Lea Ypi ka marrë përsipër misionin e “avokatisë” kundër retorikës denigruese të diplomacisë britanike ndaj emigrantëve shqiptarë. Si?
Duke përdorur vetëm një kujtim të gjallë dhe një kafshë në lëvizje të shpeshtë por të ngadaltë si breshka.
Përmes një shkrimi të botuar në gazetën britanike “The Guardian”, Ypi ironizon me sekretaren britanike Suella Braverman.
Pjesë nga shkrimi i “The Guardian”
“Pothuajse në të njëjtën kohë, shqiptarët pa dokumente që udhëtonin për në Britani ishin subjekt i një sulmi verbal të egër nga sekretarja e Brendshme, Suella Braverman. Ata u etiketuan si pushtues, edhe pse ajo që kishin bërë në fund të fundit nuk ndryshonte nga breshka: kalimi i një kufiri”.
Na duhet të kthehemi në kohë pas kur një “breshkë pa dokumente” u pa duke kaluar kufirin tokësor midis Shqipërisë dhe Greqisë.
Jemi në një mëngjes të hershëm të muajit gusht, ndërsa studiuesja shqiptare kishte dalë bashkë me fëmijët e saj nga një radhë e gjatë e vulosjes së pasaportave.
“Këtu, – u kisha thënë fëmijëve të mi, – aty ku shihni flamurin e kuq me shqiponjën, është Shqipëria. Dhe atje, – shtova unë, duke treguar flamurin tjetër, blu me vija të bardha, disa qindra metra larg, – është Greqia”, tregon Ypi.
Sipas saj, breshka po zvarritej ngadalë pas tyre, përmes asaj që nganjëherë quhet terra nullius.
Kjo e fundit, është një pjesë territori që nuk i përket asnjë shteti dhe që zakonisht përcakton dy juridiksione kufitare.
“Gjatë 45 viteve të sundimit komunist të Shqipërisë, çdo qytetar që kapej duke imituar veprimet e kësaj breshke do të ishte qëlluar”, kujton mendimtarja.
Në mendimin politik modern, koncepti i terra nullius, domethënë një copë toke që nuk ka pronar ligjor, ishte vendimtar për mbrojtjen e kolonializmit, vijon Ypi.
Studiuesja sqaron se sovraniteti territorial justifikohej duke thirrur nevojën për përdorimin efikas të tokës për të cilën supozohej se askush nuk kishte paraqitur më parë një pretendim.
“Nëse brenda një territori të një populli ka ndonjë tokë të shkretë ose joprodhuese”, shkroi Hugo Grotius, themeluesi holandez i së drejtës ndërkombëtare të shekullit të 17-të, “është e drejta e të huajve të zotërojnë një tokë të tillë”.
Duke reflektuar mbi origjinën e pronës private, filozofi gjenevan Jean-Jacques Rousseau shkroi se personi i parë që mbylli një ngastër toke dhe tha “kjo është e imja” – dhe i bindi njerëzit me kaq lehtësi për këtë tregim – ishte themeluesi i vërtetë i shoqërisë civile.
“Diçka e ngjashme mund të thuhet për territorin shtetëror”, thotë Ypi.
Gjatë bisedës me djalin e saj, ai e pyet se nga vjen breshka, dhe a është greke apo shqiptare.
“Breshkat nuk kanë vende”, u përgjigj mendimtarja në rolin edukues jo vetëm të djalit të saj. “Ato jetojnë në gjendjen e natyrës”.
Shteti, dhe vetëm shteti, është i aftë të garantojë lirinë e vërtetë të bazuar në të drejtat, në kundërshtim me anarkinë e natyrës.
“Më parë e konsideroja të besueshëm këtë argument, por jam bërë gjithnjë e më skeptike ndaj tij”, shteron Ypi.
Kjo, pasi disa javë pasi u shkrep fotoja e breshkës, 92 emigrantë u shpëtuan në kufirin verior midis Greqisë dhe Turqisë.
Ata ishin të gjithë të zhveshur dhe shumë prej tyre kishin lëndime trupore. Nuk është e qartë se si humbën rrobat e tyre, por Greqia fajësoi autoritetet turke.
OKB-ja bëri thirrje për një “hetim të plotë” dhe dënoi “një trajtim të tillë mizor dhe poshtërues”.
“Papritur”, shkruan Ypi drejt mbylljes, “rregullat e krijuara nga shtetet u dukën edhe më mizore se të ashtuquajturat ligjet e natyrës”.
Për këtë të fundit, studiuesja thotë se ne jemi mësuar ta konsiderojmë veprimin e thjeshtë të lëvizjes mbi një kufi artificial një lloj krimi, sepse kemi pranuar si konventa politike thellësisht të panatyrshme.
Dhe kështu, lexuesit së bashku me Lea Ypin do të vazhdojnë t’i rikthehen kësaj fotoje, të “një breshke që dukej si në shtëpi në një botë pa pasaporta”.
