Kur Rusia pushtoi Ukrainën, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian përshpejtuan orientimin e tyre drejt Serbisë. Në vend që të manipulonin kërkesat kontradiktore të shteteve pluraliste dhe të ndara ballkanike, kryeqytetet perëndimore përqendruan pjesën më të madhe të përpjekjeve të tyre në një objektiv të veçantë.
Politikat e tyre kishin dy synime. Së pari, për ta futur Serbinë në gjirin e Perëndimit, larg Rusisë. Së dyti, të lejojnë administratat e tyre përkatëse të fokusohen plotësisht në mbështetjen e Ukrainës. Tradicionalisht një nga aleatët më të afërt të Moskës në Evropë, Beogradi është përpjekur prej kohësh të shkelë kufirin midis lidhjeve të tij historike me Rusinë dhe një të ardhmeje të mundshme të integrimit më të ngushtë evropian.
Diplomatët perëndimorë kanë kërkuar të tërheqin presidentin serb Aleksandar Vuçiç nga homologu i tij rus, presidentit Vladimir Putin, duke u zotuar për një rrugë më të shpejtë drejt anëtarësimit në BE, si dhe duke e paralajmëruar për izolim politik të Beogradit nëse thyejnë rregullat.
Serbia ka refuzuar të marrë pjesë në të gjitha raundet e sanksioneve të BE-së kundër Putinit dhe ka vazhduar të ndjekë interesat e saj në rajon me përgjegjshmëri të reduktuar, duke nxitur konflikte jashtë vendit për të larguar vëmendjen nga pakënaqësia brenda vendit, e sigurtë se nuk do të qortohen në Perëndim, raporton CNN.
Efektet e kësaj janë ndjerë më së shumti në Kosovë, e cila arriti pavarësinë nga Serbia në vitin 2008, pas luftërave të përgjakshme ballkanike të viteve 1990. Por Beogradi dhe shumë serbë etnikë në veri të Kosovës ende refuzojnë të njohin sovranitetin e saj, duke tensionuar marrëdhëniet mes fqinjëve.
“Duke supozuar se ne e sjellim Serbinë në BE, me këtë lloj regjimi, ju praktikisht po sillni një “kalë tjetër Troje rus” në BE, njëjtë si në formën e kryeministrit hungarez Viktor Orban. Po, ju mund të ndikoni në zgjerim, por sigurisht që nuk do të neutralizoni ndikimin rus në rajon, thjesht do ta importoni atë në BE”, tha Majda Ruge, eksperte në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë.
Deklaratat e Vuçiç për një Serbi perëndimore janë larg zbatimit në terren, dhe deputetja britanike Alicia Kearns, e cila ka qënë shumë kritike për qëndrimet që BE ka mbajtur ndaj Kosovës sjell në vëmendje disa raste.
“Kur patëm rizgjedhjen Vuçiç në vitin 2020, të gjithëve na thanë, vetëm prisni deri pas zgjedhjeve, do të shihni se ai bëhet shumë i orientuar nga Perëndimi, por nuk ndodhi. Na u tha se ai do t’i bashkohej sanksioneve dhe do të tregonte se ai është vërtet në anën tonë. Nuk ndodhi! Na thanë se ai nuk do të afrohej më shumë me Rusinë. Ai nënshkroi një marrëveshje sigurie me Putinin në shtator. Herë pas here, ai qesh përballë Perëndimit. Dhe kur i pyes zyrtarët perëndimorë, se përse e lejojnë ata thonë se ai është alternativa më e mirë”, tha Alicia Kearns Kryetare e Komisionit për Politika të Jashtme në Parlamentin Britanik.
Qeveritë perëndimore e kanë trajtuar prej kohësh Serbinë si zërin e domosdoshëm ballkanik, ndonjëherë në kurriz të lojtarëve më periferikë, thonë disa vëzhgues. Vuçiç ka mbajtur prej kohësh një marrëdhënie komode me homologun e tij rus, Putin.
“Ata mbështetën integritetin tonë territorial në Kombet e Bashkuara”, shtoi ai, duke iu referuar refuzimit të Rusisë për të njohur pavarësinë e Kosovës. Serbia humbi kontrollin e Kosovës pas një fushate bombardimi të NATO-s në vitin 1999, e cila i dha fund masakrës së shqiptarëve etnikë të cilët përbëjnë më shumë se 90% të popullsisë së Kosovës.
Pavarësisht përpjekjeve të mbështetura nga BE drejt tranzicionit energjetik, Serbia mbetet shumë e varur nga Rusia, pasi i ka shitur shumicën e aksioneve të kompanisë së saj të naftës, gjigantit shtetëror rus Gazprom.
Rezultati është se, pavarësisht nga shpresat e deklaruara të Serbisë për t’u bashkuar me BE-në, Vuçiç ka vazhduar të ecë në një rrugë të ngushtë midis Moskës dhe fuqive perëndimore. Megjithëse ai i është bashkuar rezolutave të OKB-së që dënojnë pushtimin e Rusisë në Ukrainë, Vuçiç nuk ka treguar shumë vullnet për t’iu bashkuar sanksioneve perëndimore.
Pavarësisht kësaj, pjesa më e madhe e përgjigjeve diplomatike është fokusuar në veprimet e Kurtit, për të cilat Kosova ka paguar një çmim të rëndë. Që nga pasojat e zgjedhjeve, Kosova nuk është ftuar nga stërvitjet e përbashkëta ushtarake me SHBA-në, është përjashtuar nga projektet evropiane të infrastrukturës dhe është goditur me sanksione që Aleanca Kosovare e Biznesit thotë se mund t’i kushtojnë ekonomisë së saj 500 milionë euro deri në fund të këtij viti.
Kurti është përpjekur të shpallë sovranitetin e Kosovës kundër forcave binjake të ndërhyrjes së huaj dhe dhunës së organizuar, të cilës sipas Mujanoviqit, SHBA-ja dhe BE-ja janë përgjigjur:
“Jo. Kjo nuk është e përshtatshme në këto rrethana.”
Duke pasur parasysh mbështetjen perëndimore ndaj Kosovës, disa kanë frikë se mospajtueshmëria e Kurtit po i frustron aleatët e tij dhe po dobëson vendin e tij. Një pjesë e mirë e analistëve po i bëjnë thirrje Kurtit që të ndryshojë komplet qëndrimin ndaj Serbisë.
