Ka gjithmonë një ndjenjë të “Groundhog Day” (film komedi i vitit 1993) në samitet BE-Ballkani Perëndimor.
Një herë në vit, liderët e gjashtë vendeve të rajonit mblidhen së bashku me homologët e tyre nga vendet anëtare të BE-së së bashku me krerët e Këshillit Evropian, Komisionit dhe Shërbimit Evropian të Veprimit të Jashtëm.
Thuhen fjalë të mençura për të ardhmen evropiane të Ballkanit Perëndimor.
Dinjitarët e BE-së flasin për reformat politike dhe ekonomike.
Gjashtë liderët – që përfaqësojnë Shqipërinë, Bosnje dhe Hercegovinën, Kosovën, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut dhe Serbinë – tundin kokën si marrëveshje.
Pastaj të gjithë shkojnë në shtëpi dhe kryejnë punën si zakonisht.
Kështu shkruan autori bullgar Dimitar Bechev.
Ai është i lidhur me Carnegie Europe dhe ligjëron në Shkollën e Oxford-it për Studime Globale.
Bechev është i specializuar në politikën ndërkombëtare të Evropës Lindore dhe Euroazisë.
Epo, shkruan ai, këtë vit supozohet të jetë ndryshe dhe arsyeja është e qartë: lufta në Ukrainë.
Kërcënimi ushtarak dhe politik që paraqet Rusia e ka shtyrë BE-në të vazhdojë lojën e saj në atë që mund të përshkruhet, për mungesë të një termi më të mirë, si Evropa e Gjerë.
Pavarësisht nëse është Komuniteti Politik Evropian i presidentit francez Emmanuel Macron, statusi i kandidatit që i është dhënë Ukrainës dhe Moldavisë, apo në të vërtetë shtytja për integrimin rajonal në Ballkanin Perëndimor, ka një ndjenjë se BE-ja mund dhe duhet të bëjë më shumë në lidhje me fqinjët e saj.
Ish-Jugosllavia, dhe në veçanti vendet si Serbia apo Bosnjë dhe Hercegovina, duken të prekshme ndaj ndikimit malinj rus.
Sjellja e rajonit në gjirin e Brukselit përmes parave shtesë ose diplomacisë më energjike është bërë një prioritet më urgjent që nga 24 shkurti 2022.
Lufta e la në hije tubimin edhe në një mënyrë. Deri në momentin e fundit ishte e paqartë nëse do të merrte pjesë presidenti serb Aleksandar Vuçiç.
Ai kishte frikë se lidhjet e Beogradit me Moskën, të cilën udhëheqja serbe ka refuzuar me vendosmëri ta ulë, do të viheshin në rrezik nëse do të detyrohej të dënonte pushtimin e Putinit.
Sikur Vuçiç të anulonte ardhjen, Bosnja do të kishte munguar gjithashtu, pasi Milorad Dodik, president i entitetit të Republikës Srpska, do të kishte bllokuar pjesëmarrjen e vendit. Në fund, u paraqitën edhe Vuçiç edhe Zheljka Cvijanoviç, anëtarja serbe e presidencës trepalëshe të Bosnjës.
Edhe pse zyrtarisht vetëm përfaqësuesit e BE-së nënshkruan deklaratën e samitit që dënon Rusinë me terma të rreptë, fakti që ata e bënë këtë “në konsultim me liderët e Ballkanit Perëndimor” nënkupton se Serbia është në bord.
Çfarëdo që Vuçiç mori në këmbim të pjesëmarrjes së tij, qartësisht Brukseli shënoi “një grusht shteti diplomatik”.
Samiti i vitit 2022 ishte ndryshe edhe sepse për herë të parë u zhvillua në një vend të Ballkanit Perëndimor, në Shqipëri.
Zakonisht, mbledhjet vjetore mbahen në vendet anëtare të BE-së me lidhje të veçanta me rajonin – si Greqia, e cila organizoi samitin e vitit 2003 në Selanik, kur BE fillimisht premtoi anëtarësimin për rajonin, ose edicioni i vitit të kaluar në kështjellën e Brdo afër Kranj, Slloveni.
Zgjedhja për Tiranën sinjalizoi përkushtimin e BE-së për rajonin.
Dhe sigurisht që ishte një pendë në kapelën e kryeministrit shqiptar Edi Rama, në një kohë kur ai përballet me një protestë nga opozita e bashkuar e vendit që përgatitet të kundërshtojë kontrollin pothuajse të plotë të bashkive të Partisë Socialiste në pushtet në zgjedhjet lokale të vitit të ardhshëm.
Duke lënë mënjanë teatrin dhe simbolizmin, është qartësisht e qartë se BE-ja nuk mund të dorëzojë gralin e shenjtë: anëtarësimin e shpejtë.
Edhe një vend si Mali i Zi, që negocion pranimin e tij prej një dekade, nuk është askund afër.
Serbia është zhytur në kriza të përsëritura në Kosovë, pavarësisht propozimit të shumëpërfolur nga Franca dhe Gjermania për të zgjidhur mosmarrëveshjen njëherë e përgjithmonë.
Shqipëria mezi ka nisur bisedimet dhe BE-ja kërkon që Maqedonia e Veriut të modifikojë kushtetutën e saj në mënyrë që të fillojë hapja e kapitujve të politikave.
Bosnja dhe Kosova janë edhe më prapa. Nuk është e sigurt që ndonjë nga gjashtë vendet do të jetë në gjendje të bashkohet deri në fund të kësaj dekade.
Duke pranuar këtë realitet politik, BE-ja po përpiqet të forcojë mbështetjen e saj financiare dhe të iniciojë politika që synojnë të nxisin integrimin pavarësisht nga pranimi.
Komisioni tani ka zbuluar një paketë prej 1 miliardë eurosh për trajtimin e pasojave të krizës energjetike.
Kjo është në krye të 9 miliardë eurove të disponueshme për rimëkëmbjen ekonomike në vazhdën e rënies së COVID-19, ndërtimin e infrastrukturës ndërkufitare dhe nënshkrimin e harmonizimit të Ballkanit Perëndimor me tranzicionin e gjelbër të drejtuar nga BE.
Një rezultat kyç i Samitit të Tiranës ishte një marrëveshje midis operatorëve celularë nga BE dhe rajoni për heqjen e tarifave të roaming që nga tetori 2023. Ajo synon të nxisë digjitalizimin si dhe integrimin rajonal.
Integrimi rajonal – i cilësuar si një gur themeli drejt anëtarësimit dhe jo një devijim – duket të jetë fokusi i BE-së për momentin.
Me një samit të organizuar në tetor, Gjermania ka ringjallur të ashtuquajturin Procesi i Berlinit.
Kryefjala është Tregu i Përbashkët Rajonal (CRM), një skemë që tani po merr formë falë tre marrëveshjeve për udhëtimin pa pasaportë, njohjen e diplomave akademike dhe njohjen e kualifikimeve profesionale përkatësisht.
Të gjashtë vendet i nënshkruan këto më 3 nëntor dhe sigurisht që do të ketë më shumë marrëveshje, ndoshta në fushën e energjisë.
Megjithatë CRM-ja nuk mund të jetë një plumb argjendi.
Së pari, Ballkani Perëndimor varet nga tregtia dhe investimet e huaja direkte nga BE-ja në një masë shumë më të madhe sesa nga fqinjët.
Dhe retë e stuhisë tashmë po grumbullohen pasi rënia ekonomike në bashkim po ndikon drejtpërdrejt në rajon.
Në frontin politik, është rruga e pranimit ajo që do të marrë më shumë vëmendje.
Më në fund, Këshilli i Çështjeve të Përgjithshme të BE-së ka rënë dakord t’i japë Bosnjës statusin e kandidatit – një vendim që u ratifikua nga Këshilli Evropian më 15 dhjetor.
Më 30 nëntor, ambasadorët e vendeve anëtare – COREPER II – vendosën të ecin përpara me liberalizimin e vizave për Kosovën, mundësisht nga 1 janari 2024. Kosova sapo ka dorëzuar zyrtarisht kërkesën për anëtarësim.
Me pak fjalë, duket se ka një vrull të ri në marrëdhëniet midis BE-së dhe Ballkanit Perëndimor. Megjithatë, integrimi do të vazhdojë, si zakonisht, në mënyrë graduale. Zgjerimet e “Big Bang” janë një gjë e së kaluarës.
Ky artikull është marrë nga Carnegie Europe për Albanian Post dhe përfaqëson vetëm qëndrimet e autorit Dimitar Bechev
