Pak burra shteti të shekullit të 20-të kanë pasur një ndikim të tillë brenda dhe jashtë vendit, dhe as trashëgimia e tyre nuk është ndarë kaq ashpër mes dy arenave.
Pas vdekjes, Mikhael Gorbachev, lideri i fundit sovjetik, përshëndetet në Perëndim si njeriu që përshpejtoi rënien e komunizmit sovjetik dhe i dha fund Luftës së Ftohtë.
Megjithatë në vendin e tij ai shahet si njeriu përgjegjës për atë që Vladimir Putin e quajti “katastrofa më e madhe gjeopolitike e shekullit”, shpërbërja e Perandorisë Sovjetike, një burim turpi rus që ky pushtim i Ukrainës kishte për qëllim të fillonte të zhbënte.
Ndërsa rivizatimi me shumicë i hartës politike të Evropës është trashëgimia më e qëndrueshme e Gorbaçovit, nuk ishte kurrë qëllimi i tij. Reformat e glasnostit, ose hapjes, dhe perestrojkës, ristrukturimit, ishin shpikja e tij, por morën një vrull të tyren, i cili u bë i pandalshëm, me më shumë liri dhe demokraci që iu dha popullit sovjetik duke e përçarë në mënyrë të pashmangshme perandorinë. Glasnost hapi sistemin e mbyllur ekonomik komunist.
Rrjedhimisht, Gorbaçovi nuk u përpoq kurrë të ndalonte forcat që ai kishte lëshuar, pavarësisht kundërshtimit të egër nga garda e vjetër komuniste, e cila u përpoq ta largonte atë me një grusht shteti. Jo vetëm që ai nuk ishte kurrë në gjendje të përfitonte personalisht nga politika elektorale që ai mbrojti, por ishte shtrëngimi i grushtit sovjetik rreth republikave të tij përbërëse që solli rënien e tij.
Pasi Ukraina votoi për pavarësinë në një referendum në dhjetor 1991, Bashkimi Sovjetik u shpërbë, duke e lënë Gorbaçovin pa punë dhe ai u pasua nga Boris Jelcin, lideri i Federatës Ruse. Pothuajse asnjë nga liritë apo reformat politike që mbrojti Gorbaçovi nuk ka mbijetuar në Rusinë e sotme të Putinit.
Vdekja e tij vjen jo vetëm kur Putini përpiqet të rikrijojë perandorinë sovjetike në mënyrën e një cari të ditëve moderne, duke i shtyrë fqinjët në përputhje ose duke pushtuar territorin e tyre, por edhe teksa rusët përballen me ngushtimin më të madh të lirive politike që nga rënia sovjetike.
Trashëgimia e Gorbaçovite ishte më e ndryshme në Perëndim, ku ai krijoi “Gorbymania” si udhëheqësi i parë sovjetik që angazhoi hapur armiqtë e tij të Luftës së Ftohtë. Deklarata e famshme e Margaret Thatcher se “Më pëlqen zoti Gorbachev. Ne mund të bëjmë biznes së bashku”, u pasuan nga takime të ngrohta me Presidentin Reagan, në të cilat amerikani gjeti një pritje të etur për zellin e tij të ri për të çliruar botën nga armët bërthamore.
Jelcini bibuloz e kundërshtoi profilin global të paraardhësit të tij dhe i mungonin aftësitë politike të nevojshme për të pasur sukses të rolit të tij ose të vendit të tij. Putin, një ish-agjent i KGB-së, i bazuar thellësisht në sistemin e vjetër, ishte president në kohën kur Gorbaçovi u shfaq në mënyrë të papërshtatshme në një reklamë për bagazhet e Louis Vuitton, i ulur në pjesën e pasme të një automjeti luksoz me çantat e tij me monogram.
Në një opinion të botuar në gazetën qeveritare Rossiiskaya Gazeta në dhjetor 2016, ditë përpara 25 vjetorit të dorëheqjes së tij, Gorbaçovi pranoi pjesën e tij të përgjegjësisë në rënien e Bashkimit Sovjetik. “Por ndërgjegjja ime është e pastër”, shkroi ai. “E mbrojta Unionin deri në fund, duke vepruar me mjete politike”.
Në vitin 2014 ai mbështeti pushtimin e gadishullit të Krimesë nga Putini dhe dënoi Perëndimin për “euforinë dhe triumfalizmin” e tij pas rënies së BRSS.
Putin ishte ende në KGB ndërsa Gorbaçovi po largohej nga pushteti. Ai dhe miqtë e tij të KGB-së, të cilët sot formojnë rrethin e brendshëm që po sundon Rusinë, e panë me vëmendje përpjekjen e Gorbaçovit për të mbushur “pikat e zbrazëta” të historisë sovjetike me diskutime të hapura për dështimin e vendit, duke i liruar të tjerët të kritikojnë dhe në fund të lëvizin kundër tij. Për Putinin, ishte një edukim në pushtet që ai nuk e ka harruar deri më sot. Ai jo vetëm që nuk ka ndërmend ta përsërisë, por kërkon ta kthejë atë, duke e fshirë Gorbaçovin nga librat e historisë ruse sa më shumë që të jetë e mundur, ndërsa hendeku midis perceptimeve lindore dhe perëndimore të botës hapet sërish.
NJERI I HISTORISË
Prill 1986- Shpërthimi në reaktorin bërthamor të Çernobilit. Autoritetet sovjetike e pranojnë këtë vetëm tre ditë më vonë.
Tetor 1986- Samiti i Rejkjavikut me Reganin, i cili çoi në traktatin e parë bërthamor vitin e ardhshëm, duke u zotuar për të çmontuar të gjitha raketat me rreze të mesme veprimi sovjetike dhe amerikane.
Shkurt 1989- Përfundon përfshirja nëntëvjeçare ushtarake sovjetike në Afganistan. Lëvizjet për pavarësi marrin vrull në republikat baltike, Gjeorgji dhe Ukrainë.
Mars 1989- Bashkimi Sovjetik mban zgjedhjet e para me shumë kandidatë për të zgjedhur një Kongres të Deputetëve të Popullit.
Nëntor 1989- Revolucionet fshijnë qeveritë komuniste në Gjermaninë Lindore dhe Evropën Lindore.
Dhjetor 1989- Gorbachev dhe Presidenti Bush, në një samit në Maltë, përshëndesin fundin e Luftës së Ftohtë.
Tetor 1990- Gjermania Lindore dhe ajo Perëndimore bashkohen pas negociatave në të cilat Gorbaçovi luan një rol kyç. Parlamenti Sovjetik miraton planin për një ekonomi tregu. Gorbaçovi fiton çmimin Nobel për paqe.
Prill 1991- Traktati i Varshavës u shpërbë.
Qershor 1991- Boris Yeltsin u zgjodh president i Rusisë.
19-21 gusht 1991- Dështoi grusht shteti komunist dyditor.
24 gusht- Gorbaçovi jep dorëheqjen si lider i Partisë Komuniste.
6 shtator- Legjislatura sovjetike njeh pavarësinë e Lituanisë, Letonisë dhe Estonisë.
8 dhjetor- Rusia, Ukraina dhe Bjellorusia shpallin Commonwealth pa asnjë rol për një autoritet qendror ose Gorbachev.
25 dhjetor 1991- Gorbaçovi jep dorëheqjen si president i Bashkimit Sovjetik, i cili shpërbëhet të nesërmen.
