Tensionet po rriten midis Serbisë dhe Kosovës, në Evropën Juglindore, pas mosmarrëveshjeve për targat e makinave. Ekziston frika se dhuna midis serbëve etnikë dhe shqiptarëve etnikë mund të ndizet përsëri, 23 vjet pas luftës në Kosovë.
Kosova është një vend i vogël, pa dalje në det në Ballkan, në kufi me Shqipërinë, Maqedoninë e Veriut, Malin e Zi dhe Serbinë. Shumë serbë e konsiderojnë atë vendlindjen e kombit të tyre.
Por nga 1.8 milionë banorët që jetojnë në Kosovë, 92% janë shqiptarë dhe vetëm 6% serbë. Pjesa tjetër janë boshnjakë, turq dhe romë.
Si e fitoi Kosova pavarësinë?
Pas shpërbërjes së Jugosllavisë në vitet 1990, Kosova kërkoi autonominë dhe pavarësinë e saj. Serbia u përgjigj me një goditje brutale kundër shqiptarëve etnikë që kërkonin pavarësinë.
Kjo përfundoi në vitin 1999, me një fushatë bombardimi të NATO-s kundër Serbisë, midis marsit dhe qershorit. Forcat serbe u tërhoqën nga Kosova, por për shumë shqiptarë dhe serbë të Kosovës, konflikti nuk është zgjidhur kurrë.
Forca e Kosovës (KFOR) e udhëhequr nga NATO ka ende bazën e saj në Kosovë, me një forcë aktuale prej 3,762. Në vitin 2008, Kosova shpalli pavarësinë.
Gjithsej 99 nga 193 vende të Kombeve të Bashkuara e njohin tani pavarësinë e Kosovës, duke përfshirë SHBA-në, Britaninë e Madhe dhe 22 nga 27 shtete të BE-së.
Por Rusia dhe Kina, të cilat nuk e njohin, kanë bllokuar anëtarësimin e Kosovës në OKB.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq është zotuar se Serbia kurrë nuk do ta njohë Kosovën si një vend të pavarur.
As Kosova dhe as Serbia nuk janë në BE – por:
Serbia është një vend kandidat për në BE që nga viti 2012.
Kosova ka treguar se dëshiron të aplikojë deri në fund të vitit 2022.
Pse janë ndezur konfliktet tani?
Marrëdhëniet mes qeverisë së dominuar nga shqiptarët dhe pakicës serbe kanë qenë të acaruara prej vitesh. Në vitin 2022, tensionet çuan në mosbindje civile.
Qeveria e Kosovës donte t’i detyronte ata në zonat me shumicë etnike serbe të ndërronin targat e tyre të makinave të lëshuara nga Serbia me ato të Kosovës.
Rreth 50,000 njerëz në këto zona refuzuan të përdorin targat e Kosovës sepse nuk e njohin pavarësinë e Kosovës. Në verë, serbët etnikë në rajonin verior të Kosovës, i cili kufizohet me Serbinë, bllokuan rrugët dhe disa burra thuhet se qëlluan me armë në shenjë proteste.
Qeveria e Kosovës shtyu zbatimin e rregullave të reja. BE ndërmjetësoi një marrëveshje midis dy palëve, duke ulur tensionin. Sipas marrëveshjes, Kosova do të heqë dorë nga plani i saj për të gjobitur mbajtësit e targave të lëshuara nga Serbia dhe Serbia do të ndalojë lëshimin e regjistrimeve me inicialet e qyteteve në Kosovë.
Megjithatë, trazirat e fundit u shkaktuan nga arrestimi i një ish oficeri të policisë serbe më 10 dhjetor në veri të Kosovës. Policia lokale ka shkëmbyer zjarr me grupe të panjohura.
A ishte e përfshirë Rusia?
Në gusht, qeveria e Kosovës tha se Serbia po nxiste tensione etnike dhe pretendoi se Rusia po e mbështeste atë. Serbia dhe Rusia janë aleatë.
Pas pushtimit rus të Ukrainës, Serbia refuzoi t’i bashkohej regjimit të sanksioneve të vendeve të tjera evropiane. Në maj, Vuçiç nënshkroi atë që ai tha se ishte një marrëveshje e favorshme gazi me presidentin rus Vladimir Putin.
Zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme ruse Maria Zakharova fajësoi për tensionin në Kosovë autoritetet vendase që vendosin sipas saj “rregulla të pabaza diskriminuese”.
Një deputet nga partia e Vuçiçit tha se Serbia së shpejti do të detyrohet të fillojë “denazifikimin e Ballkanit” – duke përdorur të njëjtën gjuhë që Presidenti Putin përdori për të justifikuar pushtimin e tij në Ukrainë. Më vonë ai kërkoi falje për fjalët e tij.
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, tha se Putin mund ta përdorë Kosovën për të zgjeruar konfliktin aktual në Ukrainë dhe për të destabilizuar më tej Evropën.
