“Vendosni duart në mënyrë të dukshme sipër makine!”
Është 24 gushti i 2022, dy ditë përpara nga dita e pavarësisë së Ukrainës, kur në Khreshchatyk, rruga kryesore e Kievit, arrestohet “Yurk”, një trafikant i famshëm ukrainas droge. Ai është në Porsche-n e tij blu. Me vete, fshehur në një fund të dyfishtë të makinës, ai ka 20 kilogramë kokainë. Ishte rreshteri Roda i patrullës së policisë që bëri arrestimin, teksa shtrëngon prangat në kyçet e dorës së të dyshuarit. Para 24 shkurtit, Ukraina ishte një nga qendrat më të mëdha të tranzitit për heroinën afgane, drogat sintetike dhe marihuanën. Dhe jo vetëm. Mbi të gjitha, kontrabanda e armëve në Evropë kaloi edhe përmes Kievit dhe Odesës. “Por tani gjithçka po ndryshon”, shpjegon Roda përpara se të hipte të dyshuarin në makinë. I ulur në një bar në qendër të qytetit, Oleksiy Bobrovnikov, një gazetar investigativ ukrainas, porosit një tjetër ekspres. Para takimit kishim folur në një chat të sigurt. Pasi kreu një hetim për trafikun e drogës midis Rusisë dhe Ukrainës Lindore, iu desh të largohej nga vendi për pesë vjet dhe burimi i tij u vra.
“Me pushtimin rus është sikur një tërmet të ketë goditur krimin e organizuar: rrugët, aktivitetet, marrëdhëniet me Rusinë, brenda pak javësh pati një revolucion”, thotë ai. Merr frymë thellë e vazhdon. “Siç thonë në Ukrainë, të gjitha rrugët të çojnë në Kiev, jo në Romë. Nëse jeni duke ndjekur gjurmët e parave dhe rrugët e kontrabandës nga perëndimi dhe jugu i Ukrainës, në kryeqytet do të përfundoni”. Siç ndodh shpesh, paratë nga trafiku i paligjshëm rrjedhin në kryeqytet. Këtu janë vendosur politikanët, policia, shërbimet sekrete dhe qendrat ushtarake. Secila prej këtyre qendrave kontrollon pjesën e saj të byrekut të kontrabandës. “Për shembull, eksportet zakonisht kontrollohen nga komuniteti i inteligjencës, përkatësisht SBU (inteligjenca e brendshme) dhe Gur (inteligjenca ushtarake). Këto përfshijnë drogën, lëndën drusore dhe armët”, shpjegon ai.
Tashmë në sajë të shtetrrethimit, të vendosur pas 24 shkurtit, tregtarët e drogës arrestohen pothuajse çdo natë me sasi të mëdha droge, veçanërisht drogë sintetike. Vlera e tyre varion nga një mijë deri në dy milionë euro. “Por kjo nuk do të thotë se nuk ka lojtarë të rinj, thjesht po ndodh një ndryshim”. Sipas agjencive qeveritare evropiane dhe globale, si EMMCDA dhe UNODC, është shumë herët për të përcaktuar ndikimin që ka lufta në trafikun e drogës. Por shenjat janë në fakt aty. “Që kur filloi lufta, marihuana apo drogërat e lehta nuk gjenden më lehtë në Kiev”, shpjegon Boris, i ulur në një lokal në kryeqytet. Boris është student dhe jeton me miqtë e tij në periferi të qytetit dhe e di se si mund të ndryshojnë çmimet e drogës.
Për të kuptuar më mirë se çfarë po ndodh, duhet të shkoni në kryeqytetin par excellence të botës së krimit ukrainas, Odessa. Odessa është porti më i madh në Ukrainë dhe Detin e Zi. Kështu që është e pashmangshme që qyteti të ishte edhe mbretëresha e kontrabandës së drogës, mallrave, armëve dhe njerëzve. Në fakt, ishte përmes rrugës së ujit që deri në vitin 2021 – sipas konfirmimit të UNODC – një pjesë e heroinës që mbërrinte nga Afganistani bënte kalimin tranzit për në Perëndim. “Odessa ishte një spin-off i rrugës ballkanike”, thuhet në raportin e fundit të agjencisë.
Megjithatë, për shkak të bllokadës së shkaktuar nga Rusia ndaj Detit të Zi në fillim të luftës, roli i saj si qendra kryesore e trafikut të drogës dhe armëve në Evropë është zvogëluar ndjeshëm. “Rrugët janë ndryshuar dhe mund të kenë kaluar në Moldavi dhe Rumani”, konfirmoi një agjent i antidrogës, i cili kërkoi të mbetet anonim. “Megjithatë, me rrugët e tregtisë së drithit të rihapura tani, Odessa me siguri do të shohë të kthehet në statusin e saj si Mbretëresha e Trafiqeve”. Bëhet fjalë për një lojë që synon lart për sa i përket parave për Ukrainën. Por edhe për Turqinë, e cila ka qenë gjithmonë nyja qendrore e shpërndarjes së tregtisë së heroinës afgane. “Nëse Ankaraja është në fakt një nga mbështetësit më të zëshëm dhe të bindur të rivendosjes së tregtisë përmes porteve ukrainase të Detit të Zi, gruri ndoshta nuk është i vetmi mall që është e interesuar të transportojë, shesë dhe blejë”, shpjegon agjenti. Lviv është qyteti që sigurisht ka fituar terren në fushën e trafikut pas pushtimit rus.
Kryeqyteti i Perëndimit ku kalon pjesa më e madhe e ndihmave humanitare dhe ushtarake. Tashmë ka raste të shumta të vjedhjeve dhe rishitjes së jelekëve antiplumb dhe mallrave me përdorim të dyfishtë – siç janë dronët. Nga Lviv, këto mallra udhëtojnë në lindje dhe jug të vendit, zakonisht nëpërmjet Kievit. Në mesin e të përfshirëve, “mbreti i kontrabandës” Ilya Pavlyuk – një biznesmen që konsiderohet të jetë udhëheqësi i një grupi të veçantë prej 15-20 deputetësh të partisë presidenciale “Shërbëtori i Popullit” në Verkhovna Rada, dhoma e sipërme e Parlamentit të Ukrainës. Një grup që voton shpesh në interes të oligarkut më të madh ukrainas Rinat Akhmetov, pronar, ndër të tjera, i kompanisë kryesore të energjisë elektrike në vend dhe president i Shaktar Donetsk, një nga klubet më të rëndësishme të futbollit ukrainas.
Por biznesi më i madh i Lviv për momentin është trafikimi i qenieve njerëzore, duke përfshirë burra që ikin në përpjekje për të shmangur shërbimin ushtarak. Vlerësohet se trafikantët mesatarisht kërkojnë nga 5 deri në 8 mijë euro për të dalë nga kufiri me Poloninë dhe Moldavinë. Megjithatë, këto shifra janë rritur që kur policia ukrainase arrestoi një grup burrash që drejtonin këtë rrjet kontrabandë në qershor. Organizatat ndërkombëtare, duke përfshirë Kombet e Bashkuara, po paralajmërojnë gjithashtu për një kërcënim të ri për gratë dhe fëmijët që largohen nga Ukraina si rrezik për t’u bërë viktima të trafikimit seksual në Evropë dhe në Lindjen e Mesme. “Por ende nuk ka asnjë informacion specifik për pjesëmarrjen e krimit të organizuar në Ukrainë në këtë trafik shtesë”, vijojnë raportet. Një tjetër kapitull që për fat të keq do të shkruhet së shpejti.
