Nisja e procesit gjyqësor ndaj krerëve të UÇK-së në Dhomat e Specializuara të Hagës, ka zgjuar vëmendjen jo vetëm të opinionit në Kosovë. Avokatë të huaj e organizata të shoqërisë civile, duket se po përcjellin me vëmendje zhvillimet në Gjykatën Speciale.
Dëshmitarja e parë e ka dhënë dëshminë e saj gjatë javës së kaluar, dhe pritet ta vazhdojë edhe për pak kohë gjatë kësaj jave.
Ish-avokati amerikan në Tribunalin e Hagës, Michael Karnavas, në një deklaratë për Nacionalen ka folur fillimisht për rëndësinë e deklaratave hapëse në këtë proces.
“Fjalët hyrëse nuk janë provë, kështu që ajo që thotë prokuroria apo mbrojtja është në fakt e parëndësishme. Nëse çështja po gjykohet para një jurie e cila do të përcaktojë faktet e çështjes dhe do të zbatojë ligjin për marrjen e një vendimi, atëherë deklaratat hapëse janë jashtëzakonisht të dobishme për të bindur jurinë për narrativën e palës. Me fjalë të tjera, loja e bindjes se cila nga rrëfimet konkurruese është më e mira fillon në deklaratat hapëse, nëse jo edhe më herët gjatë procesit të përzgjedhjes së trupit gjykues”, ka thënë Karnavas.
Megjithatë, sipas tij, me fjalët hyrëse nuk mund të merret asnjë konstatim se si do të shkojë gjykimi apo cili mund të jetë vendimi.
“Në Dhomat e Specializuara, prokuroria tashmë ka ofruar një procesverbal në të cilin ajo përshkruan rastin e saj dhe me çfarë mjetesh – përmes cilave dokumente dhe dëshmitarë – synon të vërtetojë rastin e saj. Pra, një fjalë hyrëse për atë që pritet të tregojnë provat nuk ka asnjë vlerë informative për gjyqtarët. Por meqenëse gjykimet duhet të jenë sa më transparente dhe pasi prokuroria mban barrën e vërtetimit të akuzave ndaj të akuzuarve dhe meqenëse prokurorisë i kërkohet të paraqesë një fjalë hyrëse, duhet të jepet një. Dhe meqenëse prokuroria po përpiqet gjithashtu të bindë gjykatën e opinionit publik për fajësinë e të akuzuarit dhe për drejtësinë e çështjes së saj dhe pse ajo po vendos para gjykatës politikanë të nivelit të lartë dhe njerëz me ndikim, pritet që prokuroria të bëjë një deklaratë hapëse me të gjitha atributet dhe mjetet e një spektakli”, ka deklaruar avokati amerikan Karnavas për Nacionalen.
Por, cili është roli i mbrojtjes në deklaratat hapëse?
“Mbrojtja ka po aq të drejtë të bëjë të njëjtën gjë. Mendimi im personal është se meqenëse mbrojtja nuk ka asgjë për të provuar, pasi kjo nuk është provë, pasi në një gjyq të gjatë dhe të komplikuar rrallë kujtohet ajo që thuhet në fjalën hyrëse, dhe duke qenë se procesi i gjykimit është organik me lloj-lloj të papritura dhe të papritura dhe kthesa të paqëllimta, unë nuk jap deklarata hyrëse në gjykata ndërkombëtare si kjo e Gjykatës Speciale”, tha fillimisht Karnavas.
“Përsëri, kjo do të ishte më shumë për të mirën e publikut, pasi siç e kam vënë në dukje, pavarësisht se sa bindëse mund të jetë rrëfimi i një deklarate hapëse ose sa tërheqës mund të jetë, nuk është provë. Preferenca ime është që klienti/i akuzuari të japë një deklaratë në vend që unë të jap një deklaratë hapëse. Kjo më duket më e dobishme pasi që gjyqtarët dëgjojnë drejtpërdrejt nga klienti/i akuzuari – versionin e tij/saj menjëherë pas deklaratës hapëse të prokurorisë. Por siç e vura re, kjo është vetëm një çështje e strategjisë dhe qasjes së avokimit të gjykimit”, deklaroi më tutje avokati amerikan.
Fjalët hapëse për 5 orë i ka thënë Prokuroria, e për disa orë të tjera edhe avokatët e krerëve të UÇK-së.
Seancat e mbyllura
E gjithë dëshmia e dëshmitares së parë në Gjykatën Speciale ka qenë e mbyllur për publikun. Sipas avokatit Karnavas, kjo ndodhë edhe në gjykatat e tjera kur vlerësohet se mund të ketë rrezik për dëshmitarët. Sipas tij, e rëndësishme është që gjyqtarët ta marrin vendimin meritor.
“Sa i përket seancave të mbyllura gjatë marrjes së provave, kjo është normale. Është për mbrojtjen e dëshmitarëve. Rregulli i përgjithshëm është që procedurat të bëhen sa më publike, por ekziston gjithashtu nevoja për të balancuar transparencën me sigurinë e dëshmitarëve. Nuk është ekzagjerim që në çdo rast para çdo gjykate ndërkombëtare, dëshmitarët në një moment apo në një tjetër kanë shqetësime për sigurinë e tyre dhe të familjes së tyre”, tha Karnavas.
Kurse, Michael O’Reilly që ka qenë pjesë e ekipit të mbrojtjes së Ramush Haradinajt në Tribunalin e Hagës, ka deklaruar për Nacionalen se mbyllja e seancave ngjallë mosbesim.
“Ajo që kam kuptuar unë është se fjalimet hapëse ishin të qarta dhe kompetente nga të dyja palët. Është shumë për të ardhur keq që fillimi i gjykimit është në seancë me dyer të mbyllura – por kjo është zgjedhja e prokurorit, duke thirrur së pari dëshmitarët e mbrojtur. Jam dakord që nuk ngjall besim. Personalisht, nuk jam i shqetësuar – thjesht ndodh që ne kemi shumë ‘sesione të mbyllura’ në fillim”, deklaroi avokati O’Reilly.
Dëshmitarja e parë në rastin e krerëve të UÇK-së pritet ta vazhdojë dëshminë e saj edhe nesër. Nga të vetmet fjalë që u dëgjuan në seancë publike, u la të kuptohej se ajo ka bërë disa ndryshime krahasuar me intervistat që ka dhënë më herët për Prokurorinë e Specializuar./Nacionale
