet e kapitalizmit të globalizuar. Edhe pse marrëdhëniet politike midis Moskës dhe Perëndimit ishin shpesh të tensionuara, lidhjet ekonomike midis të dyve mbetën të forta.

Rusët e klasës së mesme mund të rezervonte lehtësisht fluturime për në Evropë ose të blinte produktet më të fundit të konsumit perëndimor, duke filluar nga telefonat te xhinset. Operacionet themelore financiare si dërgimi ose marrja e parave jashtë vendit mund të kryhej brenda pak minutash.Tani ajo epokë duket sikur ka përfunduar përgjithmonë. Pas vendimit të Kremlinit për të dërguar trupa në Ukrainë, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj në Evropë dhe Azi u vendosën shpejt për të vendosur sanksione të paprecedentë kundër ekonomisë ruse.

Disa nga masat që ata miratuan përfshijnë ngrirjen e gati gjysmës së rezervave financiare të Rusisë, dëbimin e disa prej bankave më të mëdha të vendit nga sistemi i pagesave SËIFT, ndalimin e anijeve dhe avionëve rusë të hyjnë në portet dhe hapësirën ajrore të tyre, futjen e kufizimeve të eksportit për disa teknologji të avancuara dhe vendosjen e një embargo ndaj naftës dhe qymyrit rus.
Njëkohësisht, më shumë se 1 mijë e 200 kompani të huaja ose kanë pezulluar ose kufizuar operacionet e tyre në Rusi që nga fillimi i luftës në Ukrainë, sipas një sërë të dhënash nga Instituti i Udhëheqjes së Shefit Ekzekutiv të Universitetit Yale. Ndër emrat e mëdhenj në atë listë janë marka të tilla si Apple, McDonald’s, IKEA, Visa dhe MasterCard.Deri më tani, regjimi i ri i sanksioneve ka sjellë rezultate të përziera. Nga njëra anë, produkti i brendshëm bruto (PBB) i Rusisë ra me 4 për qind në tremujorin e dytë krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, një rënie që pritet të përshpejtohet në 7 për qind në tremujorin e tretë.

Kufizimet e reja të ofertës jo vetëm që kanë bërë që inflacioni të rritet në shifra dyshifrore, por gjithashtu ka ulur aftësinë e prodhuesve rusë duke i privuar ata nga komponentët e importuar që janë kritikë për montimin e produkteve të tyre përfundimtare.Prodhimi i makinave në Rusi, për shembull, ra me 61.8 për qind gjatë gjashtë muajve të parë të këtij viti. Shumë zyrtarë rusë kanë pranuar se do të jetë veçanërisht sfiduese për të gjetur zëvendësim për disa komponentë elektronikë të nivelit të lartë, të tillë si mikroçipet, të cilët janë ende të zhvilluar në masë të madhe duke përdorur teknologjitë perëndimore.

Në të njëjtën kohë ekonomia ruse deri më tani ka treguar elasticitet më të madh nga sa pritej fillimisht, pavarësisht se rubla ruse humbi më shumë se 30 për qind të vlerës së saj në fund të shkurtit dhe në fillim të marsit.
Inflacioni ka filluar të ngadalësohet gradualisht në muajt e fundit, duke rënë nga niveli maksimal prej 17.8 përqind në prill në 14.9 përqind në gusht. Ndërkohë, suficiti i llogarisë rrjedhëse të Rusisë është rritur në një nivel rekord prej 167 miliardë dollarësh midis janarit dhe korrikut, më shumë se trefishi i një viti më parë.Një rubël e qëndrueshme, logjistikë e përmirësuar
Deri më tani, sanksionet nuk kanë shkkaktuar shumë për të dëmtuar jetën në Moskë të paktën. Punëtorët e ndërtimit që marrin pjesë në programin vjetor të rinovimit të rrugëve të kryeqytetit rus janë kudo. Restorantet, baret dhe kafenetë në qendër të qytetit janë të mbushura me klientë të zhurmshëm. Qendrat tregtare janë gjithashtu të mbushura me njerëz, edhe pse shumë dyqane në pronësi perëndimore janë mbyllur prej muajsh. Gjatë një udhëtimi në dyqan ushqimor, konsumatori mesatar mirëpritet nga një gamë e gjerë produktesh, duke përfshirë edhe ëmbëlsira të huaja.

“Njerëzit janë të lodhur duke u ndjerë vazhdimisht në ankth, kështu që ata po bëjnë çmos për t’u kthyer në një jetë më normale,” tha Alexandri. “Unë shoh shumë pak njerëz që kufizojnë veten kur bëhet fjalë për ushqimet në restorante dhe gjëra të kësaj natyre. Ata mund të kenë më pak para se më parë, por ende kanë disi”.
Muajin e kaluar, Fondi Monetar Ndërkombëtar përmirësoi perspektivën e tij ekonomike për Rusinë në vitin 2022, duke parashikuar se PBB-ja e vendit do të tkurret me 6 për qind në vend të 8.5 për qind të parashikuar fillimisht. Kjo është ende një rënie e konsiderueshme, por shumë më pak se disa nga parashikimet fillestare më të tmerrshme.
Anton Tabakh, kryeekonomist në vlerësuesin e kredisë me bazë në Moskë, i tha “Al Jazeera” se dy faktorë e kishin nxitur ekonominë ruse gjatë gjashtë muajve të parë të regjimit të ri të sanksioneve.
E para ishte një rritje e madhe në eksportet e mallrave, veçanërisht të energjisë. Sipas një dokumenti qeveritar të parë nga agjencia e lajmeve “Reuters”, Rusia pritet të fitojë më shumë se 337 miliardë dollarë nga shitjet e saj të energjisë këtë vit, një rritje prej 38 për qind nga viti 2021.
Faktori i dytë është rritja e shpenzimeve qeveritare.
Tabakh tha se bumi i eksporteve të Rusisë ka të ngjarë të ketë arritur kulmin për shkak të rënies së kërkesës globale dhe hyrjes në fuqi të kufizimeve të reja të embargos. Në të njëjtën kohë, ai vuri në dukje se importet e Rusisë kanë filluar gradualisht të rikuperohen pas një rënie të fortë në fillim të këtij viti. Forcat kryesore shtytëse të këtij rikthimi kanë qenë stabilizimi i rublës dhe përmirësimi i logjistikës.

“Pyetja kryesore tani është se si ekonomia e Rusisë do t’i nënshtrohet asaj që Banka Qendrore Ruse e quan një proces transformimi strukturor,” tha Tabakh.

“Ne po flasim për kalimin e konsumatorëve në produkte të reja, shfaqjen e zinxhirëve të rinj të furnizimit dhe ndërmjetësve financiarë dhe kompanitë që po përshtaten me kufizimet e reja. Sipas vlerësimeve të mia dhe të Bankës Qendrore, ne jemi aktualisht në fazën më të vështirë të procesit, i cili mund të zgjasë diku nga nëntë muaj deri në një vit”.
Për disa sipërmarrës rusë, sanksionet janë bërë një burim i papritur mundësish. Nikolai Dunaev, nënkryetar i “Opora Russia”, shoqatë kombëtare e pronarëve të bizneseve të vogla dhe të mesme, tha se eksodi masiv i gjigantëve shumëkombëshe nga Rusia ka krijuar një hapje për kompanitë vendase për të zgjeruar pjesën e tyre të tregut – veçanërisht në fusha të tilla si produktet ushqimore, kozmetike, veshje, turizëm dhe ndërtim.
“Ka një rënie të përgjithshme të kërkesës në mesin e konsumatorëve, por kjo nuk po ndihet aq rëndë në Rusi, sepse pjesa më e madhe e kërkesës së mbetur është zhvendosur drejt prodhuesve vendas,” tha ai.
Ekonomitë jo-perëndimore po luajnë gjithashtu një rol gjithnjë e më të rëndësishëm në strategjinë e reagimit të Rusisë ndaj sanksioneve. Për shembull, rritja e prodhimit në Azi dhe Lindjen e Mesme në dekadat e fundit e ka bërë më të lehtë për Rusinë gjetjen e zëvendësimeve për shumicën e llojeve të mallrave perëndimore, vuri në dukje Tabakh.
Në të njëjtën kohë, Moska ka filluar të plotësojë boshllëqet e saj ekonomike përmes skemave paralele të importit, sipas të cilave kompanitë ruse importojnë mallra të markës perëndimore duke përfshirë celularë, makina dhe veshje nga vendet e palëve të treta dhe më pas i shesin ato në tregun rus pa leje nga pronarët e markave tregtare.
“Këto lloj opsionesh janë pothuajse gjithmonë më të shtrenjta dhe më pak miqësore për përdoruesit, por në fund, ato ndihmojnë në lehtësimin e goditjes nga sanksionet”, tha Tabakh. “Fakti që ne kemi edhe opsione të tilla ilustron se sa shumë ka ndryshuar bota nga mënyra si ishte 30 vjet më parë, kur Perëndimi dominonte totalisht”.
Megjithatë, pyetja më e madhe është se deri në çfarë mase ekonomia e Rusisë do të jetë në gjendje t’i nënshtrohet “transformimit strukturor” të saj në afat të gjatë. A mundet Rusia të rindërtojë me sukses ekonominë e saj mbi një themel të ri apo është e dënuar me vite të rënies ekonomike dhe teknologjike?
Ka dy faktorë të rëndësishëm që mund të funksionojnë potencialisht në favor të Rusisë, sipas Chris Devonshire-Ellis, themelues i Dezan Shira & Associates, një firmë konsulente investimesh pan-aziatike.
E para është se Moska zotëron shumë nga burimet natyrore që janë kritike për ekonominë më të gjerë globale. “Kur shikoni Rusinë, ajo ka rezervat e parë, të dytë dhe të tretë më të lartë globalisht nga pothuajse çdo gjë”, tha ai. “Nga energjia te diamantet, uji i ëmbël, tokat e rralla dhe mineralet e tjera, është një vend jashtëzakonisht i pasur”.
Dhe pavarësisht largimit të tij aktual nga Perëndimi, Kremlini ishte larg nga të qenit i izoluar gjeopolitikisht, tha Devonshire-Ellis. “Rusia ka disa miq të fuqishëm, si Kina, India dhe Irani, dhe disa njohje gjithnjë e më të fuqishme, si Arabia Saudite, Turqia, Brazili dhe pjesa më e madhe e Afrikës”, tha ai. “Gjithësesi në ekuilibër, pra, dyshoj se Rusia do të mund të mbizotërojë”, e mbyll ai.